Jökull - 01.12.1991, Qupperneq 73

3. tafla. Aldursgreiningar á koluðum jurtaleifum undan hraunum Krísuvíkurelda.
Table 3. Radiocarbon dates ofcharcoal samples from the Krísuvík Fires.
Hraun Lavaflow Tækjaaldur Measured age, BP Leiðréttur aldur, e.Kr. Calibrated age, AD
Ögmundarhraun1 924±35 1035-1074, 1078-1131 1136-1142, 1148-1156
Kapelluhraun2 940±85 1002-1011, 1017-1162 1176-1188
Gvendarselshraun (U-2774) 875±75 1039-1100, 1117-1141 1150-1221
Krísuvíkureldar3 918±30 1037-1104, 1115-1141 1149-1157
1 Vegið meðaltal mælinganna U-4355, U-4356 og U-4005. Weighted mean of three samples.
2 Númer aldursgreiningarinnar kemur ekki fram hjá Jóni Jónssyni (1978a, 1978b, 1982). Number of 14c date is not
given by Jónsson (1978a, 1978b, 1982).
3 Vegið meðaltal af mælingum á Ögmundarhrauni, Kapelluhrauni og Gvendarselshrauni. Weighted mean of samples
from below Ögmundarhraun, Kapelluhraun and Gvendarselshraun lavaflow.
aldur sýnisins. Hér hafa verið valin líkindi sem svara
einu staðalfráviki ef um væri að ræða normal-
dreifingu. Þannig eru 68,3% líkur fyrir því að hinn
sanni aldur liggi innan tímabilanna sem skástrikuð
eru á 7. mynd. Af myndinni má ráða að með geisla-
kolsaðferð verður ekki greint á milli aldurs hraun-
anna þriggja, þ.e. Ögmundarhrauns, Kapelluhrauns
og Gvendarselshrauns.
Vegið meðaltal allra greininga á hraunum Krísu-
víkurelda gefur aldurinn 940 ± 23 BP. Samkvæmt
leiðréttingarforriti Stuiver og Becker (1986) eru
68,3% líkur á að hraunin hafi runnið á einhverju
tímabilanna 1026-1045, 1052-1065, 1089-1125 og
1138-1153. Árið 1151 er því innan marka líklegasta
aldurs. Líkindadreifing fyrir vegna meðaltalið er
sýnd á neðsta hluta 7. myndar.
7.2 Öskulög
Á 2. og 3. mynd eru sýnd jarðvegssnið þar sem
afstaða hrauna eða gjalls frá gígum Krísuvíkurelda til
öskulaga sést glöggt. Tvö öskulög hafa hér mesta
þýðingu, þ.e. Landnámslagið, sem almennt er talið að
hafi fallið um 900 (Guðrún Larsen 1982 og 1984,
Bryndís G. Róbertsdóttir og Haukur Jóhannesson
1986), og Miðaldalagið, sem talið er að hafi fallið
árið 1226 (Haukur Jóhannesson og Sigmundur
Einarsson 1988). I öllum tilvikum liggur Land-
námslagið inn undir hraunin, eða undir grófu gjalli
frá nærliggjandi gígum, og á sama hátt liggur
Miðaldalagið ávallt ofan á hraununum. Þau hafa því
öll örugglega runnið á tímabilinu milli 900 og 1226.
8. HELLNAHRAUN
Helluhraunið sunnan og vestan við Hvaleyrarholt í
Hafnarfirði heitir Hellnahraun (Guðmundur Kjartans-
son hefur nefnt hraunið Hvaleyrarhraun þar sem hann
minnist á það í sínum greinum og það nafn hefur
hraunið fengið á kortum Landmælinga íslands. I fyrri
grein okkar um Krísuvíkurelda er hraunið einnig
nefnt Flatahraun). Flestir jarðfræðingar sem um það
hafa fjallað hafa álitið hraunið mjög gamalt, án þess
þó að færa fyrir því haldbær rök. Hraunið er dæmigert
helluhraun, með ávölum sprungnum hraunkollum, að
mestu gróðurlaust nema í gjótum og bollum og þess
JÖKULL, No. 41, 1991 71