Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.10.2015, Blaðsíða 30

30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.10. 2015
Fjölskyldan
Hveralíf í Krýsuvík
Ferðafélag barnanna heldur í hávísindalegan rannsóknarleiðangur í Seltún í Krýsuvík.
Lagt er af stað kl. 11 laugardagsmorguninn 24. október á einkabílum frá skrifstofu FÍ,
Mörkinni 6. Gengið verður um svæðið og gerðar rannsóknir undir handleiðslu
Lovísu Ásbjörnsdóttur jarðfræðings og Elísabetar Rögnu Hannesdóttur líffræðings.
V
ala Védís Guðmundsdóttir, ljósmóðir og menntaður
þjálfari í núvitund, stendur fyrir námskeiði um nú-
vitund á meðgöngu. Námskeiðið er á vegum Hug-
skrefa og verður einu sinni í viku á miðvikudögum
frá 28. október til 16. desember í húsnæði fjölskyldumið-
stöðvarinnar Lygnu við Síðumúla.
Vala bjó í Hollandi í níu ár þar sem hún lærði fræðin en
hún flutti ásamt hollenskum eiginmanni sínum til Íslands í
janúar. „Ég lærði ljósmóðurfræði í Amsterdam og Groningen
í fjögur ár og tók svo eitt ár í viðbót í ómskoðunum,“ segir
Vala.
Hún segir námið í Hollandi hafa verið þungt. „Það var
mikið um sólarhringsvaktir og stundum tveggja sólarhringa
vaktir. Kerfið er allt öðruvísi uppsett en hér. Það er til dæm-
is mikið um heimafæðingar í Hollandi. Það er inni í menning-
unni þar og þykir jafn eðlilegt að eiga heima eins og á spít-
ala. Einnig vinna ljósmæðurnar alveg sjálfstætt, reka sínar
eigin ljósmæðrastofur og sjá alfarið um alla ljósmæðraþjón-
ustu fyrir konur með fáa sem enga áhættuþætti,“ segir Vala,
sem segir gaman að hafa kynnst tveimur ólíkum kerfum.
Vissi alltaf að hún vildi læra að ómskoða
Vala starfar á fósturgreiningadeild Landspítalans til viðbótar
við vinnu sína hjá Hugskrefum.
„Frá því að ég var lítil vissi ég að ég vildi læra að ómskoða
lítil fóstur. Mér fannst það mjög áhugavert að geta skoðað
inn í kviðinn,“ segir hún og bætir við að það sé magnað að fá
að vera með konum og pörum á þessari mikilvægu stund.
„Þetta gefur mér mjög mikið.“
Hún gerði lokarannsókn sína í ljósmóðurfræðunum um
áhrif átta vikna núvitundarnámskeiðs á upplifun kvenna á
meðgöngu, fæðingu og fyrstu tvær vikurnar eftir barnsburð.
Niðurstöðurnar urðu til þess að hún sannfærðist um að það
að leiðbeina konum á meðgöngu með núvitundaræfingum
væri eitt það besta sem hún gæti gefið af sér sem ljósmóðir
fyrir mæður og verðandi mæður, með öllu sem því hlutverki
fylgir. Hún segir ljósmóðurstarfið ekki bara snúast um „að
mæla blóðþrýstinginn og vera í fæðingunni“.
Ró og samþykki
Hún segir að konurnar sem höfðu farið á núvitundarnám-
skeið hafi fundið fyrir „mikilli ró og samþykki fyrir því
hvernig þeim liði. Það er svo mikið af tilfinningum í gangi á
meðgöngu. Þú hefur ekki stjórn á öllum hormónunum og
þetta er svo mikil breyting á lífinu.“
Hún segir núvitund vera færni sem hver og einn geti til-
einkað sér. Á námskeiðinu eru konurnar leiddar áfram í hug-
anum og er athygli meðal annars beint að líkamlegum
kenndum, tilfinningum og hugsunum. Æfingarnar fara fram
sitjandi, liggjandi og í formi hreyfinga.
„Fókusinn er að beina athyglinni á sjálfan sig. Að gefa sér
tvo tíma á viku til að vera með sjálfum sér og taka eftir því
hvað er að gerast inni í þér. Taka eftir hugsununum. Við er-
um svo mikið í fortíðinni eða framtíðinni, að plana hvað við
erum að fara að gera á morgun. Við erum að æfa okkur í að
fara í líðandi stundu sem er aðeins flóknara en það hljómar.“
Hentar konum með kvíða eða depurð
Margvíslegir verkir geta fylgt meðgöngu og er núvitund líka
hluti af því að takast á við þá.
„Námskeiðið hentar fyrir allar konur sem hafa áhuga á að
læra núvitund en það hentar einstaklega vel fyrir konur sem
upplifa mikið stress og kvíða og hafa áður verið með þung-
lyndi,“ segir Vala en núvitund hefur hjálpað henni sjálfri
mikið til að hafa stjórn á sínum eigin kvíða.
„Ég upplifði svo mikinn kvíða og var búin að prófa allt en
þetta var það eina sem gaf mér von um að það væri hægt að
umgangast kvíða. Það er til eitthvað sem getur hjálpað
manni.“
Hún segir rannsóknir sýna fram á að fólk sem hafi átt við
kvíða, þunglyndi, króníska verki eða streitu að stríða upplifi
að núvitundartækni bæti daglegt líf þess.
Sjálf kynntist hún núvitund árið 2011 og hreifst af þessari
einföldu aðferð til að takast á við lífið, sem stundum getur
verið flókið. Hún segir hugann öflugt tæki, því hafi hún
kynnst vel í gegnum núvitundaræfingarnar. Hún segir þær
geta tekið verulega á en jafnframt hafi þær fært henni nýja
sýn á sjálfa sig og aðra.
Hún fór tvisvar á átta vikna núvitundarnámskeið og ákvað
síðan eftir það að fara á kennaranámskeið sem hún lauk árið
2014. Til viðbótar er hún jógakennari sem getur líka komið
sér vel en hún hefur þó ekki verið að kenna jóga hérlendis
enn sem komið er.
Hámarksfjöldi á námskeiðunum er tíu konur og eru nám-
skeiðin lokuð. Fyrsta námskeiðið í núvitund á meðgöngu
hófst í september og klárast í næstu viku. „Ég mun ekkert
hætta þessum námskeiðum, þetta er bara byrjunin,“ segir
Vala, sem ætlar að þróa þessi námskeið áfram og hefur til
dæmis áhuga á að vera með námskeið fyrir pör en það hafi
verið of yfirgripsmikið að sinni.
Námskeiðið í núvitund á meðgöngu er líka tilvalinn und-
irbúningur fyrir fæðinguna sjálfa þar sem sjaldan er jafn
mikilvægt að vera í núinu og einmitt þá.
Hugskref er fyrirtæki sem hún stofnaði með systur sinni,
Eddu Margréti Guðmundsdóttur sálfræðingi, sem er sérhæfð
í núvitundarmiðuðum meðferðarúrræðum og hefur unnið
töluvert með börnum, unglingum og fjölskyldum þeirra. Hug-
skref hefur til dæmis verið með núvitundarnámskeið fyrir
ungt fólk á aldrinum 16-20 ára og má sjá nánar um það og
fleiri námskeið sem eru í bígerð á Hugskref.is.
Vala segir núvitund góða leið fyrir flestar konur til að eiga
við allar þessar tilfinningar sem koma upp á meðgöngu.
„Með þessari aðferð æfir maður sig í að leyfa því sem er til
staðar að vera eins og það er. Hlutirnir hverfa hvort sem er
ekki, þótt við forðumst þá. Stundum hjálpar að gefa þeim
bara rými og athygli.“
AÐ VERA Í LÍÐANDI STUNDU ER FLÓKNARA EN ÞAÐ HLJÓMAR
Vala segir núvitund
góða leið fyrir flestar
konur til að eiga við
allar þessar tilfinningar
sem koma upp
á meðgöngu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Skilgreining á núvitund eða gjörhygli/árvekni eins og
mindfulness hefur gjarnan verið þýtt á íslensku (orðið
sati á upprunalega tungumálinu, Pali) merkir að beita at-
hygli á ákveðinn hátt; með ásetningi, í andartakinu og án
þess að dæma. Þjálfunin fer að mestu fram í gegnum
hugleiðslu þar sem eðli hugans, hugsanamynstur og
ósjálfráð viðbrögð eru skoðuð. Ákveðnir eiginleikar eru
þjálfaðir upp, eins og þolinmæði, mildi og stöðugleiki.
Rannsóknir hafa sýnt að þjálfun í núvitund getur aukið
samkennd og vitund á líðandi stundu. Þetta hefur marg-
vísleg jákvæð áhrif á líðan og tilfinningalega stjórn sem
rannsóknir á heilastarfseminni eru farnar að styðja.“
Tekið af Hugskref.is.
Hvað er núvitund?