Félagsbréf - 01.05.1960, Qupperneq 45

félagsbréf
43
sé rctt — segjum einnig að bygging og skipulag orðanna í ljóðagerð sé
geysifrábrugðin, miklu skipulegri og ómælanlega strangari en skipun orð-
anna í óbundnu máli blaðamannsins eða sagnfræðingsins — en leiðir virki-
'ega af þessu, að vér getum brúað þá djúpu gjá, sem vér höfum grafið mill-
nin hugtakanna ljóðagerð og blaðamennska með því að kalla ljóðagerð
skapandi list?
Ég er hræddur um ekki. Ég mundi segja, að ef einhver okkar grannskoð-
aði eitthvert ljóð eða einliverjar blaðagreinar, kæmist hann að þeirri niður-
stöðu, að muninn á þessum verkum, hversu mikill sem hann kann að vera,
er hreint ekki hægt að skýra á grundvelli sköpunar. Hvort tveggja þessara
hugsmíða er endursköpun, og á þeim er aðeins stigsmunur, en ekki eðlfs-
munur, því að í báðum greinum er efniviðurinn hin mannlega reynsla vor
af heiminum og hvert af öðru. Og á þessu tvennu er heldur ekki neinn
grundvallarmunur að því er varðar aðferð eða jafnvel tilgang, þar eð virinu-
aðferðin við ljóðagerðina og blaðamennskuna er raunverulega sú sama,
*neð öðrum orðum sú að framkvæma val úr ruglingslegu formleysi reynsl-
unnar, og tilgangurinn er samur í báðum greinum, skrásetning brotanna,
^em valin eru, í því samhengi að úr þeim fáist einhver skilningur.
Það er að sjálfsögðu alveg rélt, að lesandinn leggur ekki sömu merkingu
■°g skilning í brotin, sem skáldið fellir saman í ljóð, og þau sem blaða-
maðurinn fellir saman í frétt eða króníku. Engum blaðamanni í Bandaríki-
unum kæmi nokkurn tíma til hugar að segja frá skilnaðarmáli og reynslu
sinni af því á sama hátt og skáld segði frá því í ljóði. Og hið gagnstæða er
uð sjálfsögðu einnig augljóst. Sá skilningur, sem blaðamaðurinn leggur í
hí eins manns og einnar konu, eð'a líf eins manns og tveggja kvenna, er
ekki eðlilegur og jafnvel ekki sannur. þegar fara á að semja ljóð um slíkt
viðfangsefni. Aftur á móti verður því ekki móti mælt, að bæði sonnettur
Shakes]>eares og fréttagreinin um hjónabandið, sem fór út um þúfur, eru
tilraunir til endursköpunar á smámolum og brotum, sem valin hafa verið
ur ringulreið mannlegrar reynslu í þeim tilgangi að mynda úr þeim ein-
hvers konar skipan, sem geri þau skiljanleg lesandanum. í öðru dæminu
ina vera, að tilgangurinn sé aðeins sá að gera þetta skiljanlegt mannlegri
forvitni, en í hinu dæminu er hann augljóslega sá að ná til mannlegra
v,tsmuna og greindar á því stigi, sem lnin nær hæst að skynjun og lífsanda:
sonnettur Shakespeares fela í sér undirtón kaldhæðninnar, sem einungis hið