Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2008, Blaðsíða 55

62 að Halldór þessi „var godordz madr ok vel kristinn“ (Ól.Tr.277nm).
Umfangsmikil ættartala er líka til Halldórs þar sem rakin eru tengsl hans
við mektarmenn íslenskrar kristni eins og Gissur hinn hvíta og Hjalta
Skeggjason. (Ol.Tr. 278).40 Hvers vegna er lagt svona mikið upp úr að
kynna dreymandann Halldór Illugason og fullvissa lesandann upp kristni
hans og göfugan uppruna? Hér held ég að megi greina guðræðimennt
ritarans. Þess er að gæta að afstaða kristinna manna til drauma var löngum
tvíbent á miðöldum. Yfirleitt hölluðumst menn þó að því að til væru
guðlegir draumar. Við gagnrýnislausri trú á drauma voru menn fotakslaust
varaðir.41 Benda má á vangaveltur sem birtast í lærdómsritinu alþekkta
Elucidarus
Hvaðan koma draumar. Magister: Stundum af Guði, þá er óorðnir hlutir vitrast,
svo sem Jóseph var vitrað fyrir stjörnur og korn bundin að hann myndi verða
höfðingi bræðra sinna. Eða þa er er nauðsynlegir hlutir eru kenndir, svo sem
engill minnti Jóseph að flýja á Egiptaland og þaðan. Stundum verða draumar
af djöfli þá er nokkuð ósiðlegt dreymir eða það er íyrir góðu verki standi, sem
sagt er fra konu Pílati í pínsl drottins vors. Stundum af siálfum manni, þá er
hann dreymir það er hann sér eða heyrir, hyggur eða hræðist eða væntir. (Þrjár
þýðingar 105).
Meðal lærðra manna fór tortryggni á opinberunradrauma vaxandi á
13. og 14. öld. Þar á stóran þátt latneskar þýðingar á ýmsum verkum
Aristótelesar, þar sem draumar eru taldir líffræðilegt ferli en guðlegum
uppruna þeirra vísað á bug.42 Sjá má tilraunir manna til þess að finna út
hvers konar draumar væru af guðlegum uppruna og þar er meðal annars
spurt um dreymandann. Það var þannig ekki sama hver dreymandinn var,
meiri líkindi voru til þess að draumur sem merkan mann dreymdi hefði
guðlegan uppruna.43. Það er hægt að sjá, að sá sem ritaði fyrst drauma
Hauksbókartextans hefur haft óljósa vitneskju um þessa virðingaröð dreym-
40 Þessi ættartala er vissulega einnig í Landnámu sjá H.29 og S.41 en síðar en kaflinn um Asólf.
41 Kriiger 1992, bls.83.
42 Kriiger 1992, bls.84. 1 byrjun 13. aldar höfðu rit Aristótelesar De somno et vigilia, De somniis,
og De divinatione per somnum verið þýdd. (
43 Kruger 1992, 77-78.
53