Morgunblaðið - 22.10.2015, Síða 11

Morgunblaðið - 22.10.2015, Síða 11
í spennusögu DAGLEGT LÍF 11 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. OKTÓBER 2015 Frans Balder dvaldi drjúga stund við Stephen Wiltshire. Enda virtust þeir August eiga teiknihæfileikana sameiginlega. „Átta eða tíu ára teiknaði Stephen heilu götumynd- irnar alveg fullkomlega, ofan í smæstu smáatriði, eftir að hafa átt leið þar hjá. Einu sinni flaug hann í þyrlu yfir London og starði niður á húsin og göturnar. Þegar hann lenti teiknaði hann stórfenglega yfirlits- mynd af borginni,“ skrifar Lager- cranz m.a. Wiltshire fæddist í London 1974. Foreldrar hans eru frá Vestur- Indíum, en faðir hans lést þegar drengurinn var þriggja ára, sama ár og hann var greindur einhverfur. Hann var mállaus, tengdist ekki nokkurri manneskju og virtist lifa í sínum eiginn heimi. Þegar hann fimm ára byrjaði í Queensmill- skólanum tóku kennararnir eftir því að teikning var það eina sem stytti honum stundirnar. Fyrst teiknaði hann dýr, síðan strætisvagna og loks byggingar af ótrúlegri ná- kvæmni en jafn- framt listfengi. Kennararnir brugðu á það ráð að taka af hon- um teikniáhöldin til þess að þvinga hann til að biðja um þau. Tilraunin gekk eftir því á end- anum stamaði Wiltshire út úr sér fyrsta orðinu – „pappír“. Wiltshire var orðinn altal- andi níu ára. Fjölmiðlar fengu veður af hæfi- leikum Wiltshires gegnum einn kennara hans. Wiltshire var orðinn þjóðþekktur aðeins sjö ára gamall þegar hann seldi sitt fyrsta verk. Ári síðar teiknaði hann dómkirkjuna í Salisbury að beiðni forsætisráð- herrans. Eftir að fyrrverandi forseti Konuglegu bresku listaakademí- unnar horfði á hann í þættinum The Foolish Wise Ones á BBC 1987 hafði hann á orði að Wiltshire væri trú- lega besti listamaður þjóðarinnar á barnsaldri og kom því til leiðar að skömmu síðar var gefin út bók með teikningum Wiltshires. Framtíð Wiltshires var ráðin og hróður hans hefur borist víða um lönd. Hann hefur í mörg ár ferðast um heiminn og teiknað byggingar og borgarlandslag að ósk borgar- yfirvalda eða fyrir tilstilli velgjörð- armanna sinna. Wiltshire hefur hlotið margar vegtyllur, m.a. 2006 þegar Elísabet drottning tilnefndi hann Member of the Order of the British Empire í viðurkenningar- skyni fyrir störf hans í listaheim- inum. Sama ár opnaði hann sitt eigið listagallerí og vinnustofu í Royal Opera Arcade í London. Stærsta verk Wiltshires, sem stundum hefur verið nefndur „kvikmyndatökuvél í mannsmynd“, er 10 metra breið yfirlitsmynd af Tókýó, sem hann var aðeins átta daga að teikna. Eftirlætiskvik- myndir Wiltshires eru Regnmað- urinn og Saturday Night Fever. Stephen Wiltshire – kvikmyndatökuvél í mannsmynd Listamaðurinn Stephen Wiltshire Leslie Lemke virtist ekki eiga margt sameiginlegt með August. Balder komst að því að Lemke, sem var bæði blindur og með þroskaskerðingu, hefði nótt eina sex- tán ára gamall farið á fætur og spilað 2. píanókonsert Tsjaíkovskís óaðfinnanlega eftir að hafa heyrt hann leikinn í sjónvarpinu kvöldið áður. Leslie Lemke kom í heiminn löngu fyrir tímann í Mil- waukee í Wisconsin 1952 og var strax greindur með al- varlegan augnsjúkdóm, heilalömun og annars konar heilaskaða. Heimurinn brosti sannarlega ekki við hon- um, ekki aðeins neyddust læknar til að fjarlægja augu hans, heldur vildi móðir hans ekkert með hann hafa. Trúlega var það hans mesta gæfa í lífinu að May Lemke, 52 ára hjúkrunarkona og fimm barna móðir, ættleiddi hann aðeins sex mánaða gamlan og reyndist honum einstaklega vel. Til að byrja með þurfti hún að neyða ofan í hann mat til að kenna honum að kyngja. Hann var líkamlega afar veikburða, stóð fyrst í fæturna tólf ára og lærði ekki að ganga fyrr en fimmtán ára. Eftir að May Lemke uppgötvaði undraverða tónlistar- hæfileika fóstursonar sín var hún óþreytandi að hvetja hann til dáða. Ekki leið á löngu þar til Leslie var farinn að spila allar gerðir tónlistar. Kringum 1980 hélt hann reglulega tónleika í heimaborg sinni og síðar víðs vegar í Bandaríkjunum, Skandinavíu og Japan. Honum var boðið í fjölda sjónvarpsþátta, t.d. þrisvar sinnum til Oprah Winfrey, 60 mínútur, CBS o.fl. Oftast ásamt fósturmóður sinni. Árið 1983 sýndi ABC leikna sjón- varpsmynd, The Woman Who Willed a Miracle, um þau mæðginin. Darold Treffert, geðlæknir í Wisconsin, sem hefur rannsakað savant-heilkennið í fjörutíu ár og var helsti ráðgjafi við gerð myndarinnar Regnmannsins, skrifaði í fyrra grein um Lemke á vef Scientific American. Þar Tónleikar Leslie Lemke og Mary, velgjörðarkona hans. kemur fram að Lemke hafi mælst með 58 í munnlegu greindarprófi. Treffert telur það ekki marktækt, vegna blindu Lemkes hafi prófið enda ekki falið í sér frammi- stöðumat aukinheldur sem snilld hans sé í engu sam- ræmi við niðurstöðuna. Þegar May Lemke lést 1993 tók Mary, dóttir hennar, Leslie undir sinn verndarvæng. Þær mæðgur höfðu allt- af verið þeirrar skoðunar að tónlistarhæfileikar Leslies væru kraftaverk sem ekki ætti að gera að féþúfu, held- ur deila með öðrum. Mary og Leslie Lemke búa á heim- ili fyrir aldraða í Wisconsin þar sem hann heldur annað slagið tónleika. Af þeim er allt gott að frétta að sögn Trefferts. Leslie Lemke – tónlistarsnillingur Frægastur afburðaofvitanna er efalítið Kim Peek. Hann fædd- ist í Salt Lake City í Utah 1951. Fljótlega eftir fæðinguna var foreldrum hans sagt að hann yrði aldrei fær um að læra nokkurn skapaðan hlut vegna fötlunar og ráðlegast væri að setja hann á stofnun. Foreldr- arnir hunsuðu slík ráð og ólu sjálfir önn fyrir drengnum. Peek var að stórum hluta fyr- irmyndin að Raymond Babbit, sem Dustin Hoffman túlkaði með eftirminnilegum hætti í óskarsverðlaunamyndinni Regnmanninum frá 1988. Öf- ugt við Raymond var Peek þó ekki einhverfur, því þótt hann væri ómannblendinn átti hann ekki í vandræðum í fé- lagslegum samskiptum. Hvort tveggja líkamleg fötlun hans sem og minni sem vart á sér hliðstæðu er talið helgast af því að hann var ekki með tengsl milli hægra og vinstra heilahvels. Þótt Peek skoraði aðeins 87 á greindarprófi, gæti ekki reimað skóna sína hjálparlaust og væri háður föður sínum um flestar sínar daglegu þarfir kunni hann tólf þúsund bækur utan að, m.a. biblíuna og al- fræðiorðabækur. Hann var gríðarlega fljótur að lesa og las alla tíð samtímis báðar síð- ur í opinni bók, hvora með sínu auganu. Peek hafði afar vítt áhugasvið, sem er óvenju- legt hjá fólki með savant- heilkenni. Til dæmis þekkti hann flest sígild tónverk, vissi hvenær þau voru flutt, hvar og hvenær viðkomandi tónskáld fæddist – eða dó. Hann kunni vegakerfi Bandaríkjanna utan að, öll póstnúmer, og nöfn valdhafa allra ríkja heims frá upphafi svo fátt eitt sé talið. Af öðrum áhugamálum má nefna tölur, mannkynssögu, landafræði, íþróttir og dag- setningar. Hann gat sagt upp á hár hvaða vikudag 22. október bar upp á fyrir fimm hundruð árum og hvaða vikudagur 22. október eftir fimm hundruð ár yrði. Peek dvaldi tímunum saman við lestur í bókasafninu í Murray í Utah, þar sem hann var bókavörður síðustu æviárin auk þess sem hann fór í fylgd föður síns í skóla og sýndi óvenjulega minnishæfileika sína. Peek lést úr hjartaáfalli 2009. Frans Balder fann ekki mikla líkingu með Kim Peek og Aug- ust, syni sínum. Hann komst að því að gárungarnir kölluðu Peek Kimputer vegna þess að hann gat svarað nánast hvaða staðreyndaspurningu sem var, umhugsunarlaust. August þagði alltaf þunnu hljóði. Kim Peek – gangandi al- fræðiorðabók Fyrirmynd Kim Peek var að stórum hluta fyrirmynd Ray- mond Babbitts í Rain Man. Annað höfundakvöld haustsins verð- ur haldið í Gunnarshúsi, húsi Rithöf- undasambandsins, kl. 20 í kvöld. Halla Þórlaug Óskarsdóttir spjallar við þá Jón Kalman Stefánsson og Sigurjón Bergþór Daðason um nýút- komnar bækur þeirra, auk þess sem höfundarnir lesa úr bókum sínum og árita. Eitthvað á stærð við alheiminn nefnist bók Jóns Kalmans, en hún er sjálfstætt framhald bókarinnar Fisk- arnir hafa enga fætur. Í nýju bókinni lýkur ættarsögu sem teygir sig frá Norðfirði forðum til Keflavíkur nú- tímans með viðkomu á Miðnesheið- inni. Hendingskast er fyrsta bók Sig- urjóns Bergþórs. Í henni segir frá óvæntum atburðum sem koma róti á líf sögupersónanna. Bókaspjall í Gunnarshúsi Rithöfundar Sigurjón Bergþór Daða- son og Jón Kalman Stefánsson. Þjóðleikhúsið, leikhús allra lands- manna, er þessa dagana á leikferð um landið með Sögustundina. Mark- miðið er að að gefa börnum á lands- byggðinni tækifæri til að kynnast töfraheimi leikhússins. Brúðugerðarmeistarinn Bernd Ogrodnik og brúður hans koma fram í sýningunni, en umsjón hefur Þórhall- ur Sigurðsson leikstjóri. Næsti við- komustaður Sögustundarinnar verð- ur í Edinborgarhúsinu á Ísafirði í dag. Því næst liggur leiðin í Litla leikhúsið á Selfossi 23. október, í Valaskjálf á Egilsstöðum 27. október og Hof á Ak- ureyri 30. október. Börnum boðið á leiksýningu Sögustund Leikskólabörnum víðs vegar um land er boðið á leiksýningu. Víðförul Sögustund Annað höfundakvöld Bæjarlind 1-3 201 Kópavogur sími 571 5464 www.tiskuhus.is Alltaf eitthvað nýtt og spennandi Stærðir 38-54 IanaReykjavik Vandaðir útigallar frá Eistlandi DIMMALIMM Húfa 2.895,- Útigalli 19.985,- Eistlandi Lúffur ullarfóðraðar 2.595,- Lambúsettur ull frá 3.595,- Stakar snjóbuxur 8.395,- Margar gerðir af útigöllum str: 50cm - 134 cm Opið: mán.-fös. 10-18, lau. 10-17 Laugavegi 53 | Sími 552 3737 | dimmalimmreykjavík.is
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.