Þjóðmál - 01.12.2005, Side 24

22 Þjóðmál Vetur 2005
sinni.þögðu.blöðin.þunnu.hljóði ..Ekki.hefði.
samt.verið.óhugsandi.að.Sillén.hefði.laumast.
óséður.á.land.og.látið.það.lítið.bera.á.sér.og.
erindi.sínu,.að.forvitnir.Reykvíkingar.hefðu.
ekki.orðið.hans.varir ..En.ef.marka.má.bréfið.
sem.Árni.Snævarr.vitnar. til. starfaði.bréfrit-
ari. opinskátt. með. erlendum. sjómönnum. í.
Reykjavík.og.tók.þátt.í.margskonar.starfsemi.
kommúnista. í.bænum ..En.hvorki.Hendrik.
Ottósson.né.aðrir.kommúnistar,.sem.rituðu.
endurminningar.sínar,.segja.frá.komu.Silléns.
til.Íslands.í.árslok.1920.og.heldur.ekki.þeir.
fræðimenn,. sem. rituðu. um. kommúnista-
hreyfinguna.fyrir.1992 .
Í.bókinni. Kæru félagar. segir. Jón. Ólafsson:.„Þótt.þau.Alþýðuflokksfélög.sem.komm-
únistar.náðu.forustu.í.væru.ekki.formlega.í.
Komintern.ríkti.samt.fullt.samkomulag.um.
að.Íslendingarnir.tækju.ráðum.og.leiðbeining-
um. Kominterns .. Ekki. leið. á. löngu. þar. til.
fulltrúar. sambandsins. fóru. að. koma. til. Ís-
lands .. Fyrstur. kom. sænski. kommúnistinn.
Hugo.Sillén. sem. steig. á. land. í.Reykjavík. í.
desember.1920 .“­.(Bls ..22 .)*
Jón.vitnar.í.umrætt.bréf.máli.sínu.til.stuðn-
ings. og. rekur. síðan. það. helsta,. sem. í. því.
stendur .
Jón. byggir. því. á. sömu. heimild. og. Árni ..
Eitthvað. hafa. þeir. félagar,. Árni. Snævarr.
og. Jón. Ólafsson,. þó. verið. annarshugar. við.
umfjöllun. bréfs. þessa .. Ætla. hefði. mátt. að.
þeir.hefðu.haft.varann.á.vegna.margs.konar.
ónákvæmni.sem.kemur.fram.í.bréfinu,.auk.
þess. sem.ýmsar.upplýsingar. í. bréfinu. stan-
dast.alls.ekki.ef.Sillén.hefur.haldið.um.pen-
nann ..Þá.greinir.bréfritari. frá.því,. að.hann.
hafi.lent.í.útistöðum.við.breskan.embættis-
mann.í.Leith,.á.leiðinni.frá.Kaupmannahöfn.
til. Íslands,. en. svo. skemmtilega. vill. til,. að.
*.Þess.verður.að.geta,.að.kommúnistar.réðu.engu.Alþýðu-
flokksfélagi.árið.1920,.þegar.Sillén.átti.að.hafa.komið.til.
Íslands ..Jón.hlýtur.því.að.eiga.við,.að.þeir.hafi.síðar.meir.
komist.til.valda.í.einstökum.félögum,.en.samhengi.textans.
er.dálítið.undarlegt ..
Hendrik.Ottósson.hafði.upplifað.samskonar.
reynslu,.eins.og.hann.segir.frá.í.Frá Hlíðar­
húsum til Bjarmalands!. Jafnframt. blasir. við.
af.bréfinu.að.bréfritari.er. íslenskur ..En.það.
ruglar. Árna. og. Jón. greinilega. í. ríminu. að.
bréfið.er.á.sænsku.þótt.fram.komi.að.um.sé.
að.ræða.„avskrift“­,.þ .e ..afrit.á.sænsku!
Undarlegast.af.öllu.er.þó.að.Árni.og.Jón.
skyldu.ekki.kveikja.á.perunni.við.undirskrift.
bréfsins,.en.þar.stendur.skýrum.stöfum.„Sill-
inn”,.en.ekki.„Sillén” .
Umbreyting.þess.manns,.sem.kallaði.sig.„Sillinn”,.í.„Sillén”.verður.að.skrifast.á.
fljótfærnisleg. vinnubrögð.og.þekkingarleysi.
áðurnefndra. höfunda. á. viðfangsefni. sínu ..
Það. er. einn. stærsti. galli. bókarinnar. Kæru
félagar. og. bókarkafla. Árna. Snævars. í. Liðs­
menn Moskvu,.að.hvorugur.þessara.höfunda.
hafði.séð.ástæðu.til.að.reyna.að.kynnast.þeim.
mönnum,. sem. voru. aðalsöguhetjur. bóka.
þeirra ..Það.er.sennilega.þess.vegna,.sem.þeir.
skutu.sjálfa.sig.svo.eftirminnilega.í.fótinn .
„Sillinn”.var.nefnilega.ekki.sænskur.komm-
únisti. undir. huliðshjálmi,. heldur. enginn.
annar.en.Hendrik.Ottósson,. sem.bar.þetta.
viðurnefni. í. vinahópi ..Með. sama.hætti. var.
Brynjólfur.kallaður.„Billinn”,.Einar.Olgeirs-
son.„Ollinn”,.Ársæll.Sigurðsson.„Sælinn”,.og.
Stefán.Pjetursson.„Stebbinn” .
Hugo.Sillén.kom.því.ekki.út.til.Íslands. í.
árslok.1920,.–.eins.og.Árni.Snævarr.og.Jón.
Ólafsson.slá.föstu,.–.enda.eru.engar.heimild-
ir.fyrirliggjandi.um.slíka.heimsókn ..Hendrik.
Ottósson.skrifaði.umrætt.bréf.eins.og.blas-
ir. við. öllum. kunnugum. og. var. það. þýtt. á.
sænsku.fyrir.erlenda.flokksbræður .
Hugo. Sillén. kom. hins. vegar. til. Íslands.
árin.1928.og.1930,.eins.og.lengi.hefur.verið.
kunnugt,.í.erindum.Kominterns.til.að.undir-
búa. stofnun. íslenska. kommúnistaflokksins ..
Hann.varð.síðar.leiðtogi.sænska.Kommún-
istaflokksins.og.þingmaður .
.Lbs ..5228.4to:.Sillinn.til.„Ströms”,.4 ..janúar.1921 .