Málfregnir - 01.04.1991, Side 28

Spumingar og svör
Ari Páll Kristinsson og Baldur Jónsson tóku saman
Framvegis er ætlunin að birta í Mál-
fregnum þátt undir þessu heiti, og
verður hann í svipuðum anda og sá sem
hér fer úr hlaði. Tekið verður við ein-
földum spurningum frá lesendum og leit-
ast við að svara þeim í stuttu máli.
Spurningum, sem krefjast langra skýr-
inga og rökstuðnings, verður ekki svarað
í þessum þáttum.
íslenskri málstöð berast daglega fyrir-
spurnir um meðferð íslensks máls í ræðu
og riti. Spurt er um smátt og stórt, staf-
setningu og beygingu orða, framburð og
orðaröð, og leitað er eftir orðum um
ýmsa hluti og hugtök. Stundum eru
spurningar þess eðlis að ekki er unnt að
gefa við þeim greið svör, t.d. þegar spurt
er um íslenskt heiti á einhverju nýju
fyrirbæri.
Sumar spurningar eru hins vegar af
því tagi að fyrirspyrjandi ætti að geta
hjálpað sér sjálfur ef hann hefði réttu
hjálpartækin við höndina. Oft myndi
duga að fletta upp í Réttritunarorðabók
handa grunnskólum, sem íslensk mál-
nefnd gaf út 1989 í samvinnu við Náms-
gagnastofnun. Sú bók er svo ódýr að allir
geta eignast hana, kostar aðeins 520 kr.
Hún fæst í öllum bókaverslunum og auk
þess í íslenskri málstöð, og hún hæfir
fólki á öllum aldri þótt hún sé samin
handa grunnskólum. Af henni má ekki
aðeins fræðast um stafsetningu orða,
heldur einnig um beygingu fjölmargra
orða og nafna, bæði á mönnum og stöð-
um.
Þeim sem leita eftir meiri fræðslu, t.d.
um merkingu orðanna, skal einkum bent
á „Orðabók Menningarsjóðs“, þ.e. ís-
lenska orðabók handa skólum og almenn-
ingi (2. útg., 1983) eða orðabók
Blöndals, þ.e. íslensk-danska orðabók
eftir Sigfús Blöndal (1920-24) og viðbæti
við hana (1963).
Starfsmenn íslenskrar málstöðvar
munu sjá um þennan þátt. Að þessu
sinni verða birtar fáeinar valdar spurn-
ingar sem málstöðin hefir fengið og svör
við þeim, og verður sami háttur hafður á
framvegis.
1
Ég er innanhússarkitekt. Mig vantar
íslenskt orð yfir það sem á sænsku er
kallað allrum. Att er við herbergi þar
sem allir úr fjölskyldunni hafast við.
Þetta er ekki „stofa“ (setustofa) í hefð-
bundnum skilningi; t.d. eru viðkvæmir,
dýrir munir ekki hafðir uppi við. í þessu
herbergi getur fjölskyldan unað sér
saman, hver einstaklingur við sína iðju.
Þar gæti verið leikgrind barns, saumavél
eða hefilbekkur foreldra, sjónvarp, rúm
til að blunda í á daginn og þar fram eftir
götunum. Starfsbróðir minn lagði til að
kalla þettafjölstofu eða fjölnota stofu, en
ég er ekki fyllilega sátt við þau orð.
Hafið þið einhverja tillögu?
Svar: í Orðabók Menningarsjóðs er
orðið almenningur meðal annars skýrt
svo: „stofa eða annar staður þar sem allir
hafast við“. Þarna er m.ö.o. gamalt og
gott orð sem virðist eiga vel við þá merk-
ingu sem um ræðir. Lagt er til að nýta
þetta orð og sjá hvort því hlotnast næg
28