Skólavarðan - 01.09.2010, Blaðsíða 28

28
Skólavarðan 4.tbl. 2010
eru stöðugt að beygja sig niður, teygja sig, setjast á jörðina eða leggjast,
klifra, lyfta. Kennarar samþykkja meiri hreyfingu nemenda utandyra
en í hefðbundnu kennslurými og umburðarlyndi gagnvart hreyfingu og
hvatning til hennar er miklu meiri í útikennslu en ella.
Frjáls leikur er mikilvægasta námsleið barna. Í gegnum hann öðlast
barn trú á eigin getu og fær tækifæri til að prófa raunverulegar leiðir
til úrlausnar verkefna í gegnum ímynduð viðfangsefni. Útikennsla
hvetur til aukins ímyndunarafls í frjálsum leik og ýtir undir sjálfstæða
skapandi hugsun. Það er mikil upplifun fyrir börn að fá að kynnast
umhverfi og náttúru og fá svigrúm til að móta sinn eigin leik. Úti-
kennsla utan hefðbundinna leiksvæða auðgar frjálsan leik og skapandi
starf nemenda. Hún styrkir sjálfsöryggi einstaklingsins og trú hans á
eigin getu (Fjørtoft 2001, Charles 2009).
Rannsóknir benda til þess að mörgum börnum finnist afar skemmti-
legt í útikennslu. Líkt og í öðru skólastarfi höfðar eitt og sama vinnu-
lagið ekki til allra og því er óraunhæft að ætla öllum nemendum að
finnast gaman. En mörg börn njóta kennslustunda utandyra og þar á
meðal gjarnan þau sem hafa ekki mikla ánægju af hefðbundnara fyrir-
komulagi kennslu og eiga erfitt uppdráttar í kennslustofunni (SEER
2000, Charles 2009).
Kostir útikennslu lúta einnig að kennaranum. Í útikennslu felast
möguleikar til samþættingar námsgreina og aðferðin býður ósjálfrátt
upp á heildræna þverfaglega nálgun. Nánast er ómögulegt fyrir kenn-
ara að vinna að einni námsgrein eingöngu í útikennslu því miklu fleiri
námsgreinar eru undir í hverri kennslustund, án þess að það sé megin-
markmið. Hvert og eitt fyrirbæri í umhverfinu tengist á sama tíma
mörgum námsgreinum, það er hluti af stærri heild og verður ekki
slitið úr samhengi. Útikennsla er því kjörinn vettvangur til samstarfs
og samvinnu kennara þvert á námsgreinar (Woodhouse 2000, Cooper
1997).
Eins og áður var vikið að eykur útikennsla félagslega færni nem-
enda. Í kennslustundum utandyra kynnast einstaklingarnir fleiri flötum
á persónuleika hver annars og með sama hætti dýpka tengsl nemenda
og kennara. Slík tengsl leiða til fækkunar agavandamála og árekstra
og aukinnar samheldni nemendahópsins. Útikennsla skilar sér því með
tímanum í bættri bekkjarmenningu og betra starfsumhverfi fyrir nem-
endur og kennara (SEER 2000, Bendix 2003).
Að leggja stund á útikennslu skilar sér til umhverfisins. Útikennsla
ýtir undir umhverfisvænni lífshætti þar sem undirliggjandi er það mark-
mið að efla umhverfisvitund einstaklingsins. Með reglulegum heim-
sóknum í umhverfið myndast tengsl. Nemandinn kynnist smám saman
umhverfi sínu, eiginleikum þess og sérkennum og með tímanum verða
breytingar frá einni árstíð til annarrar merkingarbærar. Umhverfið
öðlast gildi fyrir einstaklinginn og skiptir hann máli. Þegar það gerist
ýtir það undir að hann láti sig umhverfið varða, hann fer að láta sér
annt um það. Virðing hans fyrir umhverfinu vex með aukinni
umhverfisvitund.
Umhverfisvitund er lykillinn að því að geta tekið meðvitaðar
ákvarðanir um umhverfismál og er grunnur að umhverfisvænum lífs-
háttum einstaklinga í samfélagi manna (Dillon et al. 2006, Palmberg
2000, Kenney et al. 2003, Fisman 2005).
Heimildir
Anna Sigríður Ólafsdóttir (2001): Heilsuátaks ekki síður þörf fyrir börnin. Grein
birt á vef Lýðheilsustöðvar. Sótt 20. ágúst 2010 á www.lydheilsustod.is/greinar/
greinasafn/manneldi/nr/229
Bendix, M. og Gretoft H. (2003): Slip dem ud! – en vejledning om udeskole
og Natur-klasser. Sótt 20. ágúst 2010 á www.groen-skole.dk/ecobase/naturklas/
Udeskole.pdf
Fjørtoft, Ingunn (2001): The Natural Environment as a Playground for Children:
The Impact of Outdoor Play Activities in Pre-Primary School Children. Early
Childhood Education Journal 29(2), 111-117. Sótt 20. ágúst 2010 á www.
springerlink.com/content/l130641583210721/fulltext.pdf
Charles, Cheryl (2009): The Ecology of Hope: Natural Guides to Building a
Children and Nature Movement. Birt í Journal of Science and Technology (18),
467-475. Sótt 20. ágúst 2010 á www.springerlink.com/content/n021631q656653w1/
Cooper, Geoff (1997): How Outdoor Education Contributes to Sustainability. Einnig
birt í Journal of Adventure Education and Outdoor Leadership, 14(1),23-27.
Sótt 20. ágúst 2010 á www.outdoor-learning.org/info_centre/environment.htm
Dillon, Justin et al. (2006): The value of outdoor learning: evidence from research
in the UK and elsewhere. School Science Review, 87(320):107-111. Sótt 20. ágúst
2010 á www.outlab.ie/forums/documents/the_value_of_school_science_review_
march_2006_87320_141.pdf
Fisman, Lianne (2005): The Effects of Local Learning on Environmental Awareness
in Children: An Empirical Investigation. The Journal of Environmental Education
36(3): 39-50
Kenney, Jane L., Militana, Heidi Price & Donohue, Mary Horrocks (2003): Helping
Teachers to Use Their School‘s Backyard as an Outdoor Classroom: A Report of the
Watershed Learning Center Program. The Journal of Environmental Education
35(1): 18-26
Palmberg, Irmeli E. & Kuru, Jari (2000): Outdoor Activities as a Basis for
Environmental Responsibility. The Journal of Environmental Education 31(4):
32-36.
State Education & Environment Roundtable (SEER)(2000): The Effects of
Environment-based Educaton on Student Achievement. Sótt 20. ágúst 2010 á
www.seer.org/pages/csap.pdf
Virkni í skólastarfi - Handbók um hreyfingu fyrir grunnskóla (2010). Reykjavík,
Lýðheilsustöð.
White, Randy & Stoecklin, Vicki L. (1997): Children´s Outdoor Play & Learning
Environments: Returning to Nature. Birt í Early Childhood News, mars 1998. Sótt
20. ágúst 2010 á www.whitehutchinson.com/children/articles/outdoor.shtml
Woodhouse, Janice L., Clifford E. Knapp (2000): Place-Based Curriculum and
Instruction: Outdoor and Environment. Sótt 20. ágúst 2010 á www.ericdigests.
org/2001-3/
Í október heldur Náttúruskóli Reykjavíkur námskeið
fyrir kennara í grunn- og leikskólum um útikennslu og
menntun til sjálfbærni. Þar verður fjallað nánar um
útfærslu útikennslu í ljósi menntunar til sjálfbærni og
kennarar fá leiðbeiningar um hvernig þeir geta innleitt
menntun til sjálfbærni í útikennsluna. Allar nánari
upplýsingar er að finna á vef Náttúruskóla Reykjavíkur,
www.natturuskoli.is en tekið er við skráningum á
netfangið natturuskoli@reykjavik.is
Um þessar mundir er unnið hörðum höndum
að gerð nýrrar Aðalnámskrár grunnskóla sem
byggist á nýjum grunnskólalögum 2008. Í
henni eru skilgreindir fimm grunnþættir í
íslenskri menntun og er menntun til sjálf-
bærni einn þeirra. Í síðari hluta þessarar
greinar verður fjallað sérstaklega um þetta
hugtak, menntun til sjálfbærni og tengingu
þess við útikennslu.
skólastarf