Orð og tunga - 01.06.2013, Qupperneq 47

Kristín Bjarnadóttir: Hvert á að sækja orðaforðann í orðabók?
37
eru veikur grunnur fyrir uppflettiorð í orðabókum og m.a. þess
vegna er nauðsynlegt að skoða tíðni orðhlutanna líka. Tilgáta mín
er því að orðaforðinn úr MÍM myndi skila gloppóttri orðabók og að
hefðbundinn efniviður íslenskra orðabóka, orðalistar og gagnasöfn,
sé einnig nauðsynlegur.
Eftir þetta yfirlit um efni og aðferðir til að velja orðaforða í íslenska
orðabók er niðurstaðan þessi:
• Hefðbundnir orðalistar eru enn sem komið er ómissandi. Þá
þarf að grisja og uppfæra með nýjum aðferðum.
• Vélræn orðtaka er ekki enn komin í gagnið en mun nýtast til að
hafa fingurinn á púlsinum og finna ný orð.
• MÍM og önnur stór rafræn söfn munu verða gríðarlega mikil-
væg heimild um orðaforðann. Til þess að þau komi að fullum
notum þarf að greina samsett orð í sundur.
• Engar vélrænar aðferðir eru enn til til þess að meta flettugildi
orða. Þar þarf orðabókarmaðurinn að meta efnið á hefðbund-
inn seinlegan hátt, þótt hægt sé að styðjast við tíðnitölur, með
þeim annmörkum sem á þeim eru í því efni sem nú er til reiðu.
Textasöfnin eru einfaldlega ekki enn nægilega yfirgripsmikil til
þess að innihalda allan þann orðaforða sem birtist í heimildum
sem safnað er til með gamla laginu.
Heimildir
Aðalsteinn Eyþórsson. 1998. Síðasti furðufuglinn — eða gæsin sem stóð á
öndinni. Frejas Psalter til brugfor Jonna Louis-]ensen, bls. 5-7. Kobenhavn.
(Einnig birt á Kistunni 20. maí 2002: www.kistan.is; sótt 12.3.2013.)
Aðalsteinn Eyþórsson. 2005. Hver er kjarni orðaforðans? Orð og tunga
7:9-20.
Árni Böðvarsson (ritstj.). 1963. íslensk orðabók handa skólum og almenningi.
Reykjavík: Bókaútgáfa Menningarsjóðs.
Árni Böðvarsson (ritstj.). 1983. íslensk orðabók. 2. útg. Reykjavík: Bókaútgáfa
Menningarsjóðs.
Ásgeir Blöndal Magnússon. 1989. íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Orðabók
Háskólans.
Ásta Svavarsdóttir. 2008. Ordbogsbrug og ordbogskultur i Island. Under-
sogelse of ordbogsbrug blandt islandske modermálslærere. LexicoNordica
15:115-134.
einu sinni fyrir. Lemmunin er óleiðrétt, eins og áður kom fram, og tölurnar munu
breytast í endanlegri gerð.