Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.08.2015, Page 49

2.8. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 49
Olof Nimar, Una Margrét
Árnadóttir, Unndór Egill
Jónsson og Örn Alexander
Ámundason sýna saman í
fyrsta skipti í Verksmiðjunni á Hjalt-
eyri. Sýningin verður opnuð laugar-
daginn 1. ágúst og heitir Toes/Tær.
2
Tónleikar í dag, sunnudaginn
2. ágúst kl. 19:00, með
Mark Damisch píanóleikara
en hann leikur verk eftir
Copland, Gershwin og Chopin.
Áhugaverðir tónleikar í rólegu og
fallegu umhverfi Dómkirkjunnar og
tilvaldir fyrir þá sem ætla að vera í
bænum yfir helgina.
4
Mýrarboltinn hefst laugar-
daginn 1. ágúst en þessi árlega
drulluboltakeppni hefur náð
miklum vinsældum og mæta
lið til keppni klædd alls konar bún-
ingum. Eitt er víst að þátttakendur
verða drullugir upp fyrir haus.
5
Hlín Pétursdóttir Behrens
sópran, Pamela de Sensi
flautuleikari og Eva Þyri
Hilmarsdóttir píanóleikari
flytja draumkennda og töfrandi
franska tónlist á menningarveislu
Sólheima sem byrjar klukkan 14:00,
laugardaginn 1. ágúst.
3
Sýningunni Birtingu lýkur í
dag, sunnudaginn 2. ágúst, í
Gerðarsafni. Birting er sam-
sýning á verkum eftir íslenska
samtímalistamenn, sem unnin eru út
frá steindum gluggum Gerðar Helga-
dóttur (1928-1975).
MÆLT MEÐ
1
kæmi út af tilteknum bar samkynhneigðra.
Tilviljun ein réði því að Þormóður varð fyrir
árás þessa manns. Hann lifði árásina af en lá
lengi meðvitundarlaus á sjúkrahúsi í New
York og síðar á Íslandi. Árásarmaðurinn
náðist.
Það blæddi inn á heila Þormóðs og hlaut
hann alvarlegan heilaskaða af – sem svo aft-
ur olli sinnuleysi, skapgerðarbrestum og því
að hann varð algerlega óvinnuhæfur. Öryrki.
Karl, sem sjálfur er myndlistarmaður, seg-
ir Þormóð hafa sérstöðu meðal sinnar kyn-
slóðar málara þar sem hann hafi farið svo
ungur utan. „Málverkið hans er amerískara
en almennt þekkist hjá hans kynslóð en
margir samtíðarmenn Þormóðs fóru til Evr-
ópu að læra. Nýja málverkið er að verða til á
þessum tíma. Verk Þormóðs falla ekki bein-
línis undir þá skilgreiningu en eiga samt
heima með nýja málverkinu. Til að byrja
með voru verk hans poppuð og afstrakt en á
árunum 1986 til 1988 fann hann sinn stíl. Dró
afstrakt málverk út í fígúratíft.“
Það var kominn tími á þetta
Flest verkin á sýningunni, sem stendur til
29. ágúst, munu vera frá þessum tíma en
einnig frá Kaupmannahafnarárum Þormóðs.
Þá getur að líta smærri verk sem hann gerði
eftir slysið. „Þau verk eru eðli málsins sam-
kvæmt ekki eins sterk en eiga samt erindi á
sýninguna enda hluti af sköpunarverki hans,“
segir Karl.
Verkin á sýningunni eru öll í eigu Íslend-
inga en einnig er vitað um bandarískan safn-
ara sem á nokkur verk eftir Þormóð. Mögu-
lega verða þau sýnd síðar.
Systkinin segja sýninguna ekki haldna af
neinu sérstöku tilefni. Tilgangurinn sé ein-
faldlega að heiðra minningu Þormóðs og
koma list hans á framfæri. „Það var kominn
tími á þetta,“ segir Karl. „Þormóður hefur
lent út á kanti í myndlistarumræðunni hér
heima og okkur fannst nauðsynlegt að rifja
upp framlag hans til íslenskrar listasögu.
Hann málaði ekki lengi en var frjór og af-
kastamikill. Verk hans eiga fullt erindi.“
Þormóður vann á sínum stutta ferli margs-
konar myndir, klippimyndir, þrykk, notaði
vatnsliti, blandaða tækni og olíu og sýndi
bæði á samsýningum úti og á sýningu í
Djúpinu hér heima.
Systkinin eru sammála um að erfitt hefði
verið að halda sýningu á list Þormóðs fyrr.
Nást þurfi hæfileg fjarlægð, ekki síst þegar
listamaðurinn er sýningarhöldurum svo ná-
kominn.
Þau segja marga hafa hvatt þau til að
halda sýninguna, samferðamenn Þormóðs
hér heima og í Bandaríkjunum. Nefna þau
sem dæmi Arngunni Ýri Gylfadóttur mynd-
listarkonu, Hrafnhildi Gunnarsdóttur kvik-
myndagerðarkonu og Björn Björns son, sem
var sambýlismaður Þormóðs um tíma. Von er
á einhverjum gestum að vestan á opnunina.
„Á endanum varð þetta hópverkefni enda
þótti mörgum vænt um Þormóð,“ segir Hild-
ur. „Það hefur verið virkilega skemmtilegt að
vinna að þessu og gaman að saga Þormóðs
fái að líta dagsins ljós og list hans að njóta
sín.“
Þekktu hann varla aftur
Sem fyrr segir gjörbreyttist Þormóður við
árásina. Áverkarnir voru ekki bara á líkam-
anum, heldur ekki síður á sálinni. Sem dæmi
má nefna að hann missti bæði lyktar- og
bragðskyn. Maður sem leit á matargerð sem
list.
Þegar hann hafði braggast aðeins reyndi
Þormóður að flytja aftur til San Francisco en
það gekk ekki. Systkinin segja hann hafa
snúið aftur innan fárra mánaða. „Ég er ekki
í vafa um að hann vildi frekar búa úti en því
miður var það ekki hægt. Eflaust hefur hann
verið bitur af þeim sökum. Vinir hans í San
Francisco þekktu hann varla aftur enda var
þetta allt annar maður,“ segir Hildur.
Þau segja Þormóð hafa verið erfiðan í um-
gengni eftir slysið en hann hafi þó mildast
með árunum. „Að vísu fundum við fjöl-
skyldan ekki svo mikið fyrir þessu, hann var
alltaf ljúfur við okkur, en við vitum að hann
gat verið erfiður og snúinn. Þeir sem hann
kunni ekki við lentu úti í kuldanum svo um
munaði,“ segir Hildur.
Karl segir Þormóð áfram hafa haft áhuga
á myndlist en hann gat lítið sem ekkert sinnt
henni sjálfur vegna veikinda sinna. „Það var
allt frumkvæði tekið af honum. Hann gat
ekki framkvæmt lengur,“ bætir Hildur við.
Þormóður stóð þó fyrir sýningum á 22 og
reyndist mörgum ungum myndlistarmönnum
vel. Hann var líka í tónlist og spilaði meðal
annars og tók upp plötu með hljómsveitinni
Reptilicus.
Eftir slysið hallaði Þormóður sér að flösk-
unni og Hildur segir hann smám saman hafa
visnað upp á þessum rúma áratug sem hann
átti eftir vegna veikinda sinna og óreglu.
„Þegar hann loksins kvaddi var hann löngu
búinn á líkama og sál. Þetta var ekkert líf,“
segir Hildur og bætir við að fjölskylda og
vinir hafi í raun syrgt tvo menn, Þormóð eins
og hann var og Þormóð eins og hann varð
eftir slysið.
Sýningin tengd Hinsegin dögum
Opnun sýningarinnar í Listasafni ASÍ tengist
Hinsegin dögum í Reykjavík en systkinin
segja Gleðigönguna hafa verið frænda sínum
hjartfólgna. „Hann hélt alltaf upp á daginn
og gladdist yfir breytingunni sem orðið hafði
frá því hann flutti til Danmerkur,“ segir Karl
og Hildur tekur upp þráðinn: „Gleðigangan
hefur þróast yfir í að verða fjölskylduhátíð,
þar sem fjölbreytileikanum er fagnað. Þor-
móði hefði þótt mikið til þess koma. Við er-
um mjög stolt af því að tengja sýninguna
Hinsegin dögum enda er mikilvægt að halda
sögu Þormóðs Karlssonar til haga svo fólk
geti dregið af henni lærdóm.“
* Til aðbyrjameð voru verk
hans poppuð
og afstrakt en
á árunum
1986 til 1988
fann hann
sinn stíl.
Dró afstrakt
málverk út
í fígúratíft.
Hildur og Karl Ómarsbörn innan um verk
Þormóðs frænda síns Karlssonar í Listasafni ASÍ.
Þormóður Karlsson
var vaxandi í list sinni
þegar fólskuleg líkamsárás
batt enda á ferilinn.
Ljósmynd/Friðrik Örn Hjaltested
Morgunblaðið/Árni Sæberg