Þjóðmál - 01.03.2011, Side 74

72 Þjóðmál VOR 2011
Fullveldi og lýðræði
Stjórnarskrá Evrópusambandsins, eða svo nefndur Lissabon­sáttmáli, sem tók
form lega gildi í byrjun desember 2009 færði
sam bandinu margt af því sem upp á vantaði
á leiðinni í átt að einu ríki . Þar með talið
að Evrópusambandið yrði að sjálfstæðri
per sónu að lögum og gæti þar með til að
mynda undirritað samninga við önnur ríki
í eigin nafni en ekki aðeins fyrir hönd ríkja
sinna . Stjórnarskráin er sem kunnugt er
æðsta löggjöf innan Evrópusambandsins
en í henni er meðal annars tekið skýrt fram
að vald sambandsins sé ávallt æðra valdi
ríkjanna sem mynda það . Eins er sérstaklega
tilgreint að Evrópusambandið hafi æðsta
vald yfir sjávarútvegsmálum innan þess .9
Ef Ísland gengi í Evrópusambandið er ljóst
að íslenzkt lýðræði myndi heyra sögunni til .
Þeir sem þá tækju ákvarðanir um flest og sífellt
fleiri íslenzk mál yrði ekki stjórnmálamenn sem
Íslendingar kysu til þess heldur stjórnmálamenn
kosnir af öðrum sem íslenzkir kjósendur
hefðu ekkert vald yfir en þó í fleiri tilfellum
embættismenn sambandsins sem enginn kysi og
hefðu ekkert lýðræðislegt umboð til þess . Vægi
ríkja innan stofnana Evrópusambandsins, og
þar með möguleikar þeirra til þess að hafa áhrif
innan þeirra, fer eftir því fyrst og fremst hversu
fjölmenn þau eru . Sem dæmi fengi Ísland þrjú
atkvæði í ráðherraráði Evrópusambandsins af
345 . Það væri því deginum ljósara að Ísland
yrði ekki fullvalda ríki lengur ef af inngöngu í
sambandið yrði .
Hvernig staðið var að því að koma
Stjórnarskrá Evrópusambandsins í gagnið, og
raunar ýmsum fyrri sáttmálum þess, er síðan
ágætis vitnisburður um raunverulega afstöðu
sambandsins til lýðræðisins . Upphaflega stóð
til að setja stjórnarskrána í þjóðaratkvæði í
ýmsum af ríkjum Evrópusambandsins enda
europeanmovement .eu/index .php?id=6781
9 „The Lisbon Treaty . The readable version“ . Euabc .com .
http://en .euabc .com/upload/books/lisbon­treaty­3edition .pdf
hefði tilkoma hennar slíkar breytingar í
för með sér fyrir uppbyggingu og skipulag
sambandsins að annað væri ekki hægt . Þannig
talaði til dæmis Anders Fogh Rasmussen
sem þá gegndi embætti forsætisráðherra
Danmerkur . Stjórnarskránni var síðan hafnað
í þjóðaratkvæðagreiðslum í Frakklandi og
Hollandi í byrjun sumars 2005 .
Í kjölfarið var málið stöðvað af Evrópu­
sambandinu og aðrar þjóðar atkvæða greiðslur
sem fyrirhugaðar voru um það, til dæmis í
Bretlandi og Danmörku, slegnar af . Í staðinn var
að lokum brugðið á það ráð að gera lítilsháttar
efnisbreytingar á Stjórnarskránni, hún sett fram
með öðrum hætti og loks endurskírð Lissabon­
sáttmálinn . Í grundvallaratriðum var þó um
nákvæmlega sama innihaldið að ræða eins og
ófáir ráðamenn innan Evrópusambandsins
viðurkenndu í fjölmiðlum . Markmiðið var
einkum að komast hjá því með öllum ráðum
að málið færi aftur í þjóðaratkvæði . Það tókst
að lokum eftir tvær tilraunir til þess að koma
málinu í gegnum þjóðaratkvæðagreiðslu á
Írlandi en þess þurfti vegna ákvæða í írsku
stjórnarskránni .
Innri markaður ríkis
Það sem einkum hefur höfðað til hægri­manna við Evrópusambandið og forvera
þess hefur verið innri markaður sambandsins .
Til marks um það töluðu Bretar lengi vel um
að þeir væru aðilar að „The Common Market“
eða hinum sameiginlega markaði . Lengi
framan af snerist Evrópusamruninn enda fyrst
og fremst um efnahagssamstarf sem höfðaði
einkum til hægrimanna . Til að mynda voru
það einmitt brezkir íhaldsmenn sem höfðu
forystu um það að Bretland gengi í Efna hags ­
bandalagið á áttunda áratug síðustu aldar .
Verkamannaflokkurinn var hins vegar and­
vígur verunni í bandalaginu framan af og leit á
það sem fulltrúa auðvaldsins .
Þetta átti síðar eftir að snúast algerlega við
samhliða því sem Evrópusamruninn fór ekki