Bændablaðið - 17.07.2014, Side 39

39Bændablaðið | Fimmtudagur 17. júlí 2014
Bændablaðið
Smáauglýsingar
56-30-300
Áttunda alþjóðlega ráðstefnan um mislitt sauðfé
– dr. Stefáns Aðalsteinssonar minnst
Dagana 18.-21. maí í vor var haldin
í París 8. alþjóðlega ráðstefnan um
mislitt sauðfé, en það er að finna
í fjölmörgum sauðfjárkynjum
víða um heim. Vaxandi áhugi
á náttúrulegum litum í ull og
gærum til ýmiss konar handverks
og iðnaðar hefur örvað áhuga á
verndun litafjölbreytni. Þar er
Ísland framarlega í flokki.
Erfðaauðlindir
Fjölbreytilegir litir búfjár eru meðal
eiginleika sem teljast í senn til
erfðaauðlinda og menningargersema.
Þar er Ísland í mikilli sérstöðu
hvað varðar öll landnámskynin,
bæði vegna einangrunar og áhuga
bænda og annarra á verndun hinna
margvíslegu lita.
Dr. Stefán Aðalsteinsson,
búvísindamaður og erfðafræðingur
(1928-2009), starfaði að
grundvallarrannsóknum á þessu
sviði og vann sér sess meðal fremstu
vísindamanna í heimi, einkum
varðandi litaerfðir sauðfjár. Stefán
var óþreytandi baráttumaður fyrir
verndun erfðaefnis búfjár hér á landi
og tók virkan þátt í alþjóðlegu starfi
um þau efni um áratuga skeið.
Minning Stefáns heiðruð
Þetta var í fyrsta skipti sem
ráðstefna um mislitt sauðfé var
haldin á meginlandi Evrópu en
sú fyrsta var haldin í Ástralíu
árið 1979. Stefán kom nokkuð
við sögu sumra þessara ráðstefna,
kynnti rannsóknaniðurstöður sínar
og tók þátt í starfi vinnuhópa um
litaerfðir búfjár. Sumir þeirra 80
þátttakenda á ráðstefnunni í París
kynntust Stefáni á sínum tíma og
enn fleiri vitna í verk hans. Í tilefni
þessarar 8. ráðstefnu var gefin út
vegleg bók, „Timeless Coloured
Sheep“, 272 blaðsíður með fjölda
mynda, undir ritstjórn Dawie du
Toit, prentuð í Þýskalandi (sjá
info@archehof-ketterle.de). Þar
er efni eftir 30 höfunda og fluttu
þeir erindi á ráðstefnunni. Bókin
er sérstaklega helguð minningu
Stefáns og er inngangskaflinn,
„Adalsteinsson´s Fingerprints
on Colour Genetics“, eftir dr.
Phillip Sponenberg dýralækni og
erfðafræðing frá Bandaríkjunum,
því til staðfestingar. Þeir unnu
töluvert saman á sínum tíma og var
góður rómur gerður að erindinu.
Að auki var mér sem höfundi
efnis frá Íslandi og þátttakanda í
ráðstefnunni gefinn kostur á að
heiðra minningu Stefáns í stuttu
máli í lok erindis míns. Það gerði
ég með glöðu því að hann hvatti
mig, öðrum fremur, til að vinna
einarðlega gegn eyðingu erfðaefnis
sem nú ógnar líffræðilegri
fjölbreytni og fæðuöryggi í
heiminum.
Mislita féð vinsælt
Þótt ræktun alhvítrar ullar hafi
lengi verið meginmarkmiðið í
ullarkynbótum, og ullariðnaður
um heim allan sækist einkum eftir
slíkri ull, er víða verið að leggja
alúð við mislitina. Handverksfólk
og listamenn sækjast mikið eftir
mislitri ull, og einnig gærum, og
algengt er að fólk með litlar hjarðir,
gjarnan tómstundabændur, helgi
sig ræktun á mislitu sauðfé.
Í mörgum tilvikum er jafnframt
verið að vernda sauðfjárkyn og
stofna sem eru í útrýmingarhættu.
Þetta kom vel í ljós á ráðstefnunni,
ekki aðeins í ræðu og riti, heldur
einnig á handverkssýningu
sem haldin var samhliða og í
kynnisferðum á fjárbú. Í Frakklandi
er fjöldi sauðfjárkynja, sauðfjárrækt
er veigamikil búgrein þar í landi og
þar kemur verndun litafjölbreytni
vissulega við sögu. Frakkinn dr.
J.J. Lauvergne, heimsþekktur
litaerfðafræðingur, var reyndar
meðal samstarfsmanna Stefáns
á sínum tíma svo sem nokkrar
vísindaritgerðir bera vitni um.
Eitt er víst að áfram verður
haldið að efna til heimsráðstefna
um mislitt sauðfé því að sú 9. í
röðinni verður haldin í Biella á
Norður-Ítalíu árið 2019.
Dr. Ólafur R. Dýrmundsson er
ráðunautur
hjá Bændasamtökum Íslands
ord@bondi.is
Ráðstefnugestir heimsóttu Versali en þar er m.a. stundaður fjárbúskapur. Hér er Ólafur að ræða við félaga frá
Mynd / Dawie du Tout
Umræður um skatta koma
reglulega upp þegar rekstaraðilar
eru að velta fyrir sér hvernig á
að lækka kostnað fyrirtækja.
Skattur, þó að hann sé af hagnaði,
er kostnaðarliður sem menn vilja
losna við.
Ég spurði einu sinni fjármála-
stjóra í stóru fyrirtæki hver stefna
félagsins væri í skattamálum.
Hann útskýrði vandamálið í
einni setningu: Ég geri allt til að
félagið borgi sem mesta skatta,
en síðan legg ég í töluverða vinnu
við að lágmarka skattgreiðslur
með því að leita að arðsömum
verkefnum og fresta þannig
skattinum.
Honum datt ekki í hug að
kaupa tæki til að lækka skatta,
hann endurnýjaði bara tækin
þegar hann sá fram á að hann
gæti ekki notað þau lengur eða
viðhaldskostnaður var orðinn of
hár.
Í mínum huga eru endurnýjun á
tækjum ekki fjárfesting til að lækka
skatta. Endurnýjun á að vera hluti
af rekstri búsins þar sem tæki er
keypt til að minnka vinnu eða auka
afköst. Að kaupa dráttarvél til að
lækka skattgreiðslur einar og sér
er ekki skynsamlegt.
Ef á að skipta út vélum þarf að
taka tillit til eftirfarandi þátta:
1. Viðhald, er vélin komin á
viðhald? Ef vélin er komin
vel á aldur og notkunin mikil
þá kemur að því að hún verði
dýrari í rekstri vegna viðgerða.
2. Er vélin nógu stór? Bú eru að
stækka og þá þarf sífellt meiri
afkastagetu.
3. Öryggi, vélar yfir háannatíma
mega ekki stoppa.
Viðhaldskostnaður véla einar og
sér breyta ekki miklu ef vélin er
ekki mikið notuð nema yfir háanna
tíma, en þau mega bara ekki stoppa.
Viðhaldið þarf að fara fram sem
forvörn, en ekki þegar hlutirnir
bila. Þegar bú stækka þá þarf
sífellt stærri vélar sérstaklega þar
sem tæki almennt eru að stækka.
Stundum gæti besta leiðin verið að
sleppa því að endurnýja tæki, og
frekar fá til sín verktaka sem vinna
fyrir sig. Það sparar líka vinnutíma
sem má ekki vanmeta. Að vera með
öruggar vélar skiptir máli, en menn
mega ekki ganga of langt í því að
kaupa tæki sem eiga ekki að stoppa.
Í dag er bilanatíðni véla ekki há.
Flest fyrirtæki vilja frekar hafa
aðgang að góðri viðgerðarþjónustu,
heldur en eiga vélar sem eru í topp
standi. Það er dýrt að eiga mikið
af vélum.
Góð þumalputtaregla við
vélakaup er að þegar viðhalds-
kostnaður og tjón af bilunum er
orðinn hærri en afskriftir nýrra véla
er kominn ástæða til að endurnýja.
Hluti af því að skipta út gömlum
vélum er trygging fyrir minni
stoppum.
En að sköttunum aftur.
Þegar þarf að taka ákvörðun
um fjárfestingar þarf að meta
inn í þær skattalegan ávinning í
formi afskrifta. Fjárfestingarnar
eiga að vera til þess fallnar að
framtíðarhagnaður búsins eykst
og þannig batnar reksturinn. Í raun
er verið að fresta skattgreiðslum,
og fyrirtæki sem eru í vexti
fresta skatti oft í mörg ár vegna
síendurtekinna fjárfestinga, þá
í fjárfestingarvörum eins og í
byggingarefni og öðru. En ef búin
eru ekki að stækka þá er mun betra
að borga skatt en að kaupa tæki
sem skila litlu af sér.
Afleiðingar þess að vera að
fjárfesta einungis til að forðast
skatta kemur fram til lengri tíma í
rekstri. Í fyrsta lagi er lausafjárstaða
fyrirtækja sem hugsa þannig
lakari og þau viðkvæmari fyrir
áföllum. Hækkun á aðföngum eða
tímabundinn tekjusamdráttur þýðir
að fyrirtækið gæti lent tímabundum
vandræðum með reksturinn.
Annar þáttur sem skiptir
verulegu máli er að vaxtakostnaður
í fyrirtækja sem forðast skatta
hækkar. Ástæðurnar eru tvær, í
fyrsta lagi eru líkur á að reksturinn
sé viðkvæmari og þegar afkoman
er slök vegna lélegra fjárfestinga er
viðkomandi fyrirtæki áhættumetið
hærra í bankakerfinu. Það leiðir af
sér að vaxtakostnaður verður hærri
á lánum félagsins. Því er sparnaður
af því að lækka skatta farinn í allt
annað.
En hugsunin ein og sér að
forðast skatta er letjandi á árangur
í rekstri. Markmið allra þeirra sem
er í rekstri er að hámarka hagnað
til lengri tíma.
En hvað á þá að gera við
peningana ef einhverjir eru og
enginn leið að finna hentuga leið
fjárfesta fyrir? Einfalt, greiða niður
lán.
Jón Þór Helgason
Burekstur.blog.is
Á að fjárfesta til að
forðast skatta?
Lesendabás
Rætt um innflutning á kjöti frá Bandaríkjunum:
Fullt af vaxtarhormónum
Bændur í Bandaríkjunum gefa
sínum holdanautum vaxtar-
hormóna sem auka vöxt gripanna
að mestu leyti um afturhlutann
enda mesti kjötmassi þar á
skepnunni. Um 60% af þessu
kjöti er selt sem hamborgarar í
Bandaríkjunum og mest af þeim
seldir snöggsteiktir, sem þýðir
hráir að innan, og því halda
hormónarnir áfram að þjóna sínu
hlutverki í mannfólkinu.
Hvernig veit ég þetta?
Ég bjó í Bandaríkjunum frá 15 ára
til tvítugs og á þeim tíma fór ég í
sirka 100 herrafataverslanir til að
kaupa á mig jakkaföt en fann enginn
passandi. Þau voru alltaf of þröng um
axlirnar. Ég gat að sjálfsögðu látið
sérsauma en þáði það ekki.
Þegar ég kom aftur til Íslands
pössuðu öll föt sem ég mátaði. Ég
sá svo skýringuna löngu seinna í
dagblaði í Þýskalandi og kem þessu
á því á framfæri hér en ég vil taka
það sérstaklega fram að ég er ekki
breiðari um axlir en hver annar hér
á landi.
Ég sá einn bóndann gefa sínum
holdanautum þessa vaxtarhormóna
og þeir litu út sem fóðurbætir,
en bóndinn hafði ekki hátt um
þessar gjafir og sagði til dæmis
ekki sinni eiginkonu frá þessu og
virtist hálf skammast sín fyrir þessa
framkvæmd.
Mundi aldrei smakka
framleiðsluna
Ameríku- og Kanadamenn eru teknir
saman um axlir en breiðari um
mjaðmir. Forvitnilegt væri að vita
hvort hægt sé að hormónamæla kjötið.
Þá á ég einnig við kjúklingakjöt en
ég hef átt samtal við verkamann á
kjúklingabúi í Kentucky á bjórkrá.
Hann sagði framleiðsluna á búinu
vera um eitt tonn á dag í einu húsi.
Hann sagði mér persónulega og í
trúnaði að hann mundi aldrei smakka
framleiðsluna þar sem menn hefðu
ekki hugmynd hvað kjúklingunum
væri gefið. Dettur mér helst í hug
að það séu hormónar.
Ég náði ekki að kryfja málið
lengra því honum þótti hann þegar
hafa sagt nóg.
Jóhann Bogi Guðmundsson
jbogig@gmail.com