Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.04.2016, Side 10

10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.4. 2016
VETTVANGUR
Þetta er sérkennileg fyrirsögnsem þarfnast útskýringar.Tilvísunin er ekki til Geysis í
Haukadal, heldur til Klúbbsins
Geysis sem tengist Fountain House-
hreyfingunni, sjálfshjálparhreyfingu
sem upphaflega spratt upp í New
York og hafði að markmiði að virkja
fólk sem átti við geðræna sjúkdóma
að stríða til atvinnuþátttöku eða
náms, samhliða endurhæfingu.
Undir síðustu aldamót fluttu
nokkrir eldhugar þessar hugmyndir
hingað til lands og er skemmst frá
því að segja að nú er svo komið að fé-
lagar í Klúbbnum Geysi eru á
fimmta hundrað og fer fjölgandi.
Boðið er upp á atvinnuúrræði og að-
stoð við að komast í nám við hæfi en
jafnframt er haldið úti öflugu fé-
lagsstarfi þar sem félagar fá hvatn-
ingu og stuðning til að ná sér á strik
eftir veikindi.
Til marks um árangurinn má
nefna að nú munu 44% félaga vera í
vinnu eða námi!
Eins og jafnan gerist í öllu frum-
kvöðlastarfi þurfti hugsjónafólk, eld-
heitt í andanum, til að ryðja braut-
ina. Þar var á ferðinni fólk sem sjálft
þekkti geðsjúkdóma af eigin raun,
og aðstandendur, en í fararbroddi
stóðu iðjuþjálfar sem kunnu að laga
hina erlendu hugmynd að íslenskum
veruleika. Ég hef það fyrir satt að
gæfa Klúbbsins Geysis hafi síðan
verið að þangað hafi jafnan valist til
starfa og þátttöku jákvætt fólk sem
knúið er áfram af ríkri hugsjón.
Nú sýnist mér þetta vera að
endurtaka sig á öðrum vettvangi,
nefnilega á meðal fólks sem orðið
hefur fyrir heilaskaða. Það sem
þessar tvær sjálfshjálparhreyfingar
eiga sammerkt er að vilja rjúfa ein-
angrun fólks og efla það í hvívetna
með félagslegri virkni.
Fyrir fáeinum vikum gengu á
fund allra þingflokka tvær ungar
konur til að kynna stjórnmálamönn-
um félagið Hugarfar og hugmyndir
sem uppi væru þar á bæ um að koma
á fót svokölluðu Höfuðhúsi, að
danskri og breskri fyrirmynd, fyrir
fólk sem orðið hefði fyrir heilaskaða
eins og hent hefði þær sjálfar. Mark-
miðið væri að tengja saman fólk með
sambærilega reynslu og verða jafn-
framt hvati að framþróun á þessu
sviði.
Báðar höfðu þessar konur lent í
bílslysi og hlotið af alvarlegan heila-
skaða. Þær skýrðu fyrir okkur
hvernig fólk sem yrði fyrir slíkum
áföllum bæri það ekki utan á sér.
Það sæist ekki þótt hluti heilans yrði
óvirkur, sjónin skert, lyktarskynið
horfið, minnið ekki sem áður, skert
samskiptahæfni og viðvarandi
þreyta. Jafnvel verstar væru þó per-
sónuleikabreytingarnar.
Þær lýstu ævintýralegum árangri
sem mætti ná með markvissum úr-
ræðum og var meðal annars vísað til
meðferðar á Reykjalundi. Slík úr-
ræði hefðu síðan verið skorin niður
við nögl í kjölfar hrunsins og stæð-
um við öllum okkar samanburð-
arþjóðum langt að baki á þessu sviði
lækninga og endurhæfingar.
Hugarfar þótti mér í fyrstu
undarlegt heiti á félaginu. Sam-
kvæmt minni málviltund væri hug-
takið lýsandi um viðhorf, jafnvel sál-
arástand, fremur en um stofnun eða
félag. En eftir því sem ég kynnti mér
málefnið nánar fannst mér nafnið
betra. Hugarfarið skiptir nefnilega
öllu máli þegar einstaklingur stend-
ur frammi fyrir því nánast ofur-
mannlega verkefni að læra að lifa líf-
inu upp á nýtt. Og hugarfarið í
samfélaginu skiptir líka máli þegar á
okkar fund koma einstaklingar fær-
andi áríðandi boðskap. Skellum við
skollaeyrum við slíkum boðskap eða
ákveðum við að leggja okkar af
mörkum til að lagaðar verði brota-
lamir sem eru – sem betur fer – oft-
ast ekki verri en svo að þær má bæta
og laga?
En þá þarf líka að gera það!
Geysir og hugarfarið
’Nú sýnist mér þetta vera að endurtaka sig áöðrum vettvangi, nefnilega á meðal fólks semorðið hefur fyrir heilaskaða.
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@althingi.is
Morgunblaðið/G.Rúnar
Margir hafa gaman af því að segja
aprílgabb eða fræða aðra. Stefán
Pálsson sagnfræðingur skrifaði á
Facebook síðdegis á fimmtudag: „Á
nákvæmlega þessari
stundu er neyð-
arfundur á öllum
fréttastofum lands-
ins … hvernig er hægt
að hafa aflandsreikn-
inga-spin á aprílgabbi ársins?“
Gerður Kristný rithöfundur lét
ekki blekkjast. „Gefins hamborgarar
í Morgunblaðinu og í Fréttablaðinu
eru það Jói og djús-
inn sem bjóða á upp
á í Alþingishúsinu.
Blaðamenn eru
uppteknir af skyndi-
fæði í ár.“
Bragi Valdimar Skúlason
Baggalútur hefur sína sýn á málið:
„1. apríl. Vegna þess að alla aðra
daga fáum við bara að heyra sann-
leikann.“
Örn Úlfar Sævarsson auglýs-
ingamaður gaf á þessum gabbdegi í
skyn að hann ætlaði að bjóða sig
fram til forseta: „Jæja, búinn að
bjóða nokkrum fjölmiðlum í kaffi á
Reynimelinn. Spennandi vikur fram
undan í samtali við þjóðina! #ísland-
fremst.“
Aflandsreikningamálið hefur verið
mörgum hugleikið, þar á meðal
Höllu Gunnarsdóttur fram-
kvæmdakonu. „Ég skil alveg þetta
bankamál. Þegar ég var í mennta-
skóla fann ég einu sinni fimmþús-
undkall í gallabuxunum mínum. Ég
hafði ekki hugmynd um að ég ætti
pening. Bekkjarbróðir minn sem
varð vitni að ofsa-
fenginni gleði minni
neitaði hins vegar
að trúa að ég hefði
ekki vitað af hon-
um. Mér sárnaði
það dálítið.“
Halldór Björnsson veður- og haf-
fræðingur ræddi málið líka: „Vinnu-
félagar mínir segja áreiðanlegar
heimildir (Landnáma) fyrir því að Ís-
land hafi upphaflega verið skatta-
skjól frá Noregi.“
Andrés Jónsson almannatengill
reyndi að útskýra aflandsreikninga á
mannamáli í færslu undir yfir-
skriftinni Af hverju eru skattaskjól
slæm? Svarið var langt og má lesa
hluta af því hér: „Þau eru mismunun
á milli þeirra stóru og smáu í land-
inu. Þeir stóru hafa efni á lögfræð-
ingum og endurskoðendum sem
koma hagnaðinum undan en þeir
litlu skila sköttunum sínum til sam-
rekstrarins; í rekstur
Landspítalans, skóla-
kerfisins, vegagerð,
fæðingarorlofs-
greiðslur og fleira
sem við teljum gott
og erum stolt af.
Sama efnahagslega starfsemin býr
undir en eigendurnir búa í sitt hvor-
um veruleikanum. Sá litli býr á Ís-
landi. Sá stóri býr þar líka en hans fé
ávaxtast margfalt hraðar og það er
ekki af því að hann sé duglegri held-
ur af því að hann færði lögheimili
peninganna sinna. Hann vill ekki við-
urkenna að hann búi á sama heimili
og þeir. Svona eins og sambýlisfólk
sem skráir sig í sundur til að fá meiri
bætur,“ skrifaði hann.
AF NETINU