Jökull


Jökull - 01.12.1991, Blaðsíða 76

Jökull - 01.12.1991, Blaðsíða 76
4. tafla. Aldursgreiningar á koluðum jurtaleifum undan Hellnahrauni og Breiðdalshrauni. Table 4. Radiocarbon dates ofcharcoal samples from the Hellnahraun and Breiðdalshraun lavaflows. Hraun Lavaflow Tækjaaldur Measured age, BP Leiðréttur aldur, e.Kr. Calibrated age, AD Breiðdalshraun1 1040±75 890-1038, 1102-1117, 1141-1150 Tvíbollahraun (U-2524) 1075+60 891-933, 934-1002, 1011-1017 Rauðhóll (AAR-131) 1120±60 782-788, 811-816, 832-837, 867-985 Helgafell (AAR-130) 1200±90 690-701, 710-749, 765-897, 921-941 Hellnahraun2 1100±35 894-923, 938-983 1 Númer aldursgreinmgarinnar kemur ekki fram hjá Jóni Jónssyni (1978a). Number of 14C date is not given by Jónsson (1978a). 2 Vegið meðaltal sýnanna fjögurra. Weighted mean of the four samples. sama stað og sýni Jóns, er kennt við Helgafell. Sýnin frá Helgafelli og Rauðhól voru meðhöndluð til geislakolsmælingar á Raunvísindastofnun Háskólans, en sjálf mælingin fór fram á tandemhraðli Arósaháskóla. I 4. töflu er gefinn upp leiðréttur aldur sýnanna, samkvæmt leiðréttingarforriti Stuiver og Becker (1986). A 10. mynd er sýnd líkindadreifing sýnanna úr 4. töflu. Myndin sýnir ljóslega að líklegast hafa öll þessi hraun runnið á sama tíma á 9. eða 10. öld. Vegið meðaltal greininganna gefur tækjaaldurinn 1100+35 BP. Mestar líkur eru á að hraunin hafi runnið annaðhvort á árunum 894-923 eða, sem er mun líklegra samkvæmt útreikningunum, á árunum 938-983. 8.2 Kristnitökuhraun Goshrina í Brennisteinsfjöllum á 10. öld leiðir hugann að kenningu Jóns Jónssonar (1979) um Kristnitöku- hraun. Þar stingur hann upp á því að Svínahraun hafi runnið árið 1000, en það hraun er komið úr Eldborgum við Lambafell. Eldborgirnar liggja nánast milli tveggja eldstöðvakerfa, þ.e. Brennisteinsfjalla og Hengils, en líklegra er að þær tilheyri Brennisteins- fjallakerfinu. Helstu rök fyrir því eru nálægðin við Bláfjöll, sem Brennisteinsfjallakerfið hefur myndað á síðasta jökulskeiði. Því er hugsanlegt að Yngra Hellnahraun og Svínahraun hafi myndast í einni og sömu goshrinu í Brennisteinsfjöllum. Niðurstöður aldursgreininganna benda til að Yngra Hellnahraun hafi runnið um miðja 10. öld, en í þessu sambandi má benda á að það er skoðun margra fræðimanna að aldursgreiningar með geislakolsaðferð á sýnum frá landnámstíð gefi yfirleitt of háan aldur sem nemur 30-50 árum. Þessu til stuðnings má benda á að þó svo að árið 1151 sé innan óvissumarka í fimm aldurs- greiningum frá Krísuvíkureldum virðist miðgildi líkindadrcifinga liggja nærri árinu 1100, sem er um 50 árum hærri aldur en annálar gefa til kynna. Ingrid U. Olsson (pers. uppl.) telur, út frá rannsóknum á virkni geislakols í andrúmslofti hér á landi, að þessi skekkja sé um 30 ár. Til viðbótar má gera ráð fyrir lítilsháttar skekkju vegn aldurs gróðurs er hann kolast. Þessi tvö atriði til samans styðja tilgátuna um að goshrina hafi verið í eldstöðvakerfi Brennisteinsfjalla um árið 1000. 74 JÖKULL, No. 41, 1991
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.