Bændablaðið - 17.07.2014, Blaðsíða 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. júlí 2014
Á hverju ári er flutt til landsins
talsvert magn af lifandi stofu-
p löntum, ávaxtatr jám,
berjarunnum, skrautrunnum og
fleiri tegundum plantna í pottum.
Moldin í pottunum er iðandi af lífi
og í sumum tilfellum geta fylgt með
lífverur sem ílengjast hér á landi.
Erling Ólafsson, skordýra-
fræðingur hjá Náttúrufræðistofnun,
segir að innflutningur á plöntum
og þá sérstaklega með rótum í
mold bjóði hættunni heim hvað
varði alls konar smákvikindi og
plöntusjúkdóma sem ekki eiga hér
heima.
Lífið í moldinni
„Innflutningur á plöntum er
talsverður hvort sem það er gert til
endursölu eða af einstaklingum sem
taka með sér plöntur sem þeim þykir
fallegar og vilja rækta hér.
Í jarðvegi plantna sem fluttar eru
inn í pottum er að finna heilt vistkerfi
og fjölbreytt samfélag lifandi vera.
Mold er lítils virði ef það er ekkert
líf í henni og til þessa hún virki þurfa
að vera í henni allt í senn örverur,
sveppir og smádýr.
Ég hef skoðað lítillega í mold
sem fylgir ávaxtatrjám sem flutt
eru inn og plantað í garða. Þar hefur
ýmislegt leynst og stundum iðað
af lífi. Sumar þessar lífverur geta
hæglega náð fótfestu hér en aðrar
gera það ekki. Það er heldur ekki þar
með sagt að allar þessar lífverur séu
skaðlegar eða af hinu illa en það þarf
heldur ekki marga skrattakolla til að
valda tjóni,“ segir Erling.
Takmarkað heilbrigðisvottorð
„Innfluttum plöntum á að fylgja
heilbrigðisvottorð sem tryggir að
ákveðnar lífverur eða sjúkdómar fylgi
ekki með í sendingunni samkvæmt
reglugerð. Listinn er ekki langur og
um leið tryggir hann ekki að margt
annað sem ekki er á honum geti ekki
borist hingað. Auðvitað eru til margir
aðrir skaðvaldar en þeir sem erum
listanum og heilbrigðisvottorð hefur
ekkert með þá að gera.“
Erling segir að því miður sé það
svo að fullgilt heilbrigðisvottorð
sé engin trygging fyrir því að
skaðvaldar fylgi ekki sendingum.
„Mönnum getur yfirsést og sjálfur
hef ég komið að plöntusendingu í
gámi þar sem allir pappírar fylgdu
og voru rétt stimplaðir þrátt fyrir að
það væri búið að éta öll laufblöð
af plöntunum þegar þær bárust til
landsins.“
Rakin til framleiðenda og birgja
„Spánarsnigill er dæmi um kvikindi
sem hefur skotið upp kollinum hér
og þar um landið frá því að hann
greindist hér fyrst fyrir rúmum áratug
en það er ekki þar með sagt að hann
sé landlægur um allt land. Meðal
fundarstaða hans er Hveragerði, á
höfuðborgarsvæðinu, í Hnífsdal,
Ólafsfirði, Vestmannaeyjar, Akureyri
og Höfn í Hornafirði. Í sumum
tilfellum er bara um eitt staðfest
tilfelli að ræða.“
Erling segir að í sumum tilfellum
megi rekja Spánarsnigla sem finnast
á nýjum stöðum til plöntusendinga
frá framleiðendum eða birgjum þar
sem hann er þekktur fyrir hvort sem
það eru plöntur sem ræktaðar eru hér
á landi að fluttar inn í pottum.
Vafasamur innflutningur
„Í mínum huga er það nánast tilræði
við íslenska náttúru að flytja inn
jarðveg og lifandi plöntur í pottum
og öllu því sem þar getur fylgt með.
Ef ég man rétt var ekki fyrir svo
löngu bannað að fylja inn allan
jarðveg en eftir að það var leyft hefur
innflutningurinn aukist mikið. Að
mínu mati er mjög vafasamt að gera
þetta og þrátt fyrir að slíkt megi ættu
menn að hafa vit á því að gera það
ekki og hugsa dæmið til enda,“ segir
Erling Ólafsson, skordýrafræðingur
hjá Náttúrufræðistofnun.
/VH
Allt iðandi af lífi
– heilu vistkerfin geta fylgt innfluttum plöntum í pottum
Talið er að spánarsnigill hafi
borist til Íslands skömmu eftir
2000 og hefur hann fundist
víða um landið og í öllum lands-
hlutum síðan þá. Spánarsniglar
eru frekir til fæðu og éta nánast
allt sem að kjafti kemur, hvort
sem það eru matjurtir, skraut-
jurtir, hræ smádýra eða hunda-
og kattaskítur.
Spánarsniglar eru rauðir,
rauðgulir eða rauðbrúnir á litinn
og kuðungalausir og geta orðið
allt að 15 sentímetra langir.
Tegundin er talin upprunnin í
Suðvestur-Evrópu, en þaðan fór
hún að berast norður á bóginn af
mannavöldum skömmu eftir 1960.
Loftslag er þurrt á upphaflegum heimaslóðum snigilsins og vegna þess er hann tiltölulega mein-
laus þar. Hann dafnar aftur á móti vel í röku loftslagi Norður-Evrópu og er víðast litið á hann sem
meindýr og skaðvald þar sem hann nær fótfestu. Spánarsniglar gefa frá sér gult slím og eiga sér fáa
náttúrulega óvini.
Frjóvga sig sjálfir
Spánarsniglar eru tvíkynja og geta frjóvgað sjálfa sig eða aðra spánarsnigla þegar tveir hittast. Eftir
að spánarsnigill klekst úr eggi tekur það hann um fimm vikur að verða kynþroska og verpa tugum,
jafnvel hundruðum, eggja sem klekjast út á þremur til fimm vikum eftir hitastigi.
Lifa veturinn af
Spánarsniglar grafa sig í jörð á haustin og liggja í dvala yfir veturinn og lifa af hér á landi sé frost í jörð
ekki mikið. /VH
Spánarsniglar eiga sér
fáa náttúrulega óvini
Spánarsnigill. Mynd / Erling Ólafsson
Pardussnigill er nánast eini óvinur Spánarsnigilsins hér á landi, en hann nam hér land um síðustu aldamót. Hann
Mynd / Atli Gunnarsson