Bændablaðið - 12.02.2015, Blaðsíða 16

16 Bændablaðið | Fimmtudagur 12. febrúar 2015
Um miðjan janúar varð mér litið
undir rúmið í svefnherberginu
heima hjá mér og brá heldur
betur í brún. Sama dag keypti
ég mér róbóta sem ryksugar
þegar ég er að heiman.
Eftir að hafa horft á afrakstur
þessa snilldarheimilistækis gat ég
ekki annað en deilt gleði minni
með samstarfsfólki mínu. Ég
lýsti því hvernig róbótinn, sem
er tvítyngdur, talaði til mín með
blíðlegri kvenmannsrödd og
leiðbeindi mér um það hvernig
ég ætti að koma því í hleðslu og
svo í gang. „Please charge me
merci.“ Loksins komin snyrtileg
kona á heimilið.
Viðbrögðin voru samt
önnur en ég átti von á. Nánasti
samstarfsmaður minn horfði
á mig forviða. „Veistu ekki að
bæði Stephen Hawking og Bill
Gates hafa lýst áhyggjum yfir því
að með aukinni sjálfvirkni véla
sé hætta á að þær taki yfir áður
en langt um líður? Með því að
taka svona róbóta inn á heimilið
ertu að stíga skref í átt að þeirri
þróun sem kom svo vel fram í
kvikmyndinni The Terminator
þar sem Arnold Schwarzenegger
lék vélmenni og boðaði endalok
menningarinnar eins og við
þekkjum hana.“
Skiljanlega brá mér við þessi
orð og það rifjaðist upp fyrir
mér að skömmu eftir að ég
keypti flatskjá hrundi íslenska
efnahagskerfið og reyndar stórs
hluta heimsins líka.
Öllum nýjungum og ekki
síst á tæknisviði fylgir ábyrgð.
Skömmu eftir að örbylgjuofninn
kom á markað fóru að berast alls
konar sögur sem bentu til þess að
um væri að ræða stórvarasamt
apparat.
Matur sem eldaður var í
örbylgjuofni átti meðal annars að
valda krabbameini, blóðþynningu
og gyllinæð. Einnig gat verið
stórhættulegt að standa of
nærri ofninum vegna þess að
örbylgjuofnar senda frá sér geisla
sem grilla fólk að innan, gera það
geislavirkt eða sjálflýsandi.
Í Bandaríkjunum gekk saga
um gamla konu sem ætlaði að
þurrka persneska köttinn sinn
eftir bað með því að setja hann í
örbylgjuofninn og stilla á lágan
hita. Í annarri útgáfu af sögunni
segir frá manni sem er úti að
ganga með hundinn sinn þegar
hann lendir í úrhellisrigningu.
Maðurinn kemur heim og skellir
hvutta í örbylgjuofninn og stillir á
vægan hita og grillar Snata.
Í enn einni útgáfu af sögunni
segir frá fjölskyldu í úthverfi sem
fær sextán ára unglingsstúlku til
að passa tæplega ársgamalt barn
á meðan fólkið fer á árshátíð.
Stúlkan var víst ekki sú skarpasta
í barnapíubransanum og eftir
að hafa sett barnið í bað stakk
hún því inn í örbylgjuofninn
til að þurrka það. Barnið var
því nokkuð „well done“ þegar
foreldarnir komu heim.
Næst ætla ég að fá mér
afþurrkunardróna sem svífur
um heima hjá mér og þurrkar af
þegar ég er í vinnunni. /VH
Endalok
menningarinnar
Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) birti
nýverið skýrslu vegna úttektar
sinnar á einstaklingsmerkingum
nautgripa hér á landi og
rekjanleika afurða nautgripa.
Niðurstöður úttektarinnar eru
almennt jákvæðar en gerðar
eru nokkrar athugasemdir sem
Matvælastofnun hefur þegar
brugðist við með tillögum til ESA
um hvernig bætt verði úr.
Úttektin fór fram dagana
3.–7. nóvember 2014 og var
markmið heimsóknarinnar að
kanna hvort opinbert eftirlit
með skráningum, rekjanleika
og einstaklingsmerkingum
nautgripa væri í samræmi við
matvælalöggjöfina. Samhliða fór
fram úttekt á opinberu eftirliti
með merkingum og rekjanleika
nautgripaafurða.
Í niðurstöðum skýrslunnar segir
m.a. að núverandi skráningarkerfi,
HUPPA, sem vistað er og rekið
af tölvudeild Bændasamtaka
Íslands, uppfylli flest ef ekki
öll skilyrði fyrir tölvuskráningu
einstaklingsmerktra nautgripa. Í því
ljósi mun Matvælastofnun óska eftir
samþykki ESA á núverandi kerfi.
Athugasemdir ESA sneru að
eftirfarandi:
• Ísland þarf annaðhvort að
óska staðfestingar Evrópu-
sambandsins á tölvukerfi sínu
fyrir einstaklingsmerkingar
nautgripa sbr. reglugerð EB
nr.1760/2000 eða taka upp
svokallað vegabréfakerfi fyrir
hvern nautgrip.
• Ísland þarf að samræma
tímamörk fyrir burðarskráningar
sem sett eru í reglugerð um
merkingar búfjár að reglugerð
EB nr. 1760/2000.
• Ísland þarf að tryggja að
skráningar og merkingar
nautgripa séu framkvæmdar
innan þeirra tímamarka sem sett
eru í reglugerð um merkingar
búfjár nr. 916/2012.
• Ísland þarf að innleiða ákvæði
um lágmarks eftirlit sem fara
skal fram vegna skráninga og
einstaklingsmerkinga nautgripa.
• Ísland þarf að upplýsa ESA
um fyrirmyndir rekjanleika
nautgripa og eyrnamerkja þeirra
í samræmi við reglugerð EB
911/2004.
• Ísland þarf að senda ESA
árlega upplýsingar um
eftirlit með skráningum
og einstaklingsmerkingum
nautgripa.
Eins og fyrr segir hefur MAST
þegar brugðist við þessum
athugasemdum og gert tillögur um
hvernig úr þeim verði bætt.
Mjög var hert á eftirlitinu með
gripaskráningu bænda á síðasta
ári. Var um 90 bændum, þar sem
gallar höfðu komið í ljós varðandi
skráningu, sent bréf í fyrravor þar
sem þeir voru hvattir til að koma
skráningum gripa sinna í rétt horf.
Í umfjöllun MAST um málið sagði
m.a. að skráningar hafi batnað
umtalsvert. Það sýni að langflestir
bændur vilji hafa skráningar gripa
sinna í góðu lagi.
Úttekt á einstaklingsmerkingum nautgripa og rekjanleika afurða:
Skráningarkerfið Huppa kemur vel út í úttekt ESA
− uppfyllir öll skilyrði um skráningu einstaklingsmerktra nautgripa
STEKKUR
Þrjá hagamýs hafa lagt starfs-
mönnum Gróðrar stöðvarinnar
Barra á Egilsstöðum lið við að
safna lindifurufræjum og er
afraksturinn með ágætum, alls um
3,5 kíló eða um 8.000 fræ.
„Þetta er bara skemmtilegt
og við erum vel birg núna af
lindifurufræjum, eigum nóg fyrir
okkar ræktun næstu tvö árin,“ segir
Skúli Björnsson framkvæmdastjóri.
Starfsmenn Barra fara á haustin
og tína lindifuruköngla í trjásafninu
í Hallormsstaðaskógi og nýta
veturinn í að hreinsa úr þeim fræin
til ræktunar. Nú í haust fengu þau
til liðs við sig flokk kvenna úr
Soroptimistafélagi Austurlands sem
unnu við að klengja, þ.e. að taka
fræin úr könglunum. Voru þær að
tvær kvöldstundir og söfnuðu alls
18 kílóum af fræjum og fengu greitt
fyrir.
„Það er þó nokkuð mikið verk
að hreinsa fræin úr könglunum, svo
við erum auðvitað ánægð með að fá
þetta ókeypis vinnuafl til viðbótar,“
segir Skúli.
Birgðum safnað í lyftaragaffal
Töluvert magn köngla lá til þerris
í vinnslusal Barra um jólin og kom
vinnusemi músanna í ljós eftir
áramót þegar farið var að huga að
þeim. Kom þá í ljós að búið var að
tæma heilmikið af könglum. Grunur
féll strax á að þar hefðu mýs verið
að verki, enda hafði áður verið sett
upp eins konar „músaland“ hjá Barra
sem var tilraun sem ekki tókst sem
skyldi, að sögn Skúla. Mýsnar lifðu í
vellystingum en afraksturinn í formi
fræja var ekki ýkja mikill.
„Við sáum þarna heilmikið af
tómum könglum, en engin fræ svo
það var farið í leit. Við settum hveiti
á gólfið til að rekja ferðir músanna og
slóðin leiddi okkur að lyftaragaffli, í
holrúmi í framlengingu hans höfðu
mýsnar safnað fræinu saman, þær
hafa verið að birgja sig upp,“ segir
hann. Alls voru þar 2,5 kíló af
hreinu fræi, um það bil 6.000 fræ.
Seinna fannst um eitt kíló á öðrum
stað í húsinu þannig að mýsnar
hafa í allt safnað saman um 8.000
lindifurufræjum.
Eftirsóttur gæðaviður
Hjá Barra eru framleiddar um
100 þúsund lindifuruplöntur á ári
þegar vel lætur og hafa þær verið
seldar m.a. til landshlutaverkefna í
skógrækt og til einstaklinga. Barri
er eina gróðrarstöðin hér á landi sem
ræktar lindifuruplöntur að einhverju
ráði. Lindifura er erfið í ræktun á
gróðrarstöðvum að sögn Skúla og
getur það tekið fræin tvö ár að spíra
ef ekki er beitt brögðum.
„Þetta er mikil vinna, það þarf
að örva fræin á ákveðinn hátt og
við höfum þróað okkar aðferð til að
stunda þessa ræktun,“ segir hann.
Lindifura vex hægt en örugglega
segir Skúli og gefur hún af sér
eftirsóttan gæðavið, hann er sterkur
og hentar einkar vel í handverk ýmiss
konar. Framboð er hins vegar ekki
mikið sökum þess hve tegundin er
lítt útbreidd í íslenskum skógum.
Hann segir Barra eiga töluvert magn
af fræjum nú og dugi þær birgðir
næstu tvö ár. Mikið var um köngla á
liðnu hausti og var það ánægjulegur
viðsnúningur því árin tvö þar á undan
voru mjög rýr, fræuppskera nánast
engin.
„Þannig að það myndaðist hjá
okkur gat í framleiðslunni, en þannig
er þetta, árferðið skiptir öllu, sumrin
þurfa að vera hlý og sólrík og vorið
á eftir hagstætt til að lindifuran beri
köngla með fullþroskuðu fræi.“
Langþráður Lord of the Mice
Eftir að fréttir bárust af hinum
vinnusömu músum í húsakynnum
Barra barst Skúla þessi vísa frá
Aðalsteini Svan Sigfússyni:
Það er notalegt bæði og næs
við nytjar og söfnun fræs
að losna undan púli.
Nú loksins er Skúli
langþráður Lord of the Mice.
/MÞÞ.
Gróðrarstöðin Barri á Egilsstöðum:
Mýs leggja sitt af mörkum
við að flokka lindifurufræ
− hafa flokkað um 8.000 fræ undanfarnar vikur
MAST hefur eftirlit með að skráning
nautgripa sé í lagi.
Lindifura er uppáhaldstré Skúla. Hér er Heiður Ösp, barnabarn hans, við
jólatréð frá síðustu jólum, en því var plantað árið 2002.
Mýsnar höfðu komið sér upp
birgðastöð í framlengingu í
um 6.000 fræ.