Morgunblaðið - 03.11.2015, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 2015
Bíldshöfða 18 - 110 Reykjavík
sími: 557 9510 - www.patti.is
Opið virka daga kl. 10-18
laugard. 11-15
ÍSLENSKIR SÓFAR
SNIÐNIR AÐ ÞÍNUM ÞÖRFUM
MÁL OG ÁKLÆÐI AÐ EIGIN VALI
Basel
Með nýrri AquaClean tækni
er nú hægt að hreinsa nánast
alla bletti aðeins með vatni!
Erfiðir blettir eins og eftir tómatsósu, léttvín, kaffi, te, meira að
segja kúlupenna, nást á auðveldan hátt úr áklæðinu.
Áklæði
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Ríkisendurskoðun hefur ekki getað
sinnt eftirliti með rekstri RÚV
vegna skorts á kostnaðarforsendum.
Ástæðan er að þjónustusamningur
ríkisins við RÚV er fallinn úr gildi.
Fjallað er um þessa annmarka í
nýrri skýrslu nefndar um starfsemi
og rekstur RÚV frá 2007.
Sveinn Arason, ríkisendurskoð-
andi, segir þjónustusamning vera
forsendu þess að hægt sé að meta
hvaða starfsemi
er í samræmi við
hlutverk og
skyldur RÚV.
„Þjónustu-
samningurinn er
þannig upp settur
að það er ekki
hægt að fram-
kvæma það eftir-
lit sem menn
höfðu í huga á
sínum tíma. Hann er ekki nógu
skýr,“ segir Sveinn.
Frá stofnun RÚV ohf. 2007 hafa
verið gerðir tveir þjónustusamn-
ingar. Núverandi samningur gildir
til 31. desember næstkomandi.
Um þetta segir í áðurnefndri
skýrslu að „samkvæmt lögum 23/
2013 skal endurskoða þjónustu-
samning ráðuneytis við stofnunina
innan 6 mánaða eða áður en fjárlög
fyrir 2014 væru sett“. Nýr samn-
ingur hafi ekki verið gerður.
Var allt sagt í almannaþágu
Sveinn segir að þegar Ríkisendur-
skoðun leit á sínum tíma á einstaka
þætti í starfsemi RÚV hafi stjórn-
endur RÚV sagt þetta „allt vera
verkefni og þjónustu í almanna-
þágu“.
„Af því leiddi að við gátum ekki
fest hendur á einu eða neinu til að
fjalla um, úr því að öll starfsemin var
að mati stjórnenda RÚV hluti af
þjónustusamningi. Við fengum held-
ur ekki viðbrögð frá mennta- og
menningarmálaráðuneytinu um
neitt annað. Þá spyr maður sig bara:
Hvernig á þá að skoða hlutina þegar
ekki er meiri aðgreining í þessu til-
liti heldur en þarna kom fram?“
Sveinn segir seinni þjónustu-
samning RÚV hafa verið lítið skárri
hvað þetta varðar. Það dugi ekki
Ríkisendurskoðun að fá heildartölur
um tekjur og útgjöld RÚV, ef ekki
eru til mælanlegar viðmiðanir til að
leggja mat á efndir og frávik frá
þjónustusamningi. Það hafi ekki ver-
ið fyrr en með nýjum lögum um
Ríkisútvarpið árið 2013 að skilgreint
var hvaða fjölmiðlaþjónusta skyldi
falla undir almannaþjónustu-
hlutverk þess og hver væri undan-
skilin. Ennþá liggi hins vegar ekki
fyrir sundurliðuð greining á kostn-
aði við að sinna þessu hlutverki
RÚV.
Framlag sé í takt við skyldur
Á evrópska efnahagssvæðinu gildi
ákveðin skilyrði um ríkisaðstoð við
opinberan útvarps- og sjónvarps-
rekstur, sem eigi rætur að rekja til
dóms Evrópudómstólsins í hinu svo-
kallaða Altmark-máli. Á meðal
þeirra er að framlag ríkisins sé
ákvarðað fyrirfram á hlutlægan og
gagnsæjan hátt og sé ekki hærra en
nemur þeim kostnaði sem þjónustu-
skyldan hefur í för með sér. Sé aðila
falið að annast almannaþjónustu án
útboðs þurfi framlag ríkisins að taka
mið af þeim kostnaði sem dæmigert,
vel rekið fyrirtæki af sama tagi
myndi stofna til við framkvæmd
þjónustuskyldunnar.
Sveinn segir Ríkisendurskoðun
hafa talið það forsendu þess að hægt
sé að rækja það eftirlit sem lög um
Ríkisútvarpið mæla fyrir um að
mennta- og menningarmálaráðu-
neytið leggi fram gögn sem sýna
„með skilmerkilegum hætti fram á
kostnaðarforsendur að baki ríkis-
framlagi vegna hvers liðar almanna-
þjónustu skv. þjónustusamningi og
að framlagið sé ekki hærra en ætla
má að það myndi kosta önnur fjöl-
miðlafyrirtæki að sinna því“.
Á að vera í jafnvægi
Sveinn segir fátítt að gerðir séu
þjónustusamningar af þessu tagi við
félög eða fyrirtæki í ríkiseigu.
Fram kemur í skýrslunni að
stjórnendum RÚV hafi ekki tekist
að ná kostnaði niður í samræmi við
tekjur. Taprekstur hafi verið á 4 af 8
árum frá stofnun RÚV ohf.
Spurður hvort heimilt sé að fara
fram úr tekjuviðmiðunum segir
Sveinn að almennt skuli vera jöfn-
uður í rekstri opinberra félaga.
„Það er alltaf ætlast til þess að
það sé í það minnsta jöfnuður þar á
milli, að menn stilli starfsemi hluta-
félaga að þeirri tekjuöflun sem ligg-
ur fyrir. Auðvitað geta alltaf orðið
áföll sem valda því að halli er eitt-
hvert árið, en þá er gert ráð fyrir að
menn grípi til aðgerða til að snúa
þessu aftur á réttan kjöl.“
Fram kemur í skýrslunni að eigin-
fjárhlutfall RÚV sé nú 5,9%.
Sveinn segir að félög sem hafa
dýran búnað eins og RÚV þurfi jafn-
an að hafa hærra eiginfjárhlutfall.
„Búnaðurinn er það dýr að það verð-
ur að vera borð fyrir báru hjá félag-
inu til að geta tekið við áföllum og
eins sinnt eðlilegri endurnýjun,“
segir Sveinn.
Geta ekki haft eftirlit með RÚV
 Ríkisendurskoðandi getur ekki haft eftirlit með hvort RÚV starfi í samræmi við hlutverk og skyldur
 Ástæðan er sú að þjónustusamningur er fallinn úr gildi  Jafnvægi skal vera í rekstri ríkisstofnana
Morgunblaðið/Eva Björk
Höfuðstöðvar RÚV Rekstur fyrirtækisins hefur verið í járnum. Skuldirnar voru 6,6 milljarðar 31. ágúst sl.
Sveinn Arason
Guðlaugur Þór
Þórðarson, þing-
maður Sjálfstæð-
isflokksins og
varaformaður
fjárlaganefndar,
segir tölvupósta
milli fjármála-
ráðuneytisins og
fráfarandi for-
manns stjórnar
RÚV sýna að
RÚV hafi veitt nefndinni rangar
upplýsingar um fjárhaginn.
Nánar tiltekið varðar málið skil-
yrt aukaframlag til RÚV að fjár-
hæð 182 milljónir á þessu ári.
Forsaga málsins er sú að í vor
komu fulltrúar RÚV á fund fjár-
laganefndar og sýndu þar meðal
annars glærur. Á einni stóð orðrétt:
„Fjármálaráðuneytið staðfesti í
tölvupósti þann 26.3.2015 að RÚV
hefði fullnægt skilyrðum sem sett
voru í nefndaráliti við aðra umræðu
fjárlaga vegna fjárveitingar upp á
181,5 milljónir vegna ársins 2015.“
Morgunblaðið hefur undir hönd-
um tölvupósta sem gengu milli
Ingva Hrafns Óskarssonar, fráfar-
andi formanns stjórnar RÚV, og
starfsmanns fjármálaráðuneytis.
Óskaði staðfestingar
Póstur Ingva Hrafns var svo-
hljóðandi: „Í fjárlögum liggur fyrir
í greinargerð skilyrði sem lúta að
fjárveitingu til Ríkisútvarpsins ohf.
og þar á meðal um tiltekna upplýs-
ingagjöf sem kveðið er á um að
skuli eiga sér stað fyrir næstu mán-
aðamót. Málin hafa hins vegar farið
í nokkuð annan farveg en greinar-
gerðin mælir fyrir um. Starfshópur
á vegum fjármálaráðherra, for-
sætisráðherra og menntamála-
ráðherra hefur að undanförnu farið
yfir og greint fjárhagsupplýsingar
og rekstraráætlanir félagsins og
ráðstafanir vegna fjárhagsstöð-
unnar eru til skoðunar.
Með þessum tölvupósti óskast
staðfest af hendi fjármálaráðuneyt-
isins að ekki sé krafist að Ríkis-
útvarpið leggi fram sérstaka
rekstraráætlun til viðbótar við þau
gögn sem þegar hafa verið kynnt
framangreindum vinnuhópi, og að
RÚV teljist ekki hafa brotið gegn
skilyrðum fjárlaga með því að
leggja ekki fram umrædda
rekstraráætlun á þessu stigi.“
Svaraði fulltrúi ráðuneytisins
bréfinu með þessum orðum:
„Ég get staðfest að starfshópur á
vegum ráðuneytanna þriggja hefur
móttekið gögn frá Ríkisútvarpinu
ohf. í samræmi við þau skilyrði sem
fjárlaganefnd setti í nefndaráliti
við aðra umræðu fjárlaga. Hópur-
inn hefur haft gögnin til skoðunar
og ekki er útilokað að hópurinn
óski eftir viðbótargögnum áður en
málið verður lagt fyrir ráðherra-
nefnd um ríkisfjármál.“
Guðlaugur Þór segir svar ráðu-
neytisins ekki í samræmi við full-
yrðingar forystumanna RÚV.
„Þessir tölvupóstar sýna að full-
yrðing RÚV stenst ekki. Þær upp-
lýsingar sem nefndin fékk frá for-
ystumönnum RÚV voru ekki réttar.
Það er alvarlegt mál. Við eigum eft-
ir að ræða það í nefndinni hvernig
við bregðumst við þessu. Það er
grundvallaratriði ef nefndin á að
geta sinnt eftirlitshlutverki að hún
fái réttar upplýsingar. Við eigum
ekki að þurfa að efast um það sem
er lagt fyrir nefndina.“
Fengu rangar
upplýsingar
 Þingmaður vísar til tölvupósta
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Í 15. grein laga
um RÚV segir
annars vegar
að fjölmiðla-
nefnd skuli ár-
lega leggja
sjálfstætt mat
á það hvort
Ríkisútvarpið
hafi uppfyllt al-
mannaþjón-
ustuhlutverk sitt. Hins vegar
skuli RÚV„láta fjölmiðlanefnd í
té upplýsingar til að hún geti
sannreynt og metið gagnsæi og
hlutlæga kostnaðargreiningu á
almannaþjónustuhlutverki RÚV,
byggða á ársreikningi næstlið-
ins árs, að teknu tilliti til tekna
að frádregnum kostnaði við
þann hluta starfseminnar sem
fellur undir samkeppnisrekstur.
Fjölmiðlanefnd skal njóta lið-
sinnis Ríkisendurskoðunar í
þessu efni“. Elfa Ýr Gylfadóttir,
frkvstj. fjölmiðlanefndar, segir
nefndina ekki hafa fengið auka-
fjármagn til að sinna þessum
þáttum. Eftir að lögin tóku gildi
2013 hafi fjárveitingar minnkað.
Miðað við óbreyttar fjárveit-
ingar sé útilokað að fjölmiðla-
nefnd geti sinnt því þýðingar-
mikla eftirliti sem henni er
ætlað að hafa með RÚV. Það
snýr m.a. að því að RÚV skuli
veita hlutlæga fréttaþjónustu.
FJÖLMIÐLANEFND SKORTIR
FÉ TIL AÐ SINNA EFTIRLITI
Elfa Ýr
Gylfadóttir
Fékk ekki við-
bótarfjármagn
Fram kom í tilkynningu frá Kauphöllinni í gærkvöldi að
Ingvi Hrafn Óskarsson, formaður stjórnar RÚV, hefði
sagt sig úr stjórn. Ingvi hefur setið í stjórninni frá ágúst
2013. Ingvi Hrafn segir í yfirlýsingu að á þessum tíma
hafi stjórn RÚV „fjallað um umfangsmiklar hagræðing-
araðgerðir, uppsagnir starfsmanna og samninga um
sölu byggingarréttar á lóðinni að Efstaleiti sem ætlað er
að lækka skuldir félagsins umtalsvert“. Hann segir ljóst
að framundan séu umfangsmikil verkefni við að móta
framtíð félagsins. „Við þær aðstæður tel ég nauðsynlegt
að formaður stjórnar Ríkisútvarpsins eigi þess kost að
sinna hinum brýnu viðfangsefnum af kostgæfni. Vegna
mikilla og vaxandi anna í starfi mínu sem lögmaður sé ég mér því miður
ekki fært að verja áfram nauðsynlegum tíma og orku í störf fyrir hönd Rík-
isútvarpsins samhliða lögmannsstörfunum.“
Ingvi Hrafn
Óskarsson
Hættir sem formaður