Læknablaðið - 01.02.2016, Blaðsíða 11

LÆKNAblaðið 2016/102 71
R A N N S Ó K N
Inngangur
Ósæðarflysjun er lífshættulegur sjúkdómur þar sem
dánartíðni er há og tíðni fylgikvilla umtalsverð.1 Við
bráða ósæðarflysjun verður rof á innsta lagi ósæðar
(intima) þannig að blóðið klýfur sig á milli laga og
myndar aukahólf ( false lumen) milli innsta og ysta lag
æðarinnar. Flysjun í brjóstholshluta ósæðar er oftast
skipt í tvennt samkvæmt svokallaðri Stanford­flokkun:
í gerð A sem felur í sér flysjun í rishluta ósæðar, og gerð
B sem tekur til fallhluta ósæðar en þá eru upptökin
handan við vinstri viðbeinsslagæð (subclavian artery).2
Helstu áhættuþættir ósæðarflysjunar eru háþrýst­
ingur og ósæðargúlpar en einnig bandvefssjúk dómar
eins og Marfans­heilkenni, æðakölkun og tvíblöðku
ósæðarloka.1 Veikleiki í stoðvef ósæðarveggjar er
talinn auka líkur einstaklings á að fá ósæðarflysjun.
Flysjun getur orðið án undanfarandi einkenna en
stundum er hún tengd skyndilegri hækkun á blóð­
þrýstingi.3 Algengustu einkenni og teikn flysjunar eru
skyndilegur brjóstverkur sem leiðir aftur í bak, yfirlið
og lágur blóðþrýstingur. Einnig má nefna einkenni
sem rekja má til blóðþurrðar til líffæra, til dæmis ef
flysjun truflar blóðflæði í gegnum æðar til líffæra (mal-
perfusion) og veldur þannig heilaáfalli, hjartabilun eða
kvið­ og útlimaverkjum.4
Meðferð ósæðarflysjunar ræðst af því hvort um gerð
A eða B er að ræða. Sjúklingar með gerð A eru nær
alltaf teknir í bráðaskurðaðgerð vegna hættu á rofi á
Inngangur: Ósæðarflysjun í brjóstholshluta ósæðar er lífshættulegur
sjúkdómur sem krefst flókinnar meðferðar þar sem tíðni fylgikvilla er
há. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna árangur skurðaðgerða
sem framkvæmdar hafa verið á Íslandi vegna bráðrar ósæðarflysjunar af
Stanford-gerð A en slík rannsókn hefur ekki verið gerð áður hérlendis.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á 45 sjúklingum (meðalald-
ur 60,7 ár, 68,9% karlar) sem gengust undir aðgerð vegna bráðrar ósæð-
arflysjunar af gerð A á Landspítala frá 1992 til 2014. Úr sjúkraskrám var
safnað saman breytum sem tengdust heilsufarssögu, aðgerðartengdum
þáttum og fylgikvillum. Heildarlifun var reiknuð með aðferð Kaplan-Meier
en meðaltal eftirfylgdar var 55,6 mánuðir.
Niðurstöður: Alls voru gerðar 45 aðgerðir á tímabilinu þar sem tæplega
þrír fjórðu aðgerða (73,3%) voru framkvæmdar á seinni hluta rannsóknar-
tímabilsins. Tæplega helmingur (46,7%) sjúklinga voru í losti við komu á
sjúkrahús og 26,7% höfðu blóðþurrðareinkenni til líffæra. Fjölskyldusaga
um ósæðarflysjun var til staðar hjá 15,5% sjúklinga. Ósæðinni var skipt
út með Dacron®-gerviæð í 86,7% tilfella, hjá tæplega þriðjungi sjúklinga
þurfti að skipta út ósæðarrót og hjá 31,1% sjúklinga var blóðrás stöðvuð í
kælingu. Meiriháttar fylgikvillar greindust eftir aðgerð hjá 60,1% sjúklinga
þar sem enduraðgerð vegna blæðingar (29,3%) og heilablóðfall (14,6%)
voru algengastir. Tíu sjúklingar létust innan 30 daga frá aðgerð (22,2%).
Lifun 5 og 10 árum frá aðgerð var 71,4 ± 8,2% og 65,4 ± 9,4%.
Ályktun: Aðgerðum vegna ósæðarflysjunar í rishluta ósæðar hefur fjölgað
umtalsvert á síðastliðnum áratug hér á landi. Fylgikvillar eru tíðir, sérstak-
lega enduraðgerðir, en dánartíðni skemmri en 30 daga og langtímalifun
eru sambærilegar við erlendar rannsóknir.
ÁGRIP
ósæð sem getur leitt til skyndidauða vegna blæðing­
arlosts eða losts sem stafar af blæðingu í gollurshús
sem veldur hjartaþröng (cardiac tamponade).5 Einnig er
hætta á blóðþurrð til hjarta ef kransæðaop lokast eða
bráðum ósæðarlokuleka, nái flysjunin að ósæðarrót­
inni. Skurðaðgerðir hjá þessum sjúklingum eru flókn­
ar og umfangsmiklar. Fylgikvillar eru því tíðir, eins
og blæðingar, nýrnaskaði, öndunar­ og fjöllíffærabilun
sem auka legutíma og kostnað.6­8
Tilgangur rannsóknarinnar var því að kanna
árangur aðgerða vegna bráðrar ósæðarflysjunar af
gerð A á Íslandi, bæði með tilliti til snemmkominna
fylgikvilla, dánartíðni innan 30 daga (skurðdauða) og
langtímalifunar.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn og náði til allra sjúklinga
sem gengust undir aðgerð vegna bráðrar ósæðarflysj­
unar af gerð A á Landspítala á tímabilinu frá 1. janúar
1992 til 31. desember 2014. Leitað var í sjúkraskrá
Landspítala að ICD 9 og ICD 10 grein ingarkóðum fyr­
ir ósæðarflysjun, ósæðarvíkkun og flysjun á slagæð.
Einnig var leitað að kóðum í aðgerðaskrá hjarta­ og
lungnaskurðdeildar spítalans sem vísuðu á einhvers
konar aðgerð á ósæð í brjóstholi. Alls gengust 45
manns undir aðgerð á þessu 23 ára tímabili og voru
Greinin barst
2. júlí 2015,
samþykkt til birtingar
7. janúar 2016.
Höfundar hafa
útfyllt eyðublað um
hagsmunatengsl.
Árangur aðgerða vegna bráðrar
ósæðarflysjunar af gerð A á Íslandi
Arnar Geirsson1, Inga Hlíf Melvinsdóttir1, Þórarinn Arnórsson1, Gunnar Mýrdal1, Tómas Guðbjartsson1,2
1Hjarta- og lungna-
skurðdeild Landspítala,
2læknadeild Háskóla
Íslands.
Höfundar eru
öll læknar.
Fyrirspurnir:
Arnar Geirsson
arnarge@landspitali.is
http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2016.02.64
Öflug viðbót
við statín til
lækkunar á
LDL-C *… …og enn öflugri
meðferð ef þörf
krefur1,2,3,4,5
Allt að 61 %
lækkun á LDL-C2,4
sem viðbót við hæsta
skammt af statíni sem þolist2,4
PRALUENT: Ný meðferð
fyrir sjúklinga með
frumkomna kólesteról-
hækkun eða blandaða
blóðfituröskun1
Muliggjør LDL-C måloppnåelse1
alirocumab
1. PRALUENT SPC. 23.09.2015 kafli 4.1. 2. PRALUENT SPC 23.09.2015 kafli 5.1. 3. Cannon CP, Cariou B, Blom D et al. Efficacy and safety of alirocumab in
high cardiovascular risk patients with inadequately controlled hypercholestrolemi on maximally tolerated doses of statins: the ODYSSEY COMBO II
randomized controlled trial. Eur Heart J, May 14; 36(19): 1186–1194. 4. Robinson JG, Farnier M, Krempf M et al. Efficacy and Safety of Alirocumab in
Reduscing Lipids and Cardiovascular Events. N Engl J Med 2015;372:1489-99. * Samanborið við lyfleysu eða ezetimib, sem viðbót við statín
SAIS.ALI.16.01.0002
Vistor - Hörgatúni 2, 210 Garðabær
Sími: 535 7000- www.vistor.is
Greinin birtist einnig á ensku á vef Læknablaðsins.