Sagnir - 01.06.1999, Qupperneq 52

Sagnir - 01.06.1999, Qupperneq 52
Svo skal bl bta ið myndi á endanum flosna upp og lenda aftur á sveitunum.32 Margar þær greinar sem skrifaðar eru um bindindismál á þess- um tíma bera þess glöggt merki. Árið 1885 ritar Hans J. G. Schierbeck landlæknir grein í Ísafold þar sem hann segir út- rýmingu „drykkjuskap[ar] ... eitthvert mikilvægasta nauð- synjarmál lands og lýða á síðari tímum ... af því, að drykkju- skapurinn bakar þjóðfjelaginu feykilegt tjón, þar sem hann er einhver hin dýpsta undirrót fátæktarinnar.“ Hann bætti við að ein helsta afleiðing misnotkunar áfengis væri sú að „ofþyngja þjóðfjelaginu stórkostleg fátæktraútsvör, en það er opt að drykkjumaðurinn lendir á sveitinni með allt hyski sitt.“33 Sama ár birtist grein í Þjóðólfi þar sem tekið var í sama streng: „[Þ]að er ein orsök, sem ég held eigi mikinn þátt í sveitar- þyngslum vorum, sér í lagi í kaupstöðum og sjóplássum, og sem ekki hefir verið ritað mikið um í blöðum í seinni tíð; það er ofdrykkjan; henni þyrfti löggjafarvald vort að stemma stigu fyrir.“34 En helsti aflvaki bindindishugmynda kom þó enn erlendis frá. Árið 1884 varð tímamótaviðburður í bindindisbaráttu á Ís- landi en þá nam hér land International Orders of Good Templ- ars. Með tilkomu hreyfingarinnar tengdist bindindisstarf á Ís- landi alþjóðlegum straumum nánum böndum. Góðtemplarareglan var alþjóðleg hreyfing sett á stofn í New York fylki í Bandaríkjunum árið 1851.35 Útbreiðsla Regl- unnar var mjög ör og 1869 voru meðlimir hennar um 400 þús- und.36 Á 7. og 8. áratug aldarinnar nam Reglan land utan N- Ameríku og árið 1875, þegar hróður hennar stóð sem hæst, er talið að meðlimir hennar hafi verið um 735 þúsund.37 Til Ís- lands barst Reglan frá Noregi. Fyrsta stúkan var stofnuð á Ak- ureyri í janúar 1884. Reglan festi sig skjótt í sessi í landinu og í júní 1886 var íslensk stórstúka stofnuð, en þá voru starfandi 14 stúkur í landinu með 542 félagsmenn innan sinna raða.38 Tilkoma Góðtemplarareglunnar hafði gífurleg áhrif á allt bindindisstarf á Íslandi. Reglan ávann sér snemma hylli ís- lenskrar alþýðu og leysti bindindisfélögin fljótlega af hólmi sem helsti vettvangur bindindismála. Náið samstarf stúknanna undir stjórn stórstúkunnar skilaði sér í kröftugra starfi og inn- an skamms var Reglan orðin mjög áhrifamikill þrýstihópur. Innan hennar störfuðu auk þess margir valdamiklir og þjóð- kunnir einstaklingar s.s. Jón Ólafsson ritstjóri og skáld, Ind- riði Einarsson skrifstofustjóri, Guðmundur Björnsson land- læknir og Björn Jónsson ritstjóri Ísafoldar og ráðherra á árun- um 1909-11.39 Það hefur án efa greitt götu hreyfingarinnar hér á landi. Kenningar og hugmyndir bindindissinna á Íslandi Líkt og annars staðar voru hinar skaðlegu afleiðingar drykkju- skapar íslenskum bindindissinnum ofarlega í huga. Fyrst og fremst var lögð á það áhersla að ofdrykkja væri siðferðislega röng. Í grein sinni „Um brennivíns ofdrykkju“ frá 1843 gagn- rýnir Jón Hjaltalín læknir landa sína og segir þá taka brenni- vínið fram yfir brýnustu lífsnauðsynjar.40 Ill dæmi ofdrykkj- unnar má finna víða segir hann, bæði í kaupstöðum og fiskiverum, á þíngum, í réttum, við kirkjur og annarstaðar, svo að fyrir laungu mætti þykja mál komið til að stökkva þessum ófögnuði úr landi, áður enn hann gjörir meira að verkum og gjörspillir allri þjóðinni.“ Og hann bætir við að í „hinum stærri verzlunarstöðum kemur varla sá dagur, að ekki megi sjá fyllisvínin ráfa fram 51Sagnir 1999 „Morguninn eftir kvöldið áður.“ Drykkjumaður vaknar til lífsins eftir erfiða nótt.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.