Orð og tunga - 01.06.2015, Síða 119

Katrín Axelsdóttir: Beyging og merking orðsins hjalt
107
(11) a. He rested his hand on the hilt of the sword that Illyrio
had lent him ... (Martin 2005:33)
b. Hönd hans hvíldi á hjöltum sverðs sem Illyrio hafði
lánað honum. (Martin 2012:42)
(12) a. His fingers toyed with the hilt of his borrowed blade ...
(Martin 2005:34)
b. Fingur hans fitluðu við lánssverðið ... (Martin 2012:43)
(13) a. He held Needle out to her, hilt first. "Here." (Martin
2005:223)
b. Hann rétti Nál fram, hjöltin á undan. „Hérna." (Martin
2012:239)
í (11) skiptir líklega ekki máli hvar nákvæmlega ofan brandsins maður-
inn hvílir höndina. Hilt gæti verið 'meðalkafli' en merkingin 'allt ofan
brands' er líka hugsanleg. Þann skilning leggur þýðandinn væntan-
lega í textann því að hilt er þarna þýtt með hjölt en það virðist stundum
hafa merkt 'allt ofan brands' í fornu máli. Nákvæm staðsetning skiptir
ekki heldur máli í (12). Enginn sérstakur hluti sverðsins er nefndur í
íslensku þýðingunni en þarna hefði mátt hafa hjöltin á lánssverðinu
í stað lánssverðið. í (13) er aðalatriðið að það er ekki oddurinn sem
er snúið að viðtakandanum heldur hinn endi sverðsins. Hvort hilt
merkir hér 'meðalkafli' eða 'allt ofan brands' skiptir ekki máli og ekki
er óeðlilegt er nota hjölt í íslensku þýðingunni, rétt eins og gert er í
(llb). í íslenskum fornritum kemur einmitt stundum fyrir að hjölt er
notað í áþekku samhengi og sjá mátti í (13). I (14) er dæmi um það.
(14) Sverðit slapp ór hendi hánum, vissu hjpltin niðr. (Edda
1962:68)
Dæmi (11)—(13) voru hér sýnd og rædd til að varpa Ijósi á að sam-
hengi getur verið órætt þegar talað er um sverðshluta ofan brands.
Tilgangurinn var einnig að sýna að vel getur farið á því að þýða enska
orðið hilt með hjölt. En í þessu sambandi er rétt að nefna að í sumum
tilvikum fer ekki eins vel á slíkri þýðingu. í (15) og (16) eru dæmi um
það.
(15) a. Dany noticed that her brother's hand was clenched
tightly around the hilt of his borrowed sword.
(Martin 2005:35)