Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.04.2016, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.04.2016, Blaðsíða 4
4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.4. 2016 „Það var karl sem kenndi okkur!“ Sú hugmynd að skrifa um þettaefni kviknaði þegar ég fór ímitt fyrsta vettvangsnám. Ég fékk að kenna á unglingastigi og þá gerist það að einn strákurinn spyr mig hvers vegna ég vilji vera kenn- ari; ég sé karlmaður og geti svo hæg- lega unnið við eitthvað annað og betra,“ segir Andri Rafn Ottesen kennaranemi. Andri skilaði nýlega BEd-ritgerð þar sem hann skoðaði upplifun karl- kyns kennara af skólastarfinu. Hon- um þótti forvitnilegt að reyna að skilja hvers vegna ekki eru fleiri karlmenn í kennarastétt og hvað mætir þeim þegar komið er inn fyrir veggi skólans. Hann segir það áhyggjuefni hversu lítið karlmenn sækja í þetta starf og þó svo að konur og karlar geti sinnt kennslunni af jafn mikilli hæfni þá felist í því viss verðmæti að kennarastéttin sé ekki einsleit. „Kyn ætti í sjálfu sér ekki að hafa nein áhrif, en hefur það samt. Nemendahópurinn er fjölbreyttur, sem ég held að kalli á fjölbreyttan kennarahóp líka: að kennarar séu af báðum kynjum, á ólíkum aldri, með menntun í ólíkum sérgreinum, svo að hægt sé að ná betur til nemendanna.“ Eins og fjögurra laufa smárar Í dag eru karlmenn tæplega 20% allra kennara á leik-, grunn- og fram- haldsskólastigi. „Á leikskólastigi eru karlmenn svo sjaldgæfir að það er eins og að finna fjögra laufa smára að finna karlkyns leikskólakennara. Í grunnskólunum er algengt að hlut- fallið sé einn karl á móti hverjum tíu konum en kynjahlutföllin verða ögn jafnari þegar komið er upp á fram- haldsskólastig,“ segir Andri. „Þessi mikli munur á skólastigunum tengist kannski því viðhorfi að á yngri stig- um sé kennarinn meira í mótunar- og uppalendahlutverki, sem þykir síður hæfa karlmanni, á meðan á eldri stig- um snýst starfið meira um að ná ákveðinni sérhæfingu í tiltekinni sér- grein og fræða frekar en að ala nem- endurna upp.“ Lágt hlutfall karla þýðir að það getur gerst að sumir nemendur fara í gegnum allan leik- og grunnskólann án þess að sitja nokkurntíma kennslustund hjá karlkyns kennara. Í ritgerðinni vitnar Andri í viðtal sem hann tók við kennara sem hafði starf- að við afleysingar og einmitt upplifað hvað sumir nemendurnir voru hissa að sjá karlmann í kennarasætinu. Hann heyrði á tal barnanna við skóla- liða þar sem þau lýstu því alveg gátt- uð: „Það var karl sem kenndi okkur!“ Samskiptin á öðrum nótum Að börnin fái að njóta leiðsagnar karlmanns er eitthvað sem Andri segir að skipti máli fyrir bæði piltana og stúlkurnar. „Mér finnst að fljót- lega upp úr fimmta bekk sé orðið æði mikilvægt fyrir nemendur að hafa að- gang að kennurum af báðum kynjum. Á þeim aldri er kynþroskinn farinn að láta á sér kræla, sjálfsmyndin að mótast og börnin byrjuð að pæla í nýjum hlutum. Strákunum hugsa ég að þyki, alveg sérstaklega, gott að eiga þess kost að ræða málin við karl- kyns kennara og geta þá talað á öðr- um forsendum en þeir myndu við kvenmann.“ Aftur ítrekar Andri að kynið hafi ekkert með getu kennarans að gera, en samskipti nemenda við kennara geti haft ólík blæbrigði eftir því af hvoru kyninu hann er. „Ég man t.d. eftir því frá gagnfræðiskólanámi mínu að samskiptin voru öðruvísi við karlkennarana. Það virtist vera auð- veldara fyrir okkur strákana að tala við karlana, hvort sem það var vegna þess að þeir deildu svipuðum áhuga- málum með okkur eða höfðu einfald- lega reynslu af því að ganga í gegn- um það sem við vorum að glíma við sem táningspiltar.“ Ranghugmyndir um starfið En þá vaknar spurningin: hvernig má fjölga karlmönnum í kennara- stétt? Andri segir vandann marg- þættan. Launamálin eru þó það sem oft er nefnt fyrst sem ástæða þess að fáir karlar og velji að leggja fyrir sig kennarastarfið. Að sögn Andra á sú staðalmynd ekki lengur við að laun kennara séu afleit. „Samfélagið er búið að gefa stéttinni þennan stimpil og að sumu leyti geta kennarar sjálf- um sér um kennt. Margir hafa þá sýn á kennarastéttina að hún sé stöðugt í verkföllum og eigi í miklu basli með að tryggja sér sanngjörn laun. Í dag er það svo að þó starfið gæti vissu- lega verið betur borgað, þá hafa kennarar það nokkuð fínt um þessar mundir og voru síðustu kjarasamn- ingar mjög góðir.“ Andri nefnir einnig að kenn- arastarfið glími við ímyndarvanda vegna neikvæðs umtals sem kemur frá kennurunum sjálfum. „Mér finnst bera meira á því hjá kennurum en öðrum stéttum að fólk talar starfið niður. Það gerist alveg hjá öðrum stéttum, rétt eins og hjá kennurum, að sumir dagar eru erfiðari en aðrir, en hjá kennurunum virðist nei- kvæðnin oftar fá að koma upp á yf- irborðið. Ég held að kennarar þurfi að taka sig á að þessu leyti og hrópa einum rómi hvað kennarastarfið er á margan hátt frábært.“ Skólastofan nútímavæðist Hugsar Andri að ímynd kennara- stéttarinnar muni m.a. breytast með unga fólkinu sem núna er að taka við keflinu. „Ég held að kynslóðaskipti séu að fara að eiga sér stað og ég sé það hjá þeim árgöngum sem núna eru að fara í gegnum kennaranámið að þar er á ferðinni ungt og metn- aðarfullt fólk sem mun koma með aðrar áherslur og nýjungar inn í kennslustofuna. Við munum sjá kennarastarfið taka stórt stökk í þá átt að nútímavæðast og um leið hugsa ég að margir fari að átta sig á að spennandi hlutir eru að gerast í skólunum.“ Það gæti mögulega líka hjálpað að haga námi og störfum kennara þann- ig að auðveldara sé að færast inn og út úr stéttinni. Ekki er langt síðan kennaranámið var lengt úr þremur árum í fimm og segir Andri ákveðin verðmæti í því fyrir tilvonandi kenn- ara að fá svona langan og ítarlegan undirbúning fyrir starfið. Hann skil- ur samt vel að það geti fælt áhuga- sama frá kennslustörfunum að standa frammi fyrir fimm ára há- skólanámi. „Verður líka að hafa í huga að þegar komið er inn í stéttina eru fá tækifæri til að færast upp á við, nema þá upp í starf skólastjórans sem er allt annars eðlis en kennslu- störfin.“ „Strákunum hugsa ég að þyki, alveg sér- staklega, gott að eiga þess kost að ræða málin við karlkyns kennara,“ segir Andri um hlutverk karla í kennarastétt. Morgunblaðið/Eggert Af hverju sækja ekki fleiri karlmenn í kennslustörf og hvernig er upplifun karlanna í stéttinni? Andri Rafn Ottesen skrifaði bachelors-ritgerð um hvernig það er að vera karlkyns í stétt þar sem konur eru í miklum meirihluta. Andri segir það eiga þátt í því hve fáir karlar hugsa sér að vinna við kennslu að starfið hefur fengið á sig of neikvæða ímynd, m.a. vegna langrar kjarabaráttu. Morgunblaðið/Árni Sæberg ’ Menntun er öflugasta vopnið sem nota má til að breyta heiminum. Nelson Mandela INNLENT ÁSGEIR INGVARSSON ai@mbl.is

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.