Morgunblaðið - 11.09.2015, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. SEPTEMBER 2015
AKUREYRI
Á FERÐ UM
ÍSLAND
Skapti Hallgrímsson
skapti@mbl.is
Valdimar Jóhannsson, hús-
gagnasmiður á Akureyri, man tím-
ana tvenna eða jafnvel þrenna.
Hann hóf nám í stríðslok,1945,
gengur enn til verka dag hvern og
hefur því verið að í 70 ár! Valdi á
Ými, eins og hann er jafnan kall-
aður, verður 88 ára eftir fáeina
daga.
Valdi vill svo sem ekki gera of
mikið úr því að hann sé enn að
störfum. Vinnudagurinn hafi oft
verið mjög langur á árum áður, en
það sé liðin tíð. „Ég snerti aldrei á
handtaki eftir klukkan fjögur,
hvernig sem á stendur ...“ segir
hann.
Valdi átti sjötta part í hús-
gagnaverksmiðjunni Valbjörk og
sömu sögu er að segja af Snorra
Rögnvaldssyni. Þeir seldu sína hluti
1966 og stofnuðu þá Ými. Snorri
lést fyrir nokkrum árum en áður
hafði Þengill, sonur Valdimars,
keypt hlut Snorra og þeir feðgar
eiga fyrirtækið saman. Starfsmenn
eru fjórir. „Við vorum mest sex
hérna og stækkuðum aldrei þó
mjög mikið væri að gera.“
Valdimar er Dalvíkingur en
flutti til Akureyrar 1945 til að hefja
nám. Hann segir margt hafa breyst
í gegnum tíðina. „Mér fannst vinn-
an skemmtilegust frá 1945 til 1949,
um það bil; þegar ekki voru til vél-
ar af nokkru tagi. Þá reyndi á
mann! Mér hefur ekki þótt eins
gaman eftir að bættist við af tækj-
um.“
Valdi lauk námi 1949 hjá Krist-
jáni Aðalsteinssyni sem var með
verkstæði við Hafnarstræti, í hús-
inu sem kallað er París, þar sem
kaffihúsið Bláa kannan er nú.
„Kristján átti hálfa París, jarðhæð
og kjallarann en Þorsteinn M.
[Jónsson, skólastjóri og síðar al-
þingismaður] efri hæðirnar. Verk-
stæðið í París var sérstaklega
skemmtilegur staður, við vorum sex
þar og alltaf mikil kátína og gleði.
Allir með sporjárnið og hamarinn á
lofti, það voru helstu verkfærin.“
Spurður telur Valdimar líklegt
að í Ými hafi verið smíðaðar meira
en 2000 eldhúsinnréttingar fyrir ak-
ureyrsk heimili. „Í 40 ár smíðuðum
við svo allar gjaldkerastúlkur og af-
greiðslur fyrir Íslandsbanka, jafnt í
Reykjavík sem annars staðar.
Fyrst fyrir Iðnaðarbankann og
héldum áfram eftir sameiningu og
nafnabreytingar. Þá smíðuðum við
mikið fyrir póstinn á sínum tíma.“
Vegna þess að Valda var farin
að leiðast rútínan í vinnunni tók
hann upp á því fyrir nokkrum árum
að smíða sér fiðlu. Til að komast
aftur í handverkið, alvöru hand-
verk, segir hann. Greip þá aftur til
sporjárnsins og hafði gaman af. En
skyldu hljóðfærin hafa verið notuð?
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Völundur Valdi á verkstæði Ýmis. „Ég snerti aldrei á handtaki eftir klukkan fjögur, hvernig sem á stendur ...“
Nam í París og hefur
staðið vaktina í 70 ár
 Skemmtilegast með sporjárnið og hamarinn: „Þá reyndi
á mann!“  Smíðaði fiðlur til að komast aftur í handverkið
Brynja Björg Halldórsdóttir
brynja@mbl.is
Steinsnar frá Ráðhústorgi, rétt of-
an við sjónlínu, er Kaffi Ilmur. Hús-
ið var byggt árið 1917 og var
íbúðarhús í um 95 ár, þar til Ingi-
björg Baldursdóttir breytti því í
kaffi- og veitingahús, ásamt tveim-
ur öðrum. Afi hennar og amma
byggðu húsið og Ingibjörg ákvað
að leyfa flestöllum munum að njóta
sín í upprunalegri mynd.
Hún segist hafa orðið vör við
töluverða fjölgun ferðamanna frá
árinu 2012 þegar Kaffi Ilmur var
opnað, bæði Íslendinga og erlendra
ferðamanna. „Við höfum fengið
mjög góðar viðtökur og viðskipti
hafa farið vaxandi ár frá ári,“ segir
hún og bætir við að vöruúrval hafi
aukist hratt frá opnun. Matur er nú
framreiddur á Ilmi frá morgni til
kvölds.
Allt heillegt í húsinu notað
Húsið ber þess greinilega
merki að vera gamalt enda lagði
Ingibjörg mikið upp úr því að
breyta sem minnstu þegar hún
gerði það upp árin 2010 og 2011.
„Við notuðum allt sem var heillegt,
hvort sem það var panill, stofu-
gólfdúkur, hurðir eða hlóðapott-
ur,“ segir hún og bætir við að
gluggarnir hafi verið gerðir upp í
upprunalegri mynd. ,,Afi var söðla-
smiður en söðlasmiðjan var þar sem
afgreiðslan er núna. Húsið var síð-
an þríbýlt íbúðarhús til ársins 2011.
Þá var það í niðurníðslu.“
Rottuskytta og rússavodki
Sagan umlykur húsið, en Ingi-
björg þekkir bæði sögu hússins og
miðbæjar Akureyrar mjög vel. Hún
segir blaðamanni til dæmis frá
Steina ömmubróður, sem sat í eld-
húsglugganum á efri hæð hússins
með riffil og skaut rottur á jörðu
niðri og langömmu sem var kistu-
lögð á efri hæðinni. „Glugginn var
tekinn úr og hún látin síga niður
því hjátrúin sagði að andinn yrði
frjáls við að fara út um glugga í
hinsta sinn,“ segir Ingibjörg og
segir sögu um ferðir bæjarbúa út í
rússneska togara á bannárunum til
að sækja áfengi. „Ég fann til að
mynda helling af tómum áfengis-
flöskum þegar ég fór að gera upp
húsið. Ég geymdi þær allar.“
Á veggjunum á neðri hæðinni
eru myndir í eigu Minjasafns Akur-
eyrar en efri hæðina prýða myndir
úr fjölskyldu Ingibjargar.
Fær sögur á móti frá gestum
Hún segir ferðamennina sem
koma á Kaffi Ilm hafa mikinn
áhuga á sögum. Stundum fær hún
jafnvel sögur á móti frá heimalandi
gesta sinna. „Þess vegna velti ég
því oft fyrir mér hvort tiltekinn
hópur fólks venji komur sínar hing-
að. Satt að segja held ég að hingað
sæki sögu- og menningaráhugafólk
og af öllum þjóðernum.“
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Sögulegt Húsið sem kaffihúsið er í er eitt það elsta í miðbæ Akureyrar.
Samkomustaður
söguáhugafólks
„Við reynum að hafa eitthvað fyrir
sem flesta,“ segir Stella Gests-
dóttir. Hún á Bláu könnuna og
Kaffi Laut, ásamt manni sínum, Ey-
þóri Jósepssyni, og hjónunum
Grétu Björnsdóttur og Ingólfi
Gíslasyni.
„Ég og Gréta rekum staðina dags
daglega en mennirnir okkar hjálpa
þegar mikið er að gera,“ segir hún.
Stella og Gréta tóku við rekstri
Bláu könnunar árið 2007 og Kaffi
Lautar sjö árum síðar. Þær stöllur
stóðu vel af sér hrunið, þó svo að öll
lán hafi „rokið upp úr öllu valdi“
eins og Stella orðar það. Þær lögðu
þó ekki árar í bát, héldu áfram að
vinna af krafti og gátu svo opnað
Kaffi Laut árið 2014. „Ég held að
hrunið hafi bara þjappað okkur
saman frekar en hitt,“ segir hún.
Ferðatímabilið að lengjast
Að sögn Stellu hafa viðskipti við
ferðamenn aukist ár frá ári. „Núna
koma ferðamenn allt árið um kring
en áður komu þeir bara yfir sumar-
tímann. Þegar ég byrjaði í veitinga-
rekstri stóð ferðamannatímabilið
aðeins frá 17. júní og fram yfir
Akureyrarvöku í lok ágúst. Tíma-
bilið er alltaf að lengjast og núna er
Heimabökuð hollusta
 Glúteinlaus brauð og kökur
 Fallegt umhverfi í Lystigarðinum
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Norðlenskur matur Rík áhersla er lögð á mat og drykk frá Norðurlandi.