Orð og tunga - 01.06.2013, Blaðsíða 97

Rósa Elín Davíðsdóttir: Hlutverk tvímála orðabóka
87
4 Lokaorð
í þessari grein hefur verið fjallað um hugmyndir um nýja íslensk-
franska orðabók út frá hlutverki og ólíkum notendaþörfum í því
skyni að draga upp mynd af því hvernig slík orðabók gæti sem best
komið til móts við íslenska frönskunemendur. Farið var stuttlega yfir
þær orðabækur sem gefnar hafa verið út fyrir tungumálin íslensku
og frönsku og þá einkum íslenzk-franska orðabók (IFO) sem er eina
útgefna orðabókina með íslensku sem viðfangsmál og frönsku sem
markmál. Nokkuð var fjallað um hefðbundna fræðilega skiptingu tví-
mála orðabóka eftir hlutverki þeirra, annars vegar í svonefndar skiln-
ingsorðabækur sem ætlaðar eru notendum við að skilja texta á er-
lendu tungumáli og við þýðingar af erlendu máli yfir á móðurmál og
hins vegar í svonefndar málbeitingarorðabækur sem ætlaðar eru not-
endum við að tjá sig á erlendu tungumáli. Slík flokkun er þó einungis
fræðileg og orðabækur gegna því oft tvöföldu hlutverki og er þá um
að ræða tvíbeindar orðabækur. Erfitt getur verið að taka fullt tillit til
þessara ólíku notendaþarfa við gerð tvímála orðabókar, til dæmis við
val flettiorða, þótt slíkt sé að jafnaði reynt.
Einn helsti ágalli margra tvímála orðabóka hefur verið sá hversu
knappar upplýsingar þær veita um jafnheitin og aðgreiningu þeirra.
Þar geta rafrænar orðabækur bætt úr með nánari merkingaraðgrein-
ingu og fjölbreyttari notkunardæmum þar sem plássleysi er ekki leng-
ur fyrirstaða. Þar að auki ættu orðastæður á borð við að læra heima og
að bursta tennurnar að skipa stóran sess í tvímála orðabók sem hefur
málbeitingarsjónarmið í fyrirrúmi. Slíkar upplýsingar eru mikilvægar
þegar kemur að því að tjá sig á erlendu tungumáli. Með breyttri
aðstöðu við orðabókagerð er einnig hægara um vik að taka tillit til
ólíkra notendahópa til dæmis með breytanlegu notendaviðmóti og
með því að auka við upplýsingarnar sem almennt eru gefnar í orða-
bókum og gefa ekki einungis upp jafnheiti á markmálinu þótt það
verði auðvitað ætíð aðalhlutverk tvímála orðabóka. Líklegast er að
ný íslensk-frönsk orðabók nýtist fyrst og fremst íslenskum frönsku-
nemendum. Það sjónarmið var haft að leiðarljósi í dæmum um hvaða
upplýsingar þyrftu að koma fram í íslensk-franskri orðabók til þess
að íslensk-frönsk orðabók gæti orðið öflugt tæki fyrir notendur sem
leitast við að tjá sig á markmálinu en jafnframt gagnleg þeim sem
koma að viðfangsmálinu sem erlendu máli. I viðauka eru sýndar fimm
orðsgreinar eins og þær gætu litið út í nýrri íslensk-franskri orðabók.