Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.10.2015, Blaðsíða 49

fyrir mér hvernig hann hefði lent þarna og
hvers vegna enginn fjarlægði hann. Hafði ann-
að hvort þeirra hent sandalanum eftir hinum í
rifrildi, voru þau að fara að skilja eða var
þetta brandari af þeirra hálfu að fjarlægja
ekki sandalann? Þetta er því atburður úr
mínu lífi án þess að það þetta sé sjálfs-
ævisögulegt.“
Krafðist mikils hugrekkis
Að sögn Helle vissi hún snemma að hún ætl-
aði sér að verða rithöfundur. „Það var samt
ekki fyrr en ég fékk mín fyrstu skrif prentuð
að ég fékk hvatninguna sem til þurfti. Það tók
mig langan tíma að finna rétta tóninn. Ég kem
úr verkamannafjölskyldu. Pabbi minn var bif-
vélavirki og mamma mín afgreiðslukona í ilm-
vatnsbúð og einstæð móðir. Þau lögðu alltaf
mikla áherslu á að nýtti hæfileika mína, en
samtímis lögðu þau áherslu á að ég yrði að
geta séð fyrir mér. Það krafðist mikils hug-
rekkis þegar ég valdi að gerast rithöfundur,
því það eru litlar líkur á því að hægt sé að lifa
af því, a.m.k. ekki í upphafi meðan maður er
að skapa sér nafn,“ segir Helle sem á árunum
1997 til 2010 hlaut ritlaun frá danska ríkinu í
alls átta ár, en árið 2010 var hún útnefnd heið-
urslistamaður og mun fá táknræna upphæð
greidda mánaðarlega til æviloka.
„Heiðurslaunin snúast fyrst og fremst um
heiðurinn, því mánaðarlaunin sem ég fæ
greidd eru 1.300 danskar krónur fyrir skatt
[tæpar 25 þúsund ísl. krónur] og þau eru
tekjutengd. Í dag hef ég lífsviðurværi mitt af
sölu bóka minna og þarf ekki lengur að sækja
um ritlaun. En þó að upphæðin væri miklum
mun hærri þá myndi ég ekki upplifa það sem
aukna pressu um afköst. Þegar ég sest við
skrif gleymi ég öllum skyldum, fyrri viður-
kenningum og dómum um bækur mínar. Og
það er nauðsynlegt til þess að ég geti einbeitt
mér algjörlega að skrifunum. Ég man aðeins
eftir lesendum. Ég er mér alltaf meðvituð um
hvernig textinn minn muni snerta lesendur.
Það þýðir ekki að ég sé að reyna að gera fólki
til hæfis, enda er ekki hægt að skrifa undir
þeim formerkjum. Þetta snýst um að koma
sjálfum sér á óvart. Ef ég væri upptekin af
viðtökunum hefði ég t.d. aldrei kallað nýjustu
bók mína Hvis det er því sá titill er óþýðan-
legur,“ segir Helle og áréttar að ritlaunin á
árum áður hafi hins vegar gert sér kleift að
lifa af ritlistinni fyrr en ella.
„Ég hefði án efa orðið rithöfundur þótt ég
hefði ekki fengið ritlaun, en það hefði tekið
mun lengri tíma og verið erfiðara þar sem ég
hefði ekki haft tíma til að skrifa eins mikið og
ég get leyft mér í dag. Þegar ég skrifaði
fyrstu tvær bækur mínar vann ég samhliða
fullan vinnudag sem fréttamaður í útvarpi.
Það tók mig mjög langan tíma að skrifa fyrstu
tvær bækur mínar, því þegar maður er búinn
að vinna fullan vinnudag þá hefur maður
hvorki tíma né orku til að sinna skrifunum
sem skyldi. Sumum finnst að maður fái allt
upp í hendurnar fái maður ritlaun, en ég leyfi
mér að benda á að bækur mínar skila miklu í
ríkiskassann, því 25% af sölu hverrar bókar
renna beint til ríkisins í formi virðisauka-
skatts. Á litlum málsvæðum er nauðsynlegt að
styrkja rithöfunda til starfa, því markaðs-
svæðið er svo lítið að það er nær ómögulegt
fyrir flesta að lifa einvörðungu af sölu bóka
sinna. Tungumálið er það mikilvægasta sem
við eigum því það skilgreinir okkur sem mann-
eskjur og þjóð. Það skiptir öllu máli að skrif-
aðar séu nýjar bókmenntir á tungumáli til að
það haldist lifandi, þróist og þroskist,“ segir
Helle og tekur fram að hún beri ómælda virð-
ingu fyrir góðum þýðendum sem hjálpi bókum
hennar að hasla sér völl erlendis.
Ekki er hægt að sleppa Helle án þess að
forvitnast um hvort hún sé farin að leggja
drög að næstu bók. „Ég veit um hvað ég ætla
að skrifa, en vil ekki segja of mikið á þessu
stigi. Minn helsti höfuðverkur núna er hvort
ég eigi að skrifa bókina í fyrstu eða þriðja
persónu eintölu. Þessu hef ég velt fyrir mér sl.
sex mánuði. Mig langar að skrifa bókina í
þriðju persónu, en ég hef aðeins skrifað eina
aðra bók í þriðju persónu. Vandinn við að
skrifa bók í þriðju persónu er að þá er alltaf
ákveðin hætta á því að textinn verði leiðin-
legur. Mér finnst hins vegar spennandi að sjá
hvort hægt sé að gæða frásögn í þriðju per-
sónu nógu miklu lífi. Ég er mjög upptekin af
því að hver ný bók feli í sér nýja áskorun fyrir
mig sem höfund og kalli á ákveðnar form-
tilraunir,“ segir Helle og bætir síðan við:
„Styrkur minn sem höfundur felst í því að
skrifa inn sterka nærveru, jafnt milli persóna
bókarinnar, milli mín og bókarinnar og ekki
síst milli bókarinnar og lesenda. Ég vel orð
mín mjög gaumgæfilega. Hvert einasta orð
þarf að hafa tilgang og í þeirri merkingu er
hvert orð dýrt. Mér finnst mikilvægt að les-
endur þurfi að lesa hægt og einbeita sér að
hverju orði. Auðvitað þurfa að vera tempó-
skipti sambærileg við þau sem verða í tónlist.
Það er mjög spennandi að vinna með tungu-
málið, því það er hægt að segja svo mikið með
tiltölulega fáum orðum. Ég lít þó ekki á mig
sem mínimalista, því það finnst mér óspenn-
andi nálgun. Reynslan hefur hins vegar kennt
mér að færri orð hafa meiri vigt.“
Morgunblaðið/Golli
„Tungumálið er það mikilvægasta sem
við eigum því það skilgreinir okkur sem
manneskjur og þjóð. Það skiptir öllu máli
að skrifaðar séu nýjar bókmenntir
á tungumáli til að það haldist lifandi,
þróist og þroskist,“ segir Helle Helle.
* Ég er mér alltafmeðvituð um hvernigtextinn minn muni snerta
lesendur. Það þýðir ekki
að ég sé að reyna að gera
fólki til hæfis, enda er
ekki hægt að skrifa undir
þeim formerkjum.
25.10. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 49
Þeir sem kunna að meta
gott uppistand ættu að drífa
sig á Reykjavík Comedy
Festival sem hófst á föstu-
dag. Í dag, laugardag, koma m.a. fram
í Hörpu grínistarnir Ben Kronberg
og Dagfinn Lyngbo og Hugleikur
Dagsson hitar upp.
2
Birta Guðjónsdóttir, deild-
arstjóri sýningadeildar Lista-
safns Íslands og annar sýn-
ingarstjóra sýningarinnar
Nína Tryggvadóttir – Ljóðvarp,
leiðir gesti um sýninguna á morgun,
sunnudag, kl. 14 í Listasafni Íslands.
4
Blade Runner frá árinu
1982 verður sýnd á Svörtum
sunnudegi í Bíó Paradís ann-
að kvöld kl. 21. Um er ræða
lokaútgáfu leikstjórans Ridleys Scotts
þar sem áhorfendur fá að sjá lengri
útgáfu myndarinnar.
5
Guðrún Sigríður Har-
aldsdóttir opnar sýningu í
Iðnó og Gallerí Gesti í dag,
laugardag, kl. 14. Verkin sem
Guðrún Sigríður sýnir eru valin með
baráttu kvenna fyrir kosningarétti í
huga. Sýningin er sú síðasta í sýn-
ingaröð sem G.ERLA – Guðrún Erla
Geirsdóttir stóð fyrir í tilefni af 100
ára afmæli kosningaréttar kvenna.
3
Leiksýningin Annar tenór
eftir Guðmund Ólafsson snýr
aftur á fjalirnar. Sýnt verður í
Iðnó á morgun, sunnudag, kl.
16 og fimmtudaginn 29. október kl.
20. Leikendur eru auk Guðmundar,
Sigursveinn Magnússon og Aðalbjörg
Þóra Árnadóttir.
MÆLT MEÐ
1