Orð og tunga - 01.06.2013, Blaðsíða 93

Rósa Elín Davíðsdóttir: Hlutverk tvímála orðabóka
83
orðabækur, að minnsta kosti að samstæðar orðabækur um tiltekið
tungumálapar byggist á sömu ritstjórnarstefnu og séu samdar á svip-
uðum tíma, til þess að orðabækurnar eða orðabókarhlutarnir styðji
hvor við aðra (Svensén 2009:14). I GRC er framburður til dæmis
sýndur á hefðbundinn hátt við flettiorðin í hvorum hluta fyrir sig en
notendur geta alltaf flett upp erlendu jafnheiti í hinum hlutanum og
hlustað á framburð (í rafrænu útgáfunni) eða séð hljóðritun (í prent-
uðu gerðinni).
3.6 Tvíbeind orðabók - notkunardæmi og orðasambönd
Kromann hefur bent á að ef orðabók eigi að vera tvíbeind þurfi efnis-
atriði og upplýsingategundir orðsgreina fyrst og fremst að byggja
á þörfum og forsendum málbeitingarorðabóka (L1->L2 orðabóka).
Samkvæmt honum þurfa upplýsingar sem gefnar eru í orðsgreinun-
um þar af leiðandi að taka til merkingaraðgreiningar, málfræðiupplýs-
inga um markmálið, fastra orðasambanda, ófyrirsegjanlegra orða-
stæðna og menningarbundinna orða og gefa upp samsvaranir þeirra
á markmálinu ásamt viðeigandi alfræðilegum upplýsingum á mark-
málinu (1990:24). Hér hefur þegar verið farið yfir mikilvægi merk-
ingaraðgreiningar og málfræðiupplýsinga um markmálið. Mikilvægi
menningarbundinna orða er augljóst þegar kemur að þýðingum af
viðfangsmáli yfir á markmál en einnig getur verið gagnlegt út frá
málbeitingarsjónarmiði að íslenskir notendur fái upplýsingar um
menningarbundin heiti eins og til dæmis um það hvað hvaða menntun
samsvari stúdentsprófi í Frakklandi eða hvaða franska stofnun sé
sambærileg Mennta- og menningarmálaráðuneytinu.
Merking orðastæðna er sjaldnast yfirfærð en með ófyrirsegjanlegum
orðastæðum á Kromann við að þótt orðastæður séu auðskiljanlegar
erlendum notendum sé erfiðara fyrir þá að nota orðastæður þegar
kemur að málbeitingu á erlendu tungumáli (Sanders 2005:45). íslend-
ingur sem vill finna samsvörun við íslensku orðastæðuna að bnrsta
tennurnar á frönsku getur ekki vitað hvort hægt er að þýða hana beint
eins og raunin er með frönsku orðastæðuna se brosser les dents eða hvort
uppbyggingin sé allt önnur eins og er raunin með orðastæðuna að læra
heima sem er á frönsku faire les devoirs 'gera heimavinnuna'. Oddný G.
Sverrisdóttir (2009:164) bendir á það í grein sinni um eiginleika og flokka
fastra orðasambanda að orðastæður á borð við að bursta tennurnar séu
algengar í daglegu máli og þar af leiðandi mikilvægar þeim sem eru
að læra erlent tungumál. Það er því full ástæða til að gera orðastæðum