Bændablaðið - 12.02.2015, Síða 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 12. febrúar 2015
Nýverið var bók um íslenskt
sauðfé send til prentunar í
prentsmiðju hér á Íslandi, sem
er merkilegt fyrir þær sakir að
hún er á þýsku og er því líklega
sú fyrsta sinnar tegundar.
Höfundur og útgefandi hennar er
Caroline Mende, sauðfjárbóndi með
meiru á Nesi í Hegranesinu.
Í íslenskri þýðingu er heiti
bókarinnar allsérstakt; Íslenska
sauðkindin – ullarmjólkursvín.
Caroline segir að „ullarmjólkursvín“
sé máltæki á þýsku. „Eggjaverpandi
ullarmjólkursvín – eierlegende
Wollmilchsau – merkir hið alhliða
húsdýr – sem allir óska sér, en er
ekki til,“ útskýrir Caroline.
Alhliða sauðkind
„Mér fannst allt í einu að íslenska
sauðkindin væri einmitt þetta, nema
að hún verpir ekki eggjum. Bókin
snýst þar af leiðandi um hlutverk
sauðfjár í íslensku samfélagi frá
upphafi; varðandi ull, mjólk,
sláturafurðir, skinn og leður. Í bókinni
er líka greint frá helstu sauðalitunum,
litaafbrigðum, hornin eru sér
umfjöllunarefni; eru þau engin, tvö,
þrjú eða fjögur. Forystufé verður
kynnt í sérkafla. Fjölskyldulífið er
líka merkilegt og ég segi frá því, frá
fengitíma til sauðburðar, afréttum,
göngum, réttum, sauðfjármerkjum,
sjúkdómasögu, varnarsvæðakerfinu
og loks íslensku sauðfé í útlöndum.
Svo er smá listi með heimilis-
föngum í kringum sauðfé, safna og
sölustaða sauðfjárafurða á Íslandi
og í Þýskalandi. Auk þess er bent á
umfangsmeiri lista sem verður til á
netinu. Í fáum orðum mætti segja að
Íslandsvinir og sauðfjárvinir fái stutta
en samt djúpa innsýn í það helsta
sem varðar íslenskt sauðfé, á 60
blaðsíðum með um 100 ljósmyndum,
teikningum og kortum.“
Einfaldara að búa með sauðfé
Caroline segir að saga hennar á
Íslandi hefjist árið 1989 þegar hún
réði sig til vinnu á Húsatóftum,
hjá Valgerði Auðunsdóttur og
Guðjóni Vigfússyni. „Ég vann
þar ýmis bústörf en fjósið var
aðalvinnustaðurinn minn, sem ég var
mjög hrifin af. Ég hefði líka getað
hugsað mér að verða kúabóndi en
það þarf miklar fjárfestingar til að
byggja svoleiðis upp – líka þegar
maður gerir þetta í smáum stíl – þess
vegna kom það ekki til greina fyrst
ég bý ein og er svo sem ekkert rík.
Það er miklu einfaldara að búa með
sauðfé þegar maður er með eins
frumstæða aðstöðu og ég er með.
En burtséð frá því hef ég lengi haft
áhuga á kindum, allt frá því ég var sjö
eða átta ára og bjó enn í Þýskalandi.
Fyrstu kynnin komu að vísu til í
gegnum áhuga á hestamennsku.
Mig langaði svo rosalega mikið að
vera í hestamennsku en foreldrar
mínir leyfðu mér ekki að fara í
reiðskóla fyrr en ég væri orðin
níu ára. Nágranni okkar átti þægar
og stórar kindur – sem urðu þá
reiðkindurnar mínar í staðinn fyrir
hestana í nokkrar vikur. Helst hefði
ég líka viljað mjólka þær, en það
gekk ekki þar sem þær voru ekki
með lömb á þessum tíma. Svo hefur
mér alltaf fundist ullin heillandi, ég
óf og prjónaði mikið sem krakki og
líka síðar.
Þegar svo tækifæri gafst til að
búa sjálf með sauðfé – og geta
notað afurðir þeirra frá grunni – var
það alveg tilvalið. Þar sem ég hafði
verið með hross og á svolítið land
– auk þess sem ég leigi eitthvað
með – var þetta ekki svo stórt skref.
Það hjálpaði auk þess mikið til að
Baugur, hundurinn minn sem er
Border-Collie, hefur mikinn áhuga
á fé. Það var því aukaástæða að byrja
með sauðfé; til að geta þjálfað okkur
Baug reglulega í smalamennsku.“
Keypti frábært beitiland í
Hegranesinu
„Þetta er enn þá allt í mjög smáum
stíl. Vorið 2010 gat ég með aðstoð
vina minna, Auðar Steingrímsdóttur
og Guðmundar Sveinssonar, keypt
land hérna í Hegranesinu, sem er
frábært beitiland með nokkuð af
melum og móum og ég skírði Nes. Ég
er sem sagt að leigja eitthvað með frá
Heiðu í Utanverðunesi, sem liggur
rétt við Nesvatnið, þannig að ég er
með um 25 ha samfellda landspildu
til beitar. Við Baugur búum í litlu
timburhúsi sem er með litlu fjárhúsi
rétt hjá. Ég hef verið með hross rétt
frá byrjun. Fjögur á ég sjálf auk
einnar aðkomuhryssu, ég var með
tvær geitur í láni frá Keldudal í
fyrrasumar sem ég mjólkaði. Svo á
ég fimm kindur síðan í fyrra, sem er
nú hlægilega lítið miðað við íslenskar
aðstæður. En ég á von á lömbum í vor
og ætla svo að fjölga smám saman.
Það stendur til að stækka fjárhúsið í
sumar þannig að það er ekki útilokað
að vera bráðum einnig með nokkrar
geitur allt árið.
Þótt búskapurinn sjálfur sé allur
í smáum stíl eru tekjur mínar að
mestu leyti tengdar búskapnum
mínum. Kannski getur maður
kallað þetta „þjónustutengdan
búskap“ í staðinn fyrir hefðbundinn
„framleiðslutengdan búskap“. Ég
er að skrifa reglulega greinar um
íslenska hesta fyrir stórt þýskt
hestatímarit. Ég skipulagði líka
hestaferðir og útreiðatúra fyrir
Þjóðverja en er núna búin að skipta
yfir í það að aðstoða nágranna mína
á Hellulandi í staðinn. Þeir eru farnir
að sérhæfa sig í slíkum ferðum. Svo
býð ég upp á kynningarnámskeið í
kringum sauðfé, um ull og mjólk,
og í berja- og sveppagöngutúra
ásamt matreiðslu á eftir. Auk þess
er ég „ferðaráðgjafi“ og ráðlegg eftir
því hverju fólk hefur áhuga á; hvert
eigi að fara og hvað að gera helst
á Íslandi. Aðalmarkhópurinn eru
þýskir ferðamenn.“
Ekkert mál að gera heila bók
úr efninu
„Fyrst ætlaði ég að hanna smá
kynningarbækling um sauðfé
til að afhenda þátttakendum
námskeiðanna. Þegar ég hugsaði þetta
nánar kom í ljós að það væri ekkert
mál að gera heila bók úr efninu,“
segir Caroline um hugmyndina að
bókarútgáfunni. „Það kemur mér
auðvitað til gagns að ég var í tæp
15 ár með auglýsingastofu sem ég
og fyrrverandi kærasti minn áttum í
Þýskalandi. Ég vann fyrir hana líka
eftir að ég flutti til Íslands. Ég er því
mjög reynd í öflun upplýsinga, að
skrifa texta á skiljanlegan hátt og
hanna bækling eða bók upp úr því.
Þetta fyrirtæki er enn til en í fyrra
hætti ég að mestu þar og stofnaði
bókaforlag til að gera eitthvað nýtt á
eigin forsendum. Þá var það tilvalið
að skrifa bók um íslenskt sauðfé og
gefa út sem fyrstu bók forlagsins.
Samkvæmt minni bestu vitund
verður það líka fyrsta bókin á þýsku
Forsíða bókarinnar.
Bók á þýsku um íslenskt sauðfé
Caroline Mende, sauðfjárbóndi með meiru á Nesi í Hegranesinu.