Orð og tunga - 01.06.2013, Qupperneq 33

Kristín Bjarnadóttir
Hvert á að sækja orðaforðann í
orðabók?
1 Inngangur
Einn af grundvallarþáttum við gerð nýrrar orðabókar er að velja
og takmarka flettiorðaforðann og vegna þessa má halda því fram
að flettulistinn sé kjölfestan í hefðbundinni orðabók. Vegna tækni-
breytinga hillir nú undir nýjar aðferðir til að nálgast orðaforðann
og bylting hefur þegar orðið í aðgengi að orðmyndum í textum og
greiningu þeirra. I þessari grein er fjallað um mismunandi aðferðir við
söfnun efnis í flettulistann. Þá er átt við orðalistann einan, án tillits til
merkingargreiningar eða samhengis orða, og án tillits til útgáfuforms
orðabókarinnar. Hér er eingöngu fjallað um aðferðir til þess að finna
sjálft hráefnið, orð og orðmyndir, í þeim gögnum sem nú eru tiltæk.
Til skamms tíma var nánast aðeins ein leið fær við að afmarka
orðaforðann í orðabók um íslenskt nútímamál: Að nýta lista sem
fyrirrennararnir höfðu sett saman. Af útgáfusögu Islenskrar orðabókar
(Árni Böðvarsson 1963,1983, Mörður Árnason 2000 o.áfr.; hér eftir ío)
er ljóst að þar bar hæst Blöndalsorðabók (sjá Guðrún Kvaran 1997)
þar til ío kom út en eftir það hefur síðara verkið verið meginstoð í
íslenskri orðabókargerð. I lýsingu Marðar Árnasonar ritstjóra 3. útg.
Io (2000) á fyrirhuguðum endurbótum á verkinu kemur skýrt fram
það hlutverk orðabókar að draga saman efni úr öðrum áreiðanlegum
heimildum og þar er fyrst að telja orðabækur:
. . . en nú sem fyrr hlýtur slík almenn íslensk orðabók að gegna því
hlutverki að draga á handhægan hátt saman fróðleik úr sérhæfðum
Orð og tunga 15 (2013), 23-39. © Stofnun Arna Magnússonar í íslenskum fræðum,
Reykjavík.