Jökull - 01.12.1991, Qupperneq 112

Minning
dr. Gunnar Böðvarsson, prófessor
Gunnar Böðvarsson fæddist í Reykjavík 8. ágúst
1916. Að loknu stúdentsprófi frá M.R. 1934 hélt
hann til náms í vélaverkfræði í Munchen. Eftir að
hafa flutt sig um set til Berlínar, lauk hann Dipl. Ing.
prófi 1943 og vann síðan sem verkfræðingur hjá
Atlas A/S í Kaupmannahöfn til 1945, er hann fluttist
til íslands. Þar réðist hann til starfa hjá Rafmagns-
eftirliti ríkisins, en varð yfirverkfræðingur Jarðborana
Ríkisins og Jarðhitadeildar Raforkumálaskrifstofu
1947. Hann stýrði þar borunum eftir heitu og köldu
vatni, og byggði upp margháttaða rannsóknastarfsemi
við jarðhitaleit hérlendis. Arin 1955-57 dvaldist
Gunnar við California Institute of Technology og
lauk þaðan doktorsprófi í jarðeðlisfræði. Um 1960
átti hann mikinn þátt í samningu tillagna um
rannsóknastofnanir við Háskóla Islands, er leiddu til
þess að Raunvísindastofnun Háskólans var komið á
fót 1966. Einnig átti hann hlut að byggingu gufuraf-
stöðvarinnar í Bjarnarflagi og kannaði ýmsa fleiri
möguleika á nýtingu jarðhitans, meðal annars til
framleiðslu á þungu vatni.
A árinu 1964 fluttist Gunnar Böðvarsson til
Oregon og gerðist þar prófessor við stærðfræði- og
haffræðideildir ríkisháskólans í Corvallis. Átti það í
fyrstu að vera tímabundið, en svo fór þó, að Gunnar
ákvað að starfa í Oregon uns hann fór á eftirlaun á
árinu 1984, og bjó hann í Corvallis til dánardægurs
hinn 9. maí 1989. Gunnar var kjörinn heiðursdoktor
við Háskóla íslands vorið 1988.
Gunnar Böðvarsson var mjög afkastamikill og
fjölhæfur vísindamaður. Rannsóknastörf hans og rit-
verk fjalla að mestu leyti um jarðhita og nýtingu
hans. Er það ekki síst honum að þakka hve jarð-
hitanýting á Islandi er árangursrík og hve snemma
Islendingar urðu vel kynntir á þeim vettvangi meðal
erlendra þjóða. Gunnar átti á sínum tíma frumkvæði
að ýmsum mikilvægum nýjungum í jarðeðlisfræði-
rannsóknum hér, meðal annars viðnámsmælingum,
þyngdarsviðsmælingum, og notkun massagreinis við
könnun á rennslisleiðum grunnvatns. Auk prentaðra
ritverka samdi Gunnar mikinn fjölda skýrsla um
einstök jarðhitasvæði bæði hérlendis og erlendis,
enda varð hann allt frá 1951 eftirsóttur sem ráðgjafi
fyrirtækja, stofnana og ríkisstjórna víða um heim í
málefnum er vörðuðu nýtingu jarðhita. Rannsóknir
Gunnars hvíldu á mjög traustum grunni þekkingar í
stærðfræði og eðlisfræði, en einnig hafði hann áhuga
á mörgum sviðum verkfræði og jarðvísinda. Hann
varð meðal annars einna fyrstur Islendinga til að
skoða byggingu landsins í ljósi nýrra hugmynda um
landrek; sjá til dæmis vel þekkta grein er hann birti
ásamt G.P.L. Walker 1964.
Tímaritið Jökull stendur í mikilli þakkarskuld við
Gunnar Böðvarsson. Hann sendi ritinu fjölda merkra
ritsmíða til birtingar, einkum um jarðhita. Grein hans
í Jökli 1982 um uppruna lághita-jarðvarmans á
Islandi fjallar um það að þessi virkni geti að verulegu
leyti orsakast af tímabundnum ferlum í tengslum við
ísöldina og lok hennar, fremur en að virknin sé
„æstætt“ ástand, svo notað sé nýyrði Gunnars. Drög
að hugmyndum Gunnars í þessu efni má sjá í fyrri
grein hans í ritinu 1957. Eru greinarnar afar merkilegt
og sígilt framlag til umræðu um jarðhitann hérlendis.
Síðasta grein Gunnars í Jökli, sem birtist 1983 og
fjallar um rennsli hrauns, byggir að nokkru á
stærðfræðilegu líkani af rennsli jökla, sem sett var
fram í fyrstu grein hans í ritinu 1955. Til þess
brautryðjendaverks er enn mjög vitnað af jökla-
fræðingum. Einnig ritaði Gunnar í Jökul um
úthafsbylgjur og segulsviðstruflanir, svo dæmi séu
110 JÖKULL, No. 41, 1991