Sagnir - 01.06.1999, Síða 79

78
Umsgn um 19. rgang Sagna
Sagnir 1999
um. Björn rifjar m.a. upp að afi hans, Benedikt Sveinsson,
lagðist gegn sambandslögunum á sínum tíma á Alþingi og
kveðst hann hafa alist upp við þá skoðun að Íslendingar hafi
gengið of skammt í þeim samningum.
Grein Kolbeins Proppé er athyglisverð. Ég saknaði þess þó
að hann skyldi ekki teygja umfjöllunina allt til okkar daga. Ég
sé ekki betur en sams konar orðræða ráði enn ríkjum. - Grein
Páls Baldurssonar um „enska lánið“ var ögn bragðdauf, enda
kannski ekki nema von þegar í ljós kemur að lánið var á kjör-
um sem eðlileg hlutu að teljast á þeim tíma. Grein Stefáns
Pálssonar um fjármögnun Sogsvirkjunar er heldur engin
„sensasjón“. Hann dregur þó ýmislegt forvitnilegt fram í
dagsljósið, ma. að forráðamenn borgarinnar létu sér detta í
hug í kynningarbæklingi um virkjunina sem ætlaður var er-
lendum lánveitendum að leggja þunga áherslu á vænlega
framtíð íslensks landbúnaðar en ekki iðnvæðingu eða stór-
aukna sölu til heimilisþarfa.
Grein um Höfðaborgina er með bestu greinunum í Sögn-
um, efnið er athyglisvert og merkilegt hversu óvönduð húsin
hafa verið. Einnig er dreginn upp skemmtilegur spegill af við-
horfum fólks og hversu sjálfsagt var að talið að láta pólitíska
samherja njóta skoðana sinna. Raunar sýnir greinarhöfundur
ekki fram á að borgarkerfið hafi verið spillt, etv. fremur þvert
á móti. Kommarnir virðast hafa átt greiða leið inn í Höfða-
borgina.
Guðbrandur Benediktsson leiðir okkur inn í heim ljós-
myndasafns. Það er góðra gjalda vert en leiðir líka hugann að
mikilvægi ljósmynda sem heimilda og myndlestri sem ótrú-
lega lítið er stundaður hér á landi. - Leifur Reynisson sýnir
fram á hversu seint íslensk ungmenni voru að taka við sér í
stúdentabyltingunni, svo og að hér á landi voru það ekki síð-
ur menntaskólanemar en háskólanemar sem voru í farar-
broddi. Spurning er reynd-
ar hvort réttmætt er hjá
honum að tala um hópana
lengst til vinstri sem
smáklíkur. Ef lagður er
saman sá fjöldi sem var
virkur í þessum þremur til
fjórum samtökum sem
starfandi voru á áttunda
áratugnum skiptu þeir
hundruðum en ekki tugum
og starfsemin var ótrúlega
öflug. Skemmtilegt var að
lesa viðtalið við farfuglinn
Jesse Byock, meira af
slíku. Hvernig væri til
dæmis að taka viðtal við
Andrew Wawn næst? Mér
finnst Byock draga vel
fram hversu íslenskt
fræðasamfélag hefur verið
erfitt og lokað á margan
hátt og hann sjálfur er
dæmi þess hversu mikil-
vægt er að brjóta niður
múra á milli fræðigreina og hve miklu máli skiptir að leyfa
hugmyndafluginu að njóta sín.
Mér fannst grein Gunnars Karlssonar varla eiga heima í
Sögnum, frekar í Sögu eða kannski helst sem þarft framlag til
umræðu innan sagnfræðiskorar. Greinin er engu að síður mjög
athyglisverð. Ég hafði ekki gert mér grein fyrir því að svo
mjög hefði verið dregið úr kennslu í „miðlun sögu“ frá því
sem var á níunda áratugnum. Í þessu sambandi vil ég nefna að
Helgi Þorláksson stóð fyrir sérstöku námskeiði, svokölluðu
útgáfunámskeiði, og viðfangsefnið var einmitt að gefa út
Sagnir; þetta var vorið 1984 og var eitt besta og árangursrík-
asta námskeið sem var boðið upp á á þeim tíma. Kannski má
rekja það kæruleysi, sem mér finnst ég hafa orðið var við í
vaxandi mæli varðandi notkun myndefnis, til þess að þessum
þætti er ekki sinnt í sama mæli og áður í grunnnámi sagn-
fræðinema. Ég tek heils hugar undir það með Gunnari að
sagnfræðingar vinna ekki aðeins með efni heldur einnig form
og nauðsynlegt er að þjálfa fólk í að setja fram hugsanir sínar;
þverfaglegt námskeið á þessu sviði væri etv. vænlegt. Guðrún
Bjarnadóttir dregur upp athyglisverða mynd af stöðu leiguliða
í upphafi 18. aldar en til þeirra töldust yfir 90% bænda. En hún
sýnir líka skýrt að ýmsir í hópi bænda stóðu fast á rétti sínum
og stóðu upp í hárinu á yfirvaldinu þegar þeir töldu á sér brot-
ið, og komust upp með það; athygliverð grein og læsileg.
Í heild er efni Sagna áhugavert, auðvitað misjafnlega.
Margt mætti þó betur fara. Sumar greinanna eru full langar og
þyldu töluverða styttingu. Ritstjóri mætti einnig vera atorku-
samari við að reyna að „skerpa undir“ greinunum, hver er
meginhugmyndin sem verið er að fjalla um, má ekki vera
djarfari í ályktunum, hafa áhugaverðari fyrirsagnir og milli-
fyrirsagnir osfrv. En auðvitað er hægara um að tala en í að
komast. Vegni ykkur vel sagnfræðinemar með útgáfu Sagna. 1