Félagsbréf - 01.05.1960, Side 11

I'ÉLAGSBRÉF

Jif’gar „aldrei hejur veriS brýnna, aS sérhver rithöjundur beiti áhrifum
sínum og hœjileihum til aö greiSa úr hugmyndajlœkjum sljórnmálamanna
og benda á fœrar lei8ir,“ þá veröa norskir rithöfundar aö „gjalti og skrifa
þindarlaust um úst og kristindóm, synd, sekt og afplánun,“ eins og H. S.
kemst a8 orSi.
Þa8 er athyglisvert, aö llannes Sigfússon reynir ekki a8 sýna neina and-
stœOu vi8 þetta me8al Sovétrithöfunda. Beita þeir e.t.v. hœfileikum sínum
þur eystra til a8 „grei8a úr hugmyndaflœkjum stjórnmálamanna“? H. S.
tnundi líklega segja, a8 þar vœru engar hugmyndaflœkjur. „Vestrœnir“
menn mundu aftur á móti sennilega álíta, a8 þær vœru kannski helzt til
miklar til þess, a8 valdhafarnir telji á þa8 hœttandi a8 hleypa rithöfund-
unum í þær.
Itiikús'un austan járntjalds oy vestun.
f/annes Sigfússon kemst auSvitaS ekki hjá því a8 viöurkenna, a8 ritkúgun
eigi sér staS í ríkjum kommúnista. Og hann afgreiöir þa8 mál jafn-frábær-
lega og nákvæmlega á sarna hátt og samherjar hans hafa gert síÖustu 30
árin, þ.e., a8 ritfrelsi veröi aö sveigja „undir vilja og þarfir ríkisheildar-
innar samkvœmt því lögmáli, a8 allir þegnar þjóöfélagsinis veröi a8 ein-
beita sér a8 því a8 liraöa uppbyggingu sósíalismans sem mest af því hve
mikiö er í húfi — sjálf tilvera hans og framtíö.“ Þett-a er auövitaö sama
ástœÖan og vakaS hefur jyrir öllum einvöldum, er þeir komu á hjá sér rit•
kúgun, — af því aö svo mikiö var í húfi, — þeirra eigin völd.
SamhliSa þessu reynir II. S. svo a8 skýra, hvers vegna kapítalisminn
geti leyft sér aö hafa ritfrelsi: Þa8 er einungis af því, scgir hann, aö
hunn er „gróinn í sessi og hefur því rá8 á því a8 hafa. slakara taumhald á
þegnunum heima fyrir. ..
Reyndar kemur annaS upp úr dúrnum, þegar höfundur leitast viö aö
sýna fram á yjirburöi sósíalismans yjir kapílalismann. Þá er kapítalism-
‘■nn ekki lengur gróinn í sessi, heldur hiÖ „hrörnandi kapítaliska skipulag.“
Hlt er aö hafa svo slæman múlstaS, aS ver8a a8 láta fullyröingar sína,r
stangast eins og lirúla til þess aö geta variS hann.
Bn II. S. er reyndar ekki alls kostar ánœgöur meö þessa afgreiöslu máls-
uis og finnst, sem von er, aS liér sé varla nógu vel aS veriö. Hann bœtir því
v‘8: „Og þeir (þ.e. vestrænir rithöfundar) varast eins og heitan eldinn aö