Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2008, Blaðsíða 88

í Atlantshafsbandalagið og gerð herstöðvasamningsins. I annan tíma sér
stjórnmálaátaka mun ógreinilegar stað í ljóðum Snorra.15
Þrátt fyrir þann varnagla sem hér var sleginn bæði um ljóðlistina almennt
og kveðskap Snorra Hjartarsonar sérstaklega skal því haldið fram að það geti
verið áhugavert og gefandi að lesa ljóð með sérstakri áherslu á hugmyndalegt
inntak sem hér er einnig nefnt „boðskapur“. Samtímaaðstæður orka ætíð á
skáld og þau bregðast við þeim í ljóðum sínum. Á þann hátt kemst oft á
skapandi samræða milli skálda og samtíðar þeirra. Skáld endurspegla hvað
það er á hverjum tíma sem brennur á fólki og í kveðskap þeirra kynnumst við
glímu einstaklings við þessi vandamál og jafnvel lausn hans á þeim. Stundum
kann glíma skálds við aðsteðjandi vanda að vera dæmigerð fyrir samtíð þess.
Þá má líta á kveðskapinn sem samtímaheimild við hugmyndasögulega
greiningu. Þó er nærtækt að ætla að skáld hafi sérstaka sýn á samtíð sína,
sjónarhorn þeirra sé annað eða sjón þeirra skarpari en okkar hinna, glíma
þeirra við samtímann og vanda hans snarpari en okkar og lausn þeirra
frumlegri og hugsanlega sannari. Þetta kann þó að vera rómantísk tálsýn. Ef
til vill er þetta þó skýring þess að til verða ljóð með almenna skírskotun sem
ljúka upp samtímanum og blása kjarki eða von í samferðamenn skálds.
Þegar unnt er að sækja hugrekki eða huggun í ljóð, skynja þar dýpri
merkingu eða tilgang í mannlegri tilveru eða vaxa við að lesa það virðist
mega ræða um „boðskap“ í ljóði. Það getur þá legið milli hluta hvort skáld
ætlaði ljóði sínu þetta hiutverk. Almennt hugsa skáld sjálfsagt ekki á þessum
brautum þótt úr verði hvatningar-, baráttu- eða boðunarljóð. Oftast leitar
ljóð ugglaust á huga skálds sem veitir því útrás og meitlar síðan og slípar
jafnvel löngu eftir að vandinn sem kann að hafa kveikt ljóðið er hættur að
brenna á skáldinu ef það var sér þá einhvern tímann meðvitað um vandann
eða áhrif hans á ljóðið. Þetta breytir þó litlu. „Boðskapurinn“ eða „lausnin"
liggur í ljóðinu. Lesandinn skynjar hana og tekur afstöðu til hennar. Með
„boðskap“ í ljóði er hér því ekki síður átt við hugmyndalegt inntak sem
losnar úr læðingi við lestur en hugmyndafræðilega kveikju sem skáld leggur
til grundvallar ljóði eða yrkir inn í það. „Boðskapur“ í þeirri merkingu sem
15 Hjalti Hugason 2007.
86