Skagfirðingabók - 01.01.2001, Page 157

MÚRINN RAUÐI Á HÓLUM
komust hafl verið hlaðnir umhverfis kór timburkirkjunnar sem
talinn er hafa verið tæplega tólf metrar að breidd.11 Til saman-
burðar má nefna að núverandi steinkirkja á Hólum er 8,3
metrar á breidd innan veggja og 20 metrar á lengd. Stein-
kirkja Auðunar hefúr því orðið að vera minnst 12-13 metrar að
breidd innan veggja og því ljóst að um töluvert mannvirki var
að ræða, sérstaklega ef það hefði verið fullkomnað með hvelf-
ingu. Það er því vafamál hvort Hólastóll hafi haft fjárstyrk og
mannafla á þeim tíma til þess að reisa slíka byggingu, hafi
metnaður Auðunar raunverulega verið svo risavaxinn. Að
minnsta kosti hefði bygging slíkrar kirkju ekki átt að liggja í
þagnargildi. En svo furðulega vill til að kirkjubyggingar Auð-
unar er hvergi getið í samtímaheimildum.
Þetta er enn einkennilegra fyrir þá sök að til er nokkuð áreið-
anleg lýsing á biskupsárum Auðunar í sögu eftirmanns hans á
biskupsstóli, Lárentíusar Kálfssonar, sem lést árið 1331. Sú
saga var færð í letur af Einari Hafliðasyni (d. 1393) sem var
samverkamaður Lárentíusar12 og hlýtur því að standa atburð-
um mjög nærri, enda er hún af flestum talin merkt heimildar-
rit. Lárentíus saga skýrir skilmerkilega frá steinhöggi á Hólum
og hvernig Auðunn lét hlaða altari og ofn, en getur ekki um
kirkjubyggingu. Hlýtur það að teljast undarleg forgangsröð
hjá sagnaritara að tína til tvær minni steinhleðslur, en gleyma
framkvæmdum við stóra steinkirkju. Slík kirkjusmíð ætti að
hafa vakið athygli allra landsmanna og þótt nægilega merkileg
til þess að færa í letur. Aukinheldur hlýtur fjármögnun kirkj-
unnar að hafa vakið viðbrögð og umtal norðlenskrar alþýðu, en
jarðeignir Hólakirkju voru þá mun færri og fjárhagur ekki eins
11 Hörður Ágústsson (1981).
12 Sú tilgáta að Einar Hafliðason sé höfundur sögunar var fyrst sett fram af Árna
Magnússyni og fræðimenn hafa jafnan fallist á hana síðan. Sjá umfjöllun í
ís/emkri bókmenntasögu I, bls. 352-355, en þar er Lárentíus saga einnig sögð
veta „ein ágætasta ævisaga sem samin er hér á landi fyrir siðaskipti."
155