Morgunblaðið - 03.11.2015, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Úrslit kosn-inganna íTyrklandi
á sunnudaginn
voru nokkuð á
skjön við það sem
spáð hafði verið. Í
aðdraganda kosninganna
þótti fátt benda til annars en
að tyrkneskir kjósendur
myndu skila svipaðri nið-
urstöðu og þeir gerðu í júlí,
þegar AKP-flokkur Receps
Tayiip Erdogan Tyrklands-
forseta missti meirihluta sinn
í fyrsta sinn frá árinu 2002, og
flokkur Kúrda náði inn þing-
mönnum í fyrsta sinn.
Annað kom á daginn, og
vann AKP-flokkurinn ágætan
kosningasigur, þar sem hann
tryggði sér nauman meiri-
hluta þingsæta og 49,4% at-
kvæðanna. Veðmál Erdogans
heppnaðist því ágætlega, en
hann hafði gengið nokkuð á
svig við almennar leikreglur
lýðræðisins þegar hann neit-
aði stjórnarandstöðunni um
tækifæri til stjórnarmynd-
unar og boðaði í staðinn til
annarra kosninga.
Í millitíðinni hefur mikið
vatn runnið til sjávar, þar sem
tyrknesk stjórnvöld hafa blás-
ið undir glæður ófriðar milli
Tyrkja og Kúrda, efnt til
hernaðar gegn Kúrdum í Sýr-
landi, sem að nafninu til átti
að beinast gegn Ríki íslams,
og að öðru leyti ýtt undir óör-
yggi heimshlutans. Á sama
tíma var hug-
myndinni um Er-
dogan sem ein-
hvers konar
lausnara, sem
gæti tryggt öryggi
Tyrkja komið
mjög á flot.
Það er ástæða til þess að
hafa áhyggjur af þróun mála í
Tyrklandi, þar sem Erdogan
hefur síðustu árin sýnt æ
meiri tilhneigingu til þess að
líta á sjálfan sig sem upphaf
og endi lýðræðisins í Tyrk-
landi. Á sama tíma er gripið
inn í starfsemi fjölmiðla sem
ekki eru Erdogan þóknanlegir
og stjórnvöld hafa ítrekað
reynt að loka fyrir vissa anga
netsins til þess að koma í veg
fyrir að Tyrkir geti aflað sér
upplýsinga.
Ljósi punkturinn við niður-
stöðu kosninganna er hins
vegar sá að meirihluti AKP-
flokksins er naumur og mun
ekki duga til þess að breyta
stjórnarskrá landsins á þann
veg að Erdogan verði færð
enn meiri völd, að minnsta
kosti ekki án átaka. Hafa
spekingar í málefnum Tyrk-
lands jafnvel gengið svo langt
að tala um að borgarastyrjöld
væri í vændum, tæki forsetinn
þann slag. Reynslan hefur þó
sýnt að ekkert er útilokað
þegar Erdogan er annars veg-
ar, sérstaklega nú þegar hann
hefur náð að beygja andstæð-
inga sína einu sinni enn.
Vafasöm kosninga-
barátta skilaði
flokki forseta
Tyrklands sigri}
Erdogan hafði betur
Húsnæðisverðer hátt á Ís-
landi. Það veldur
þeim sérstaklega
vandræðum, sem
eru að stíga sín
fyrstu skref á húsnæðismark-
aði. Þessi vandi er brýnn og
væri hægt að grípa til ýmissa
ráðstafana til að draga úr hon-
um.
Hátt íbúðaverð gerir að
verkum að margir neyðast til
að leigja sér húsnæði, jafnvel
þótt húsaleiga sé mun hærri
en afborganir væru af sam-
bærilegu húsnæði.
Ástæðurnar fyrir háu hús-
næðisverði eru ýmsar. Háir
vextir, hátt lóðaverð og
íþyngjandi byggingarreglu-
gerð eru þær helstu.
Í Morgunblaðinu á laugar-
dag var fjallað um byggingar-
kostnað og leiðir til að lækka
hann.
Þar segir Friðrik Ágúst
Ólafsson, forstöðumaður
byggingarsviðs Samtaka iðn-
aðarins, að samtökunum hafi
reiknast til að gjöld sveitarfé-
laga séu ásamt
fjármagnskostnaði
um þriðjungur af
kostnaði við bygg-
ingu nýrra húsa.
Aðalheiður Atla-
dóttir, formaður Arkitekta-
félags Íslands, bendir á að í
fyrra hafi verið gerðar breyt-
ingar á byggingarreglugerð-
inni þar sem dregið var úr
kröfum, en í því efni sé meira
svigrúm til að gera kleift að
byggja einfaldara og ódýrara.
Kristján Baldursson, eig-
andi fasteignasölunnar
Trausta, segir að ungt fólk
vilji hefja búskap með því að
kaupa ódýra, litla tveggja her-
bergja íbúð og stækka síðan
við sig og vitnar til verktaka
um að með einföldun reglu-
verks mætti ná kostnaði niður
um þriðjung.
Það kann að vera vel í lagt,
en rétt eins og ekki er hægt að
skikka alla til að kaupa sér
sömu stærð af fötum ætti að
auka möguleika húsnæðis-
kaupenda til að sníða sér stakk
eftir vexti.
Kostnaði við að
reisa hús er haldið
uppi að óþörfu}
Undir oki reglugerðar
Þ
arsíðustu helgi fóru fram lands-
þing tveggja flokka. Annar
flokkurinn heldur sig hægra
megin og hinn kennir sig við
vinstri vænginn. Á öðru þinginu
steig reyndur stjórnmálamaður til hliðar
fyrir unga konu, á hinni ákvað ungur maður
að bjóða sig ekki fram í embætti, þrátt fyrir
að hafa yfirlýstan stuðning rúmlega 70 af
um 150 þátttakendum. Því sat sá sami og
áður sem fastast.
Nú get ég ekki alhæft um af hverju Daní-
el H. Arnarsson ákvað að endingu að bjóða
sig ekki fram til varaformanns Vinstri
grænna. Í samtali við Hringbraut sagði Sól-
ey B. Stefánsdóttir sem bauð sig fram í hans
stað gegn Birni Vali að framboði Daníels
hefði verið „illa tekið“. Það er enda óþolandi
að ungur maður stefni framtíð flokksins í hættu með
því að dirfast að bjóða sig fram til starfa sem hann
hefur fulla burði í. Hann á bara að bíða síns tíma.
Kannski er þetta fullharkalegt. Í sannleika sagt hef
ég ekki heyrt nákvæmar lýsingar á því hvað „illa tek-
ið“ þýddi í tilfelli Daníels. Ég veit bara að orðin hljóma
rosalega illa fyrir VG, sérstaklega vegna þess sem átti
eftir að gerast hinum megin við miðju sömu helgi.
Í framboðsræðu sinni til embættis ritara Sjálfstæð-
isflokksins sagði Áslaug Arna Sigurðardóttir að ung-
liðum innan flokksins væri alvara með að láta hlusta á
sig. „Það gerist ekki nema við gefum kost á okkur,“
sagði Áslaug. Það er ýmislegt til í því. Það
er meira að segja alveg bullandi mikið til í
því. Vissulega er það á ábyrgð Daníels að
bjóða sig fram ef hann vill það. Flokkarnir,
sem bera sameiginlega ábyrgð á velferð
þessara lands, í ríkisstjórn eða stjórnarand-
stöðu, ættu hinsvegar líka að sjá sóma sinn
í því að letja ekki ungt fólk til verksins.
Slíkt hafa allir gömlu fjórflokkarnir gerst
sekir um.
Kannski voru skipti þeirra Guðlaugs
Þórs og Áslaugar útspekúlerað PR-
uppátæki en þá standa eftir tvær spurn-
ingar. A) Só? og B) Af hverju í Gústafnum
var engum öðrum flokki búið að detta þetta
í hug?
Það þarf enginn að efast um að Áslaug er
vel að starfinu komin. Sama hvað hverjum
finnst um skoðanir hennar, humarinn og hvítvínið hef-
ur hún sýnt að hún er harðdugleg, metnaðarfull og
sterk kona. Merkilegt nokk þá er nóg til af ungu fólki
með svipaða mannkosti í öllum flokkum en samt eigum
við aðeins tvo þingmenn undir þrítugu.
Taka ber fram að þrátt fyrir ofangreind orð um við-
tökur Daníels á landsþingi VG var ung kona kjörin
gjaldkeri hreyfingarinnar. Aðrir flokkar virðast einnig
vera að gera sér grein fyrir mikilvægi yngri radda. Nú
er bara að vona að þær verði ekki bara nýttar í þágu
kosninga heldur sem fullgildir jafningjar hinna eldri.
annamarsy@mbl.is
Anna Marsi-
bil Clausen
Pistill
Að hafa kost á að gefa kost á
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Recep Tayyip Erdogan, for-seti Tyrklands, var álitinntaka mikla áhættu þegarhann boðaði til þingkosn-
inga 1. nóvember, fimm mánuðum
eftir að flokkur hans, Réttlætis- og
þróunarflokkurinn (AKP), missti
meirihluta sinn á þinginu eftir að
hafa verið einn við völd í þrettán ár.
Áhættan borgaði sig þótt langflestar
kannanir fyrir kosningarnar bentu
til þess flokknum tækist ekki að
endurheimta meirihlutann.
Til þess þurfti hann 276 þing-
sæti en svo fór að hann fékk 316 sæti
og 49,48% atkvæða. Flokkurinn hef-
ur aðeins einu sinni áður fengið
meira fylgi, eða árið 2011 þegar hann
fékk 48,83%. Hann fékk 40,86% at-
kvæðanna í kosningum 7. júní sl. og
sú niðurstaða var mikið áfall fyrir
Erdogan sem hafði beitt sér fyrir því
að þingið samþykkti stjórnarskrár-
breytingar til að stórauka völd for-
setaembættisins.
Óttast aukna togstreitu
Erdogan hefur verið gagn-
rýndur fyrir einræðistilburði og and-
stæðingar hans saka hann um að
hafa hindrað viðræður um myndun
samsteypustjórnar eftir ósigurinn í
júní vegna þess að hann hafi óttast
að stjórnarsamstarf við minni flokk
myndi veikja stöðu AKP.
Stjórnmálaskýrendur telja að
sigur flokksins á sunnudag megi
m.a. rekja til þess að Erdogan hélt
sig til hlés í kosningabaráttunni,
ólíkt aðdraganda kosninganna í júní
þegar hann lét mikið að sér kveða.
Flokkurinn breytti einnig áherslum
sínum í kosningabaráttunni, setti
loforð um félagslegar og efnahags-
legar umbætur á oddinn en talaði
minna um breytingar á stjórnkerf-
inu. Nú þegar flokkur hans hefur
endurheimt meirihluta á þinginu
getur Erdogan aftur hafist handa við
að knýja fram breytingar á stjórnar-
skránni með það að markmiði að
auka völd forsetans.
Flokkur Erdogans naut einnig
góðs af því að öryggismál voru í
brennidepli í kosningabaráttunni,
m.a. vegna hryðjuverks sem kostaði
102 menn lífið í Ankara 10. október
og vegna harðnandi átaka milli
stjórnarhersins og Verkamanna-
flokks Kúrdistans, PKK, sem hefur
barist fyrir stofnun sjálfstæðs ríkis
Kúrda frá árinu 1984.
Talið er að stuðningurinn við
flokk Erdogans hafi aukist á kostnað
flokks tyrkneskra þjóðernissinna,
MHP, en fylgi hans minnkaði um
fimm prósentustig í kosningunum.
Lýðræðisflokkur alþýðunnar
(HDP), sem nýtur einkum stuðnings
Kúrda, missti tæp þrjú prósentustig
en komst þó yfir 10% fylgisþröskuld-
inn sem þarf til að koma mönnum á
þing.
Erdogan sagði eftir kosning-
arnar að úrslitin sýndu að Tyrkir
vildu „stöðugleika“ og leiðtogar
flokks hans sögðust ætla að beita sér
fyrir þjóðareiningu. Stjórnmála-
skýrendur sögðust þó óttast að sigur
AKP yki ólguna sem hefur verið í
landinu, m.a. vegna herferðar tyrk-
neskra yfirvalda gegn uppreisnar-
mönnum úr röðum Kúrda og tog-
streitu sem hefur verið milli þeirra
sem aðhyllast veraldlegt stjórnkerfi
og þeirra sem beita sér fyrir ísl-
ömskum gildum. Flokkur Erdogans
á rætur að rekja til íslamskrar
hreyfingar sem var bönnuð áður en
hann var stofnaður fyrir fjórtán ár-
um. Forystumenn flokksins hafa af-
neitað íslamskri róttækni og lýst
honum sem íhaldssömum lýðræðis-
flokki. Andstæðingar hans gruna
hann þó um að vilja grafa undan ver-
aldlega stjórnkerfinu og binda enda
á aðskilnað ríkis og trúar.
AFP
Óvæntur stórsigur Stuðningsmenn AKP halda á mynd af Recep Tayyip
Erdogan forseta eftir sigur flokksins í þingkosningum á sunnudaginn var.
Erdogan tók áhættu
sem borgaði sig
Vill meiri völd
» Recep Tayyip Erdogan
fæddist árið 1954 og gekk í ísl-
amskan skóla áður en hann
lauk háskólaprófi í stjórnun við
Marmara-háskóla og gekk til
liðs við hreyfingu íslamista.
» Erdogan var kjörinn
borgarstjóri Istanbúl árið 1994
og þótt standa sig vel í því
embætti.
» Hann afplánaði fjögurra
mánaða fangelsisdóm árið
1999 fyrir trúarofstækis-
áróður.
» AKP-flokkurinn var stofn-
aður 2001 og fékk meirihluta á
þinginu ári síðar. Erdogan varð
þá forsætisráðherra.
» Hann gegndi embættinu í
ellefu ár, eða þar til hann var
kjörinn forseti Tyrklands með
52% atkvæða í ágúst í fyrra.
» Forsetaembættið er
valdalítið en Erdogan hyggst
knýja fram stjórnarskrárbreyt-
ingar til að auka völd þess.
Tveir þriðju þingsins þurfa að
samþykkja breytingarnar, eða
367 þingmenn. Flokkur Erdog-
ans fékk 316 sæti.