Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.2015, Blaðsíða 10

10 Fréttir Helgarblað 25.–29. júní 2015
Funahöfði 1 | 110 Reykjavík | Sími 567 4840 | www.bilo.is | bilo@bilo.is
SUBARU IMPREZA STI SPEC R
04/2008, ekinn 51 Þ.km, 6 gíra.
Raðnr.253713
NISSAN QASHQAI+2 SE
06/2011, ekinn 77 Þ.km, bensín, sjálfskiptur,
glertoppur, 7 manna. Verð 3.980.000.
Raðnr.253442
KIA SORENTO EX LUXURY 2,5
02/2006, ekinn 163 Þ.km, dísel, sjálfskiptur,
TILBOÐSVERÐ 1.890.000. Raðnr.253577
YAMAHA XV1900A
aukahlutum. Hjól í toppstandi! Verð 1.670.000.
Raðnr.285918
HONDA CR-V 2010-2012 lítið ekinn
óskast!
Erum með kaupanda gegn staðgreiðslu.
Þú finnur bílinn á bilo.is Auglýstir bílar eru á staðnum Skráðu bílinn á bilo.is
Lægri kröfurnar
„dauðadæmdar“
n Ríkissjóður greiðir bætur hærri en 400.000n Bætur vegna líkamsárása oftast undir því marki
Þ
essi upphæð er þess eðlis að
þolendur afbrota sem eiga
rétt til bóta undir 400.000
krónum þurfa að snúa sér
beint að brotamanninum
og krefja hann um greiðslu. Í flest-
um tilvikum er brotamaður hins
vegar ekki borgunarmaður fyrir
slíkri kröfu,“ segir Stefán Karl Krist-
jánsson hæstaréttarlögmaður sem
oft hefur gegnt stöðu réttargæslu-
manns í líkamsárásarmálum.
Fyrir skömmu fjallaði DV um að
þolendur afbrota eigi rétt á greiðslu
miskabóta úr ríkissjóði þegar bóta-
kröfur þeirra samkvæmt dóms-
úrskurði eru 400.000 krónur eða
hærri. Ef krafa er lægri en sú upp-
hæð þarf brotaþoli að innheimta
hana sjálfur úr hendi afbrotamanns
og það er hægara sagt en gert; það
getur verið kostnaðarsamt, brota-
maður getur verið eignalaus, og svo
framvegis.
Vandamálið eru
líkamsárásarmál
Stefán segir að ef fórnarlamb of-
beldis vilji fá kröfu sína greidda,
sem jafnframt er undir fyrrgreindu
marki, geti lögmaður hans fylgt því
eftir. Í því felist hins vegar aukin
vinna fyrir lögmanninn sem endi
eðlilega á því að hann rukki skjól-
stæðing sinn aukalega. Að endingu
hafi fórnarlambið því ekkert upp
úr krafsinu. „Þetta eru algjörlega
dauðadæmdar kröfur,“ segir Stefán.
Hann segir að vandamálið eigi
síður við kynferðisbrotamál enda
sé venjan orðin sú að miskabætur
til þolenda slíkra afbrota séu hærri
en 400.000 krónur og þeir fái kröfur
sínar því greiddar úr ríkissjóði.
„Vandamálið varðar því ekki kyn-
ferðisbrotamál heldur frekar lík-
amsárásarmál. Tökum sem dæmi
ef maður lemur annan mann niðri
í bæ og sá hlýtur af árásinni nefbrot,
sem hljóðar upp á 200–300 þús-
und króna miskabótakröfu, þá gæti
hann bara gleymt því. Meginþorri
krafna vegna líkamsárása undir
400.000 krónum fæst ekki greiddur.“
„Hversu oft heldurðu að Jón og
Gunna lemji einhvern niðri í bæ?“
spyr hann blaðamann.
Oftast eignalausir menn
Hann segir brotamenn oftast vera
eignalausa og þegar menn ráð-
ist hver á annan niðri í bæ, þar
sem einhver endar nefbrotinn
með glóðarauga, geti sá hinn sami
gleymt því að fá bætur greiddar frá
eignalausum manni.
„Auðvitað fer það eftir alvarleika
brotsins. Þegar þetta eru beinbrot
þá getur bótakrafan orðið hærri en
400.000 krónur, en þegar ekki er um
beinbrot að ræða þá er líkamsárásin
í sjálfu sér ekki jafn alvarleg, og þá fá
menn sjaldnast greiddar bætur.“
Ákveðin úrræði fyrir hendi
Stefán segir þó að þegar fyrir ligg-
ur að menn fái lágar bætur geti
verið hagkvæmt fyrir brotaþola að
ráða sér lögmann sem réttargæslu-
mann.
„Það er ekki alltaf sem lögmað-
ur er skipaður réttargæslumaður,
en þegar svo er fær hann þóknun
sína greidda úr ríkissjóði. Það þýð-
ir að þegar ljóst er að menn muni
fá lágar bætur og þeim ekki skipað-
ur réttargæslumaður, geti þeir ráð-
ið sér lögmann sem leggur þá fram
kröfugerð um að brotamaður borgi
bæði miskabæturnar og lögmanns-
þóknunina. Þá getur krafan hljóð-
að upp á 400.000 krónur eða meira
sem fæst þá tryggilega greidd úr
ríkissjóði.“
Í því getur þó ef til vill falist
ákveðin óvissa fyrir lögmenn, en
nái bótafjárhæð og lögmanns-
þóknun ekki upp í 400.000 króna
markið samkvæmt dómsúrskurði,
þarf að krefja afbrotamann um
greiðsluna og það getur reynst
mönnum erfitt, eins og áður segir.
Lögmenn eigi þá á hættu að fá ekki
greitt fyrir vinnu sína.
Breyta þarf lögunum
„Mér finnst algjörlega að það eigi að
breyta þessu,“ segir Stefán.
Hann segi að útgjöld ríkissjóðs
yrðu ekki endilega mikil ef upphæð-
in yrði lækkuð eða henni sleppt og
ríkissjóður greiddi allar kröfur brota-
þola: „Ef upphæðin er 75.000 krónur,
hverju munar fyrir ríkissjóð að borga
kröfuna? Ef ofbeldismaðurinn er
eignamaður þá mun ríkissjóður inn-
heimta kröfuna,“ segir Stefán.
„Það er ekki rétt að girða fyrir
að brotaþoli fái tjón sitt bætt,“ segir
hann að lokum. n
Gunnhildur Pétursdóttir hefur oft
starfað sem réttargæslumaður brotaþola
í kynferðisbrotamálum. Hún segir að
brotaþolar fái nær alltaf miskabótakröfur
sínar greiddar enda dómarar farnir að
dæma bætur yfir 400.000 kr. „Dómarar
dæma oftast miskabætur yfir þessari
upphæð og þess vegna greiðir ríkissjóður
brotaþolunum bæturnar.“ Það sé ekki
nema í sumum kynferðisbrotamálum þar
sem bætur eru undir markinu og þá þurfi
brotaþolar að krefjast bótanna sjálfir. Hún
segist vera þeirrar skoðunar að ríkissjóður
eigi að greiða öllum bætur.
Halldór Þormar Halldórs-
son, starfsmaður bótanefnd-
ar, segir að árið 2012 hafi mikið
verið rætt um hvort lækka
ætti fyrrgreinda upphæð svo
fleiri fengju bætur tryggilega
greiddar. Niðurstaðan hafi hins
vegar orðið sú að verðlagsþró-
un myndi smám saman leiða
til þess að fleiri og fleiri fengju
bætur frá ríkissjóði. „Mér þykir
afar ósennilegt að þessu verði
breytt. Íslendingar eru tregir til
þess að breyta lögum sem hafa
reynst þeim vel í framkvæmd
og þannig hefur það verið í
þessu tilfelli.“
Ríkissjóður greiði öllum bætur
Breytingar ósennilegar
Birna Guðmundsdóttir
birna@dv.is