Þjóðmál - 01.03.2011, Blaðsíða 21

Þjóðmál VOR 2011 19
Atli Harðarson
Beint lýðræði, leið úr
ógöngum
1 . Flóttinn frá stjórnmálunum
Eftir því sem ég best veit er fólk, sem gefur kost á sér í kosningum og nær kjöri á
þing eða í sveitarstjórnir, upp til hópa gott
fólk sem vill af einlægni stuðla að réttlæti,
velmegun og framförum . Samt liggur ansi
mörgum illt orð til stjórnmálamanna . Orð­
in „pólitík“ og „pólitískur“ eru oft notuð
eins og hálfgerð skammaryrði og látið að því
liggja að sé ákvörðun tekin á „pólitísk um“
forsendum hljóti að vera eitt hvað athuga­
vert við hana . Þeir sem fullyrða blákalt að
stjórnmálamenn séu fífl og fávitar þurfa
ekki að standa fyrir máli sínu eins og þeir
sem voga sér að tala niður til fólks með
vísun í kyn þess, trúflokk eða þjóðerni .
Þótt flestir viðurkenni að stjórnmál séu
mikil væg og lýðræðið sé dýrmætt er eins og
það vanti eitthvað á tiltrú almennings og
traust á stjórnmálamönnum, stjórnmála­
flokk um og lýðræðislegum valdastofnunum .
Fyrir þessu eru sjálfsagt margar ástæður . Ég
veit ekki frekar en aðrir hverjar vega þyngst .
Eftirfarandi bollaleggingar eru því ágiskanir
í bland við hugmyndir sem ég get aðeins
rökstutt að litlu leyti .
Ein ástæðan fyrir vantrausti almennings á
stjórnmálamönnum er trúlega að frammá­
menn í stjórnmálum mynda nær óhjá­
kvæmilega tengsl við æðstu embættis­
menn ríkisins og forystumenn í atvinnulífi
og fésýslu – þá fáu og stóru fremur en þá
mörgu og smáu . Svona samstaða stórbokka
er ekki sérstakt einkenni á okkar tímum .
Hún hefur alltaf gefið almenningi tilefni til
tortryggni og ég ætla ekki að hafa um hana
fleiri orð .
Önnur ástæða, sem ég ætla að ræða í
nokkuð lengra máli, er að áhrifamiklar
stefnur í stjórnmálum hafa beinlínis alið á
vantrausti á stjórnmálamönnum . Ein slík
stefna, sem leggur áherslu á að ákvarðanir
séu „faglegar“ fremur en pólitískar, hefur
verið meira áberandi hjá þeim sem telja
sig miðju­ eða vinstrimenn heldur en
hjá hægrimönnum . Önnur, sem leggur
áherslu á að fleiri svið séu markaðsvædd og
markaðurinn taki við hlutverkum stjórn­
málamanna, hefur hins vegar verið meira
áberandi hjá hægrimönnum . Sumir hafa
haldið hvoru tveggja fram og ég held að ein­
hverjir þeirra hafi kallað sig „hægri krata“ .
Nú ætla ég ekki að vísa þessum ástæðum