Læknablaðið - 01.02.2016, Blaðsíða 18

78 LÆKNAblaðið 2016/102
kyn, aldur, ár, mánuður slyss/áverka, slysstaður, hjálmanotkun,
slysagreiningar, alvarleiki áverka og innlagnir, en hjá innlögðum
voru aukalega eftirfarandi breytur skráðar: legudagar á gjörgæslu
og á legudeildum, myndgreiningarrannsóknir og aðgerðir. Til að
meta alvarleika áverka var stuðst við áverkastigun­AIS (Abbrevia­
ted Injury Scale = AIS) en hún byggir á 6 alvarleikaflokkum þar
sem 1. stigið samsvarar litlum áverka en það 6. greinir áverka sem
leiðir til dauða miðað við núverandi þekkingu.10 Samkvæmt AIS er
líkamanum skipt í 9 líkamssvæði og það svæði sem er mest slasað
ræður áverkastiginu. Til að meta fjöláverka sjúklinga er áverka­
skorið­ISS (Injury Severity Score = ISS) betri mælikvarði þar sem
margir alvarlegir áverkar hafa áhrif á lífslíkur. Áverkaskorið bygg­
ir á áverkastiginu og er summa þriggja hæstu áverkastiga í öðru
veldi frá þremur mismunandi svæðum áverkaskorsins.11
Við úrvinnslu gagna var stuðst við forritið Excel. Rannsóknin
hófst að fengnum tilskildum leyfum frá framkvæmdastjóra lækn­
inga á Landspítala, Persónuvernd og Vísindasiðanefnd.
Niðurstöður
Fjöldi, kynjaskipting og aldur
Alls voru á rannsóknartímabilinu 3472
komur á bráðamóttöku vegna áverka eftir
reiðhjólaslys. Þar af vantaði upplýsingar
fyrir 114 sjúklinga, 27 (0,8%) einstaklingar
fóru heim án skoðunar læknis en í 87 tilfell­
um (2,5%) voru sjúkraskrár ófullnægjandi.
Fjöldi slysa var breytilegur á rannsóknar­
tímabilinu en fæst voru þau árin 2006, eða
497 talsins, en flest 644 árið 2010.
Karlar voru 68,3% sjúklingahópsins en
konur 31,7%. Meðalaldur slasaðra reyndist
22,6 ár (aldursbil 1­95 ára). Flestir slasast á
unga aldri en 62,4% alls rannsóknarhópsins
slösuðust á aldrinum 0­19 ára, þar af 19,2%
á aldrinum 5­9 ára en 30,4% á aldrinum
10­14 ára (mynd 1). Hjá konum og körlum
var algengast að slasast á aldrinum 10­14
ára. Í alls 18,8% tilfella slösuðust konur
á aldrinum 0­19 ára en 43,7% alls rann­
sóknarhópsins voru karlar sem slösuðust
á sama aldri.
Athöfn
Flestir slösuðust (72,4%) við leik eða tóm­
stundaiðju eða alls 2513 tilfelli, við vinnu,
launaða eða ólaunaða slösuðust 305 (8,8%),
á skólalóð eða á leið í og úr skóla slösuð­
ust 185 (5,3%) og 134 (3,9%) slösuðust við
íþróttaiðkun. Í 125 tilfellum (3,6%) vantaði
upplýsingar.
Slysstaður og tímabil
Slysstaður var skráður samkvæmt NOMESCO­skráningar­
kerfinu. Í 63,3% tilfella áttu slysin sér stað við íbúðarsvæði,
þar af 13,8% við einkainnkeyrslu eða bílastæði. Í 17,6% tilfella
gerðust þau við umferðarsvæði, þar af í 8% tilfella við opinberar
akbrautir innan bæjarmarka, en í 6% tilfella við gangstétt/gang­
braut. Minnihluti slysa átti sér stað við skólalóðir, eða um 3% til­
fella og slys við hjólreiðastíga gerast einungis í um 2,2% tilfella. Í
2% tilfella fengust ekki upplýsingar um slysstað. Flest slysin eiga
sér stað í maí­september, eða 71,3% slysanna. Fæst slysin eiga sér
stað í janúar (2,1%) og febrúar í 2,1% tilfella.
Orsök og flutningsmáti gagnaðila í slysi
Orsök slysa var í 44,0% tilvika skráð sem lágt fall eða stökk, í
12,0% tilfella skráð sem hrösun og í 11,7% tilvika árekstur, ýmist
við kyrrstæðan hlut eða hlut á hreyfingu. Í 18,0% tilvika vantaði
skráningu á orsökum slyss. Skráð var að enginn gagnaðili hafi
R A N N S Ó K N
Mynd 1. Aldurs- og kynjaskipting þeirra sem lentu í reiðhjólaslysi og leituðu á bráðamóttökuna í Fossvogi árin 2005-
2010.
Mynd 2. Skipting slasaðra í reiðhjólaslysum eftir líkamssvæðum áverkastigs (AIS) árin 2005-2010 .