Sagnir - 01.06.1999, Blaðsíða 74

Stjrnmlastefna Slobodan Milosevic
73
allra geira samfélagsins. En myndir af hakakross-
um, Hitler að halda ræðu, voru sýndar í sjónvarp-
inu og undir hljómaði „Lili Marleen“34, lag sem
var orðið tákn fyrir fasisma Þýskalands í landinu.
Í framhaldi af þessum myndum var fullyrt að
Króatar hefðu á ný skipulagt þjóðarmorð á
Serbum og atburðir seinni heimsstyrjaldarinnar
væru í þann mund að endurtaka sig. Milosevic
stýrði áróðursstríðinu af fullum krafti, til að full-
vissa landsmenn um að ástæða væri til að hafa
áhyggjur af öðru mikilvægara en hinu daglega
brauði.35
Bosnía-Hersegóvína milli
steins og sleggju
Bosnía-Hersegóvína var blandaðasta sambands-
lýðveldið hvað þjóðerni varðar en þar lifðu þjóð-
ernishóparnir hverjir innan um aðra. Hinir bosn-
ísku Múslimar voru upphaflega ekki þjóðernis-
hópur heldur tilheyrðu ákveðnu trúarsamfélagi.36
Samkvæmt manntali frá 1991 skiptust hlutföll
þjóðernishópanna þar þannig að 43,7% voru Múslimar, 31,4%
Serbar, 17,3% Króatar, 5,5% Júgóslavar37 og 0,4% tilheyrðu
öðrum hópum.38 Í stjórnarskránni frá 1974 voru Múslimar við-
urkenndir sem þjóð og voru þar með orðnir þriðji stærsti þjóð-
ernishópurinn innan Júgóslavíu. En
það sem m.a. greindi Múslima frá
Serbum og Króötum var að þeir
gátu ekki gert tilkall sem þjóð til
eigin lýðveldis. Serbneskir og
króatískir þjóðernissinnar breiddu
út þá sannfæringu sína að Múslim-
ar væru ekki til sem eigin þjóðern-
ishópur, heldur væru þeir í raun
annað hvort Serbar eða Króatar. Á hinum 500 ára valdatíma
Tyrkjaveldis hefðu þeir fallið í freistni eða látið undan þrýst-
ingi og skipt um trú.
Þar með höfðu þeir
snúið sér frá sínu rétta
þjóðerni og tekið upp
hefðir og siði nýrrar
menningar.39
Lögfræðingurinn
Alija Izetbegovic fór
fyrir Flokki lýðræðis-
sinna (SDA) í Sara-
jevo. Flokkurinn var
skilgreindur sem póli-
tískt samband borgara
Júgóslavíu, sem til-
heyrðu menningar- og
sögulegri hefð mú-
hameðstrúarinnar.40
Fyrstu frjálsu kosn-
ingarnar í Bosníu-
Hersegóvínu fóru
fram í nóvember 1990.
Izetbegovic varð for-
seti landsins og myndaði ríkisstjórn með stærstu flokkunum.41
En strax í byrjun stjórnarsamstarfsins kom í ljós að geðlækn-
irinn Radovan Karadzic leiðtogi Bosníu-Serba og flokkur
hans lögðu áherslu á önnur mál en samræmdust stefnuskrá
stjórnar Izetbegovic. Karadzic
sagði að Bosníu-Serbar myndu
ekki sætta sig við neinar breyting-
ar á stöðu Bosníu-Hersegóvínu
innan Júgóslavíu. Hvorki kæmi
fullvalda lýðveldi til greina né
sambandsstjórn líkt og Slóvenar
og Króatar vildu. Hann útilokaði
heldur ekki að til vopnaðara átaka
gæti komið ef staða Bosníu-Serba breyttist, og ef komið væri
fram við Bosníu-Serba eins og þjóðernisminnihlutahóp.42
Staða Bosníustjórnar var erfið. Í allri umræðu um breytingu
á stjórnskipan Júgóslavíu í lauslegt ríkjabandalag var hún á
sama máli og stjórnir Slóvena og Króata, þar sem hún vildi
koma í veg fyrir að svigrúm skapaðist fyrir Milosevic til að ná
yfirráðum yfir málum Júgóslavíu. Að sama skapi vildi Bosn-
ía-Hersegóvína ekki að Slóvenía og Króatía myndu algjörlega
segja sig úr sambandsríkinu Júgóslavíu. Það myndi þýða að
Bosnía-Hersegóvína yrði skilin eftir með Makedóníu, öðru
sambandslýðveldi með veika stöðu, og hefði ekkert bolmagn
til að sporna við yfirráðum Serbíu.43
Í október 1991 var orðið full ljóst að Slóvenía og Króatía
myndu ekki lengur tilheyra sambandsríkinu Júgóslavíu. Á
þinginu í Sarajevo höfðu Múslimar og Króatar meirihluta og
lýsti hann yfir fullveldi Bosníu-Hersegóvínu. Serbnesku þing-
mennirnir virtu atkvæðagreiðsluna að vettugi, gengu af þingi
og stofnuðu eigið serbneskt þjóðþing. Í janúar var síðan stofn-
að serbneskt lýðveldi í Bosníu-Hersegóvínu.44 Þar sem Serbar
bjuggu innan landsins voru sjálfstórnarhéruð stofnuð. Þessi
héruð, sem lutu í raun löglegum stjórnvöldum Bosníu-
Hersegóvínu, skyldu tilheyra hinu nýja serbneska lýðveldi,
jafnvel Sarajevo skyldi verða höfuðborg landsins. Sú kenning
Milosevic að þar sem Serbar byggju væri Serbía var ríkjandi í
Sagnir 1999
Söguleg mynd frá 1991. F.v. Momir Bulatovic forseti Svartfjallalands, Alija
Izetbegovic forseti Bosníu-Hersegóvínu, Kiro Gligoroff forseti Makedóníu,
Franjo Tudjman forseti Króatíu, Milan Kucan forseti Slóveníu og Slobodan
Milosevic forseti Serbíu.
Búseta Serba innan Bosníu-
Hersegóvínu var dreifð um allt land-
ið. Ef að serbnesku sjálfstjórnarhér-
uðin ættu að geta orðið að einu lýð-
veldi yrði að koma til fólksflutninga
og/eða landvinningastríðs.