Skólavarðan - 01.09.2010, Blaðsíða 3

Í sumar var haldið námskeið sem margir
kennarar frá Norðurlöndum tóku þátt í og
sagt er frá hér i blaðinu. Þar var varað við
afl eiðingum tiltekinnar gerðar stjórnsýslu
sem kölluð er New Public Management
fyrir skólakerfi ð. Þessi stjórnsýsla er grundvölluð á markaðshyggju,
einkarekstri og nýfrjálshyggju. Í skjóli hennar þrífst tortryggni: Er
starfsmaðurinn að gera það sem hann á að gera? Starfsmaðurinn,
í þessu tilviki kennarinn, á að hámarka menntun. En vel að merkja,
einungis þá menntun sem er talin ábatasöm fyrir markaðinn. Besta
leiðin til að ganga úr skugga um það er eftirlit, mælingar og stutt og
hraðverkandi nám, eins konar eðalspítt menntakerfi sins. Alið er á
samkeppni og stjórnmálamenn, embættismenn og fjölmiðlar fá um
það skilaboð að kennarar, sem samkvæmt hefðinni vilja standa vörð
um kjarngóða þekkingu þar sem ekki er tjaldað til einnar nætur, séu
viðsjárverðar skepnur.
Árið 1953 reit dr. Símon Jóhannes Ágústsson í grein sinni Aðbúð
og geðvernd kennara að kennarastarfi ð væri ekki heiglum hent: „Það
reynir bæði á líkamlega og andlega hreysti og þolgæði að kenna 5-6
stundir á dag börnum og unglingum, sem oft er erfi tt að hafa sæmi-
legan aga á.“ Símon taldi að hægt væri að auðvelda kennurum lífi ð
með góðum aðbúnaði. Svo sagði hann: „Stundum er kennarinn hálf-
gerður utanveltubesefi , eins konar útlendingur, sem aldrei er tekinn til
fulls inn í það samfélag sem hann starfar í og fyrir. Auga almennings
hvílir ávallt á honum, umvöndunin og kröfurnar, sem gerðar eru til
hans, geta verið þvingandi og ósanngjarnar.“ Og síðar í greininni að
„[a]fburðamenn í kennarastétt eru sennilega jafnfágætir að tiltölu og
afburðamenn í öðrum stéttum. Þar er mest af meðalmönnum, sem
geta dugað vel við góð skilyrði, og loks eru þar ýmsir sem ættu að
fi nna sér annað starf.“
Minnir þetta ekki sterklega á það sem við stöndum frammi fyrir
núna? Erfi ðleikarnir eru umtalsverðir og kennarar, eru þeir ekki
venjulegt fólk eins og aðrir? Börn og ungmenni eiga erfi tt uppdráttar,
mörg þeirra fá ekki uppeldi sem skyldi og samfélagið svíkur þau um
þroskandi skólaferðir, listmenntun, tíma fyrir ígrundun og að fá að
kynnast sjálfum sér og öðrum í öruggu umhverfi . Hvað er til ráða? Hvað
verður kennurum til varnar í þessari baráttu? Svarið sem Elna Katrín
Jónsdóttir gefur í erindi sínu á svæðisþingum tónlistarskólakennara um
þessar mundir er: Fagmennska. Hún vitnar í Kant sem segir að engin
afsökun önnur en leti og ragmennska sé lengur fyrir því að losa sig úr
viðjum ósjálfræðis - líka þess ósjálfræðis sem felst í því að lúta ógagn-
rýnið forystu annarra. „Af þessu verður að draga þá ályktun,“ segir
Elna, „að sá sem telur sig menntaða manneskju verði að vera hugsandi
manneskja og samkvæmt Kant þýðir það um leið að vera siðferðileg
manneskja.“ Elna fjallar um kennara sem hugsandi og hugrakkar mann-
eskjur sem tengja „með fagmennsku sinni saman þekkingu sína og sið-
ferðileg gildi“, og brýnir þá auðvitað til þess í leiðinni að sækja fram,
móta og skapa. En um leið „að sýna festu og horfa ákveðið til langtíma-
áhrifa og árangurs um starf á sviði skóla- og menntamála, málefna er
snerta velferð nemenda, málefna kennaramenntunar, kennarastarfsins og
kennarastéttarinnar.“
Síðasta manneskjan sem ég get ekki látið hjá líða að vitna í er Katrín
Jakobsdóttir. Í pistli sínum Velferð í skólum á vef menntamálaráðuneyti-
sins segir hún meðal annars: „Ég leyfi mér að fullyrða að fyrir þjóð sem
er að byggja sig upp skiptir öfl ugt menntakerfi sköpum. Árangur í upp-
byggingu samfélagsins byggist ekki síst á samstöðu og fagmennsku
þeirra sem starfa í skólunum í góðu samstarfi við grenndarsamfélagið.
Í nýju menntalögunum frá 2008 er lögð áhersla á velferð, öryggi og
jákvæðan skólabrag í leikskólum, grunnskólum og framhaldsskólum og
að allir nemendur fái notið skólavistar, með jafnrétti og lýðræði að leið-
arljósi. Kennarinn er kjölfestan í menntakerfi okkar. Þegar allt kemur til
alls er kennarinn, líðan hans, áhugi og fagmennska ein meginforsenda
fyrir góðu skólastarfi þar sem hver nemandi skiptir máli. Góður kennari
getur gert kraftaverk.“
Kristín Elfa Guðnadóttir
3
Skólavarðan 4.tbl. 2010
Leiðari
Spjörunum úr
Eiríkur Jónsson
Málefni
Fjölbreyttar námsleiðir
Skólastarf
Heilsuefl andi skóli
Fólkið
Námsaðstoð Guðríðar
Fræðin
Foreldrar með ADHD
Námsgögn
Stoðkennarinn
Samræða
Ólafur og Björk um siðareglur
Skólastarf
Útikennsla
Fræði
NLS sumarnámskeið
Námsferð
Litli prinsinn
Fagfélagið
FTT
Fólkið
Líðan kennara
Skólastarf
Misskilningur um trúnað
Menntapólitík
Tónlistarfræðsla
Slaka á
Smiðshöggið
Verk sem hlaut viðurkenningu
Stutt á bls. 6, 44, 46
3
4
7
14
16
18
22
24
26
30
32
34
36
40
42
48
50
Ritstjóri: Kristín Elfa Guðnadóttir kristin@ki.is
Ábyrgðarmaður: Eiríkur Jónsson eirikur@ki.is
Umsjónarmaður félagatals: Sigríður Sveinsdóttir
sigridur@ki.is / sími 595 1115
Hönnun: Zetor.
Ljósmyndir: Jón Svavarsson (js), nema annars
sé getið.
Forsíðumynd: Drífa Magnúsdóttir. Börn í 2. Bekk í
Egilsstaðaskóla hjá Klofasteini á göngudegi skólans.
Auglýsingar: Stella Kristinsdóttir
stella@ki.is / sími 595 1142 eða 867-8959
Prentun: Ísafold.
Skólavarðan, s. 595 1104 (Kristín) Laufásvegi 81, 101
Reykjavík.
Kristín Elfa Guðnadóttir
leiðari
„Kennarinn er kjölfestan í
menntakerfi okkar“