Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.10.2015, Blaðsíða 47

skuli vera svona pumpandi aktíft á öllum
plönum, allt frá gríðarlega stórum, flottum
uppfærslum á hágæða söngleikjum og niður í
skrýtnasta „avant-garde“ sem ég hef nokkurn
tímann séð. Við eigum ofboðslega flotta leik-
ara og rosalega hæfileikaríka leikstjóra af
mörgum kynslóðum. Það sem einkennir ís-
lenskt listalíf er að það leynist einhver ótrú-
legur frumkraftur innra með listafólki heima
sem skilar sér í flottum sýningum. Ég verð
því reglulega að koma heim til Íslands til að
komast í samband við þessa frumorku og
frumþörf til sköpunar.“
Eitthvað er rotið í heimi hér
Spurður nánar um Hver er hræddur við
Virginíu Woolf? segir Egill verkið bregða upp
mynd af andlegu og siðferðislegu gjaldþroti.
„Við erum að glíma við gríðarlega sjúkdóma
líkt og spillingu, valdafíkn, framagirnd, en of-
an á það bætist mikill alkóhólismi og neyslu-
hyggja. Í verki Albee göngum við inn í
ákveðna allegoríu. Hjónin Martha og George
eru Dídí og Gógó [Vladimir og Estragon í
Beðið eftir Godot eftir Samuel Beckett]. Þau
eru föst í „status quo“-ástandi og komast
ekki upp úr hjólförunum. Þau hafa spólað sig
föst og það sem eykur á eðjuna er brennivín-
ið og drullan er samlífið. Inn í þennan heim
koma tveir trúðar eða gestir sem gengið er
fram af og gengið frá svo möguleiki á endur-
lausn geti átt sér stað,“ segir Egill og bendir
á að sorg hjónanna í verkinu felist í því að
draumarnir rættust ekki. „George varð aldrei
það skáld sem til stóð heldur beygði sig undir
vald pabba Mörthu, sem hún lætur líka kúga
sig undir. Það sem toppar framadrauminn er
barnleysið í verkinu sem er hið endanlega
gjaldþrot því það er aldrei talað um það held-
ur er leikinn sá leikur að barnið sé til. Það er
enginn styrkur til að horfast í augu við raun-
veruleikann. Þá verður til óraunveruleiki,“
segir Egill og tekur fram að hann sjái sterka
samsömun milli verksins og þjóðfélags-
ástandsins heima á Íslandi í dag.
„Við vorum rækilega vakin upp í hruninu
en ástandið er orðið eins, nema núna er þetta
orðið verra því það þarf að lyfja þetta til. Það
getur vel verið að ég sé svartsýnismaður, en
ég upplifi ekki annað en að heimurinn sé á
ofboðslegum hraðsnúningi gegn sjálfum sér.
Það eru mjög svartir tímar framundan. Það
ríkja svartar skoðanir, sem hafa ekki fengið
að viðra sig síðan seinna stríði lauk. Allt einu
má tala hátt um slíkar skoðanir, hvort heldur
það birtist í fyrirlitningu á útlendingum eða
samferðafólki,“ segir Egill og bendir á að
hlutverk lista sé að leita eftir sannleika í
gegnum mótsagnir. „Því það er ekki til neinn
einn sannleikur. Þegar mótsögnum er stillt
upp myndast skilningur á einhverjum milli-
vegi. Ef heimurinn fær ekki að stilla saman
mótsögnum, hvort heldur er á sviði, í bókum
eða á hvíta tjaldinu, þá getur reynst erfitt að
átta sig á því hvaða öfl takast á.“
Á næsta ári bíða Egils átök við eitt fræg-
asta verk leikbókmenntanna því þá setur
hann upp Hamlet í Óðinsvéum. „Ég veit ekki
um neinn leikstjóra sem er ekki með Hamlet
á óskalistanum, þannig að þegar mér bauðst
að setja leikritið upp sló ég til og hlakka mik-
ið til,“ segir Egill og tekur fram að Hamlet
verði víðar í Danmörku árið 2016, en þá
verða 400 ár liðin frá andláti Shakespeare.
„Það verða þrír Hamletar næsta vetur í Dan-
mörku. Gamli meistarinn minn, Hans Henrik-
sen, sem lærði í Pétursborg og orðinn er leik-
hússtjóri í Álaborg, er að fara að setja upp
Hamlet auk þess sem Stefan Larsson, leik-
hússtjóri hjá Betty Nansen-leikhúsinu í
Kaupmannahöfn, ætlar líka að setja upp
Hamlet,“ segir Egill og bendir á að lykilsetn-
ing verksins snúist í sínum huga um að eitt-
hvað sé rotið, ekki bara í Danaveldi, heldur í
heiminum öllum.
„Jacques Derrida skrifaði í bók sinni
Draugur Marx að líkt og í Hamlet muni birt-
ast draugur sem tilkynnir að eitthvað sé
rangt í heiminum. Það er Marx sem hvíslar í
eyra okkar að við séum beitt órétti, því okkur
er misboðið með valdníðslu og spillingu,“ seg-
ir Egill og bætir síðan við: „Maður þarf samt
að passa biturðina, því ekki vill maður missa
lífsviljann.“
Ljósmynd/Natascha Thiara Rydvald
Ljósmynd/Natascha Thiara Rydvald
* Það er mjög gott leik-húslíf á Íslandi. Miðaðvið smæð er ótrúlegt að það
skuli vera svona pumpandi
aktíft á öllum plönum.
Peter Plaugborg og Charlotte
Munck í hlutverkum sínum sem
Stanley og Blanche, en Munck
stökk inn í hlutverkið með
tveggja vikna fyrirvara.
25.10. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
„Þetta er vel heppnuð færsla til nútímans á
leikriti Williams, sem er þess virði að sjá.
Vegna leikstjórnarinnar og allra leikaranna,
svo góðir eru þeir,“ skrifar Ulla Strømberg
á menningarvefnum kulturkupeen.dk og
gefur uppfærslu Konunglega leikhússins á
Omstigning til Paradis sex stjörnur af
jafnmörgum mögulegum. „Nútímaaðlög-
unin á Omstigning til Paradis er djörf og
vel hugsuð, leikur allra er þróttmikill.
Charlotte Munck vekur forvitni okkar með
blöndu sinni af óöryggi og reiði – tónlistin
veitir góðan slagkraft,“ skrifar Gregers
Dirckinck-Holmfeld, fyrrverandi leiklistar-
gagnrýnandi hjá Ekstra Bladet, á vefnum
gregersdh.dk og gefur fjórar stjörnur.
Jakob Steen Olsen, gagnrýnandi danska
dagblaðsins Berlingske, gefur einnig fjórar
stjörnur. Hann bendir á að það sé ekkert
sem minni á paradís á þeirri endastöð sem
áhorfendur verða vitni að, því á stóra sviði
Konunglega leikhússins birtist forgarður
helvítis fullur af lágstéttarlífi, öskrum og lát-
um í heimi staðsettum eftir bæði Afganist-
an og fjármálakreppu. Hann hrósar Peter
Plaugborg og Signe Egholm Olsen fyrir
túlkun sína á Stanley og Stellu, en er ekki
jafnhrifinn af Munck í hlutverki Blanche.
„Með Charlotte Munck – sem frá náttúr-
unnar hendi er sterk, gáfuð, meðvituð og
íbyggin leikkona – í hlutverki persónunnar
er erfitt að trúa því að þessi Blanche sé
fórnarlamb aðstæðna.“
Olsen gerir endi verksins að sérstöku
umtalsefni, en í stað þess að láta Stanley
nauðga Blanche er atburðurinn útfærður
eins og kynlíf tveggja jafningja „hans, sem
ögrar henni, hennar, sem fylgir náttúru
sinni og sökum þess tortímist,“ skrifar Ol-
sen og tekur fram að auðvitað megi prófa
að beita slíkri femínískri túlkun á verkið.
Christian Skovgaard Hansen finnst færsl-
an til nútímans ekki lukkast sem skyldi og
gefur fjóra blóðdropa á leiklistarblogginu
ungtteaterblod.dk. „Uppsetningin gerir líf-
inu á jaðrinum á samfélaginu skil, þar sem
fleiri taparar verða til en sigurvegarar. Þetta
er sýning fyrir þá sem vilja upplifa hráa sýn-
ingu sem á sama tíma vekur áhorfendur til
umhugsunar […] Munck er fín sem
Blanche, en hún leikur hlutverkið næstum
of snoturt. Ég sakna ofsans, ögrunarinnar
og hráleikans sem í hlutverkinu leynist,“
segir Hansen, en hrósar Plaugborg og Ol-
sen fyrir framúrskarandi túlkun sína á
Stanley og Stellu.
Uppfærslan fær þrjár stjörnur hjá Anne
Liisberg á vef sviðlistartímaritsins Teater1,
sem hrósar velheppnaðri færslu leikritsins
til nútímans. „Margt var mjög vel gert í
uppfærslunni, en samt náði hún ekki al-
mennilegu flugi á frumsýningu,“ skrifar Liis-
berg og kvartar m.a. undan skorti á drama-
tískri uppbyggingu í leiknum og of miklum
öskrum. Monna Dithmer, gagnrýnandi
danska dagblaðsins Politiken, er á sama
máli um að vel hafi tekist til við að færa
leikritið til nútímans, en finnur að samleik
Plaugborg og Munck í hlutverkum sínum
sem Stanley og Blanche. Aðallega finnst
henni skorta á kynferðislega spennu milli
þeirra og gefur sýningunni þrjú hjörtu.
VIÐTÖKUR DANSKRA LEIKLISTARRÝNA
Vel heppnuð færsla til nútímans