Málfregnir - 01.04.1991, Qupperneq 25

Vert er að vekja athygli á varnaðar-
orðum til íslendinga sem ekki eru fimir í
að tjá sig á ensku (bls. ix):
villur í rituðu máli [eru] jafnan hvimleiðar og
greiða síður en svo fyrir viðskiptum. Reynið
að láta kunnáttumann fara yfir bréfin ykkar
ef þörf krefur.
Þetta er þörf ábending en hvað um þá
sem nota íslensku?
í hinum fimm blaðsíðna íslenska for-
mála eru fjögur dæmi um málnotkun
sem Islendingar eru vanir að kalla bein-
línis málvillur auk nokkurra dæma um
umdeilanlegt orðalag og a.m.k. einnar
prentvillu. Bls. viii: „Evrópubandalag-
ið“, ætti að vera „Evrópubandalaginu“;
sömu bls.: „málgerð, sem nauðsynlegt er
til að kunna skil á“, ætti að vera „mál-
gerð sem nauðsynlegt er að kunna skil á“
(sbr. formálann í Ensk-íslenskri við-
skiptaorðabók 1982, bls. X); bls. ix:
„báðir“, ætti að vera „hvorir tveggja“
eða „hvorirtveggju“ (í formála Ensk-
íslenskrar viðskiptaorðabókar 1982 er
notað orðalagið „í báðum tilfellum“
(bls. XI)); bls. x: „sem gert er grein
fyrir“, ætti að vera „sem gerð er grein
fyrir“.
Það hefði verið þarflegt og eflaust við-
ráðanlegt fyrir útgefanda að leggja til
aðstoð „kunnáttumanns“ við frágang á
íslenskri gerð formálans enda var fengin
sérfræðiaðstoð frá 23 manns við samn-
ingu orðabókarinnar, samkvæmt lista á
bls. xi.
Orðasafnið sjálft er 445 bls. Ensk orð
eru venjulega feitletruð en málfræðileg-
ar upplýsingar skáletraðar. Notkunar-
svið er oft tilgreint (skáletrað og haft
innan sviga). íslensk orð eru höfð með
óbreyttu letri. í ensku eru ýmis dæmi um
að orð með sams konar ritmynd hafi mis-
munandi merkingu eftir áherslu. Því er
vel til fundið að tákna áhersluatkvæði
sérstaklega þegar svo háttar til. Það
er gert með upphafsstöfum, t.d. „RE-
ject" (nafnorö) og „re-JECT“ (sagn-
orð).
Orðasafninu fylgja sjö viðaukar. I
þeim fyrsta (2 bls.) er greint frá merk-
ingu ýmissa merkja og tákna. í öðrum
viðaukanum (45 bls.) eru 202 landafræði-
heiti ásamt upplýsingum um íbúaheiti,
tungumál, borgir o.fl. Þriðji viðauki (11
bls.) hefur að geyma mörg dæmi um mun-
inn á breskri og bandarískri ensku.
Fjórði viðauki (6 bls.) er um viðskipta-
skilmála. Fimmti viðauki (6 bls.) fjallar
um ávörp og kveðjur í viðskiptabréfum.
Þá kemur stuttur kafli (2 bls.) um víxil-
aðilja en í sjöunda og síðasta viðauk-
anum (6 bls.; 3 á íslensku og 3 á ensku)
er notendum bent á frekari heimildir ef
þeir þurfa á að halda.
Pappírinn í bókinni er grófur og harð-
ur svo að bókin verður óþarflega þykk
og eftir því stinn og stirð í bandi. Hún er
t.d. litlu þynnri en Orðabók Menningar-
sjóðs sem þó er hátt í 1300 bls. —APK
Máltækni. Eftir Kristján Eiríksson. Iðn-
skólaútgáfan. Reykjavík 1990. 112 bls.
Þessi bók er kynnt svo á kápubaki að
henni sé „ætlað að vera eins konar hand-
bók til leiðbeiningar um málbeitingu“.
Höfundur hennar er kennari í Mennta-
skólanum að Laugarvatni. Bókin er þó
ekki venjuleg kennslubók. Hún er
reyndar mjög óvenjuleg að efni og efnis-
skipan. Hér eru t.d. hugleiðingar um
málstefnu, málþróun og málvöndun og
drepið á einstök álitamál. Ætlunin er að
örva lesendur til að hugsa um þessi efni.
En hér má líka fletta upp á ýmiss konar
fróðleik, býsna sundurleitum. Sumt af
því hefir verið hornreka í skólakennslu,
t.d. leiðbeiningar um notkun fornafn-
anna báðir og hvor tveggja, jafnvel sam-
notkun fornafnanna hver og annar eða
hvor og annar. Annað hefir orðið út
undan í almennri og opinberri málrækt,
t.d. ríkja- og þjóðaheiti, enda orka sum
25