Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2008, Blaðsíða 150

Dawkins hefur jafnframt ferðast víða um heim til að kynna þessi sjónarmið
og kom hann m.a. hingað til Islands sumarið 2006 á vegum íslenskra
guðleysisfélaga og kom þá fram í fjölmörgum fjölmiðlaviðtölum. I viðtali
við Morgunblaðið í tilefni af íslandsheimsókn sinni sagði Dawkins m.a.: „Ég
er alfarið á móti trúarbrögðum þar sem ég tel að þau letji fólk til þess að
hugsa sjálfstætt. Ég er einnig á móti trúarbrögðum því þau aðgreina fólk.
... trúarbrögð hvetja fólk til átaka. ... Ég tel því trúarbrögð vera hættuleg,
ekki síst í uppeldi barna.“2 Nýjustu fregnir herma að Dawkins hafi nú sagt
stöðu sinni lausri við Oxford háskóla vegna aldurs en sagt er að hann ætli
að helga sig baráttunni gegn trúarbrögðum enn frekar.
Ekki er hægt að segja að málflutningur Dawkins um mikilvægi guðleysis
fyrir vísindasamfélagið og óvægin gagnrýni hans á trúarbrögð hafi hlotið
hljómgrunn meðal þeirra helstu fræðimanna sem sérhæft hafa sig á ýmsum
sviðum trúarbragðafræða.3 Þvert á móti hefur málflutningur hans um
trúarbrögð verið tekinn sem enn eitt dæmið um hvernig farið geti fyrir
fræðimönnum sem virtir eru fyrir framlag sitt á því afmarkaða sviði
vísindanna sem þeir hafa sérhæft sig á þegar þeir síðan taka að tjá sig af
alvöruþunga um aðrar fræðigreinar sem þá skortir alla menntun í.4 Þá hafa
ýmsir trúarlífsfélagsfræðingar bent á að málflutningur Dawkins um ægivald
trúarbragða í nútímanum og m.a. nauðsyn þess að börn verði vernduð
2 Auður Magndís Leiknisdóttir: „Einn þekktasti trúleysingi heims heldur erindi. Trúarbrögð
eru hvati átaka.“ Morgunblaiið. 24. júní 2006. Bls. 10. — I fréttaskýringaþáttunum Kastljósi
í Ríkissjónvarpinu og Pressunni á NFS sjónvarpsstöðinni við sama tækifæri áréttaði Dawkins
ennfremur að það væri ekki síst hófsöm trúarbrögð sem væru hættuleg því að það væru þau sem
ælu af sér ofstækið og talaði hann m.a. um það sem ofbeldi gegn börnum að þau væru kennd við
tiltekin trúarbrögð. Jafnframt gat hann þess í síðar nefnda þættinum að hann vildi að það yrði
afnumið að fjölmiðlar leituðu álits hjá talsmönnum trúarhópa.
3 Sjálfur ræðir Dawkins þann mikla fjölda neikvæðra dóma sem birtur var á prenti um bók hans
The God Delusion í upphafi formálans að kiljuútgáfu hennar. (Dawkins, Richard: The God
Delusion. Black Swan. London. 2007. Bls. 13.) Þess ber þó að geta að greina má vissa samsvörun
í trúarbragðagagnrýninni hjá Dawkins og ýmsum marxískum trúarbragðafræðingum sem segja
trúarbrögð standa í vegi fyrir raunverulegri hamingju mannsins þar sem þau séu kúgunartæki
valdhafa til að sætta undirokaða við hlutskipti sitt.
4 Trúarlífsfélagsfræðingurinn Rodney Stark hefur bent á að herskáir guðleysingjar á borð við
Dawkins séu flestir á jaðri vísindasamfélagsins og séu guðfræðingar og aðrir trúarbragðafræðingar
oftar en ekki mun betur að sér um trúarbragðafræði og alþýðleg skrif um guðleysi en þeir. (Stark,
Rodney: „Secularization, R.I.P - rest in peace.“ Sociology of Religion. Haust 1999. Vefur: www.
findarticles.com/p/articles/mi mOSOR/is 3 60/ai 57533381.)
148