Læknablaðið - 01.02.2016, Blaðsíða 46

106 LÆKNAblaðið 2016/102
Frá Æðaskurðlækninga-
félagi Íslands
Guðmundur
Daníelsson
sérfræðingur í
æðaskurðlækningum
Landspítala Fossvogi
formaður
Æðaskurðlækningafélags
Íslands
gudmundd@landspitali.is
Æðaskurðlækningafélag Íslands var
stofnað 2. desember árið 1996 eða fyrir 20
árum og verður haldinn afmælisfagnaður
af því tilefni síðar á árinu. Í félaginu eru
læknar með mismunandi sérsvið sem eiga
það sameiginlegt að sinna sjúklingum
með æðasjúkdóma og veita þeim við­
eigandi meðferð. Æðaskurðlæknar eru þó
í meirihluta þeirra 19 sem eru meðlimir í
dag. Stofnfélagar voru 5 og átti Stefán E.
Matthíasson fyrrum yfirlæknir á Land­
spítala frumkvæði að stofnun þess og var
hann jafnframt fyrsti formaður félagsins.
Í fyrstu stjórn félagsins sátu auk Stefáns
læknarnir Halldór Jóhannsson gjaldkeri,
Haraldur Hauksson ritari og Páll Gíslason
endurskoðandi. Margt hefur breyst á
þessum 20 árum og má segja að æða­
skurðlækningar sem sérgrein hafi í raun
tekið stakkaskiptum. Æðaskurðlækningar
voru sameinaðar á eina deild við samruna
sjúkrahúsanna í Reykjavík, á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur í janúar árið 2000, en höfðu
áður verið stundaðar á Landakotsspítala,
Landspítala og Borgarspítala. Fyrsti
yfirlæknir sameinaðra deilda var Halldór
Jóhannsson. Það var á þessum tíma sem
innæðaaðgerðir hófu að ryðja sér til rúms
í einhverjum mæli með blásningum á
æðum og fóðringum hvers kyns og inn­
æðaaðgerðum á ósæðagúlum. Fyrsta
fóðring á ósæðagúl var gerð á Sjúkra­
húsi Reykjavíkur í mars 1997. Aðgerðin
gengur undir nafninu EVAR (endovascular
aortic repair) þar sem klæðning á burðar­
virki er sett inn í ósæðina frá náraslagæð.
Hefur þetta verið mikil framför í meðferð
þar sem sjúklingum vegnar betur og er
aðgerðin bæði einfaldari og sjúklingar eru
mun fljótari að jafna sig. Gjörgæslumeð­
ferð að lokinni aðgerð er því nú nánast
óþörf. Meðferð við þrengslum í slagæðum
hefur einnig gjörbreyst þar sem innæðaað­
gerðir með belgvíkkun á þrengingum hafa
orðið algengari og það hefur stytt legu­
tíma á sjúkrahúsi mjög. Frá upphafi hefur
verið góð samvinna æðaröntgenlækna
og æðaskurðlækna. Í dag vinna fjórir
læknar myndgreiningardeildar Land­
spítala sem hafa sérhæft sig í meðferð
slagæðasjúkdóma. Hefur því frá upphafi
komið til tals að sameina þessar sérgreinar
í deild sem sinnir meðferð æðasjúkdóma.
Þó svo að vinna á skurðstofu eða á mynd­
greiningardeild sé enn stærsti hluti með­
ferðar æðasjúkdóma, er einnig mikill hluti
af okkar vinnu lyflæknismeðferð á deild.
Þessi hluti er orðinn það stór að víðast
hvar erlendis hefur myndast sérgrein um
sjúkdóma í æðakerfi, sem á íslensku gæti
heitið æðafræði (angiology) sem hefur á
sinni könnu að sinna lyflæknismeðferð
þessara sjúklinga. Aðgerðir á bláæðasjúk­
dómum hefur einnig tekið miklum fram­
förum og eru þessar aðgerðir nú nánast
eingöngu gerðar í deyfingu og sjúklingur
fer heim stuttu eftir aðgerð og getur í raun
farið til vinnu daginn eftir. Sú aðgerð sem
hefur náð mestri útbreiðslu á Íslandi er
hitaeyðing á innanlærisbláæð eða aftan­
leggsbláæð (saphena magna, saphena parva)
með laser­orkugjafa. Hér áður fyrr var
algengt að sjúklingar lægju inni á sjúkra­
húsi í nokkra daga eftir aðgerð og þurftu
verkjalyf svo dögum skipti og væru að
jafnaði frá vinnu í 10 til 14 daga.
Að jafnaði eru þrír til fjórir æðaskurð­
læknar starfandi á Landspítala. Þar sem
þáttur innæðaaðgerða er orðinn svo stór
er einnig ein vakt á myndgreiningardeild
sem sinnir bráðainnæðaaðgerðum í sam­
vinnu við lækna æðaskurðdeildar. Á
Landspítala eru gerðar aðgerðir vegna
slagæða sjúkdóma en bláæðasjúkdómar
eru nú eingöngu meðhöndlaðir utan stofn­
unarinnar. Þessi skipting hefur reynst
farsæl og hafa allir aðilar getað einbeitt sér
að sínum verkefnaflokki. Mikil sérhæfing
hefur því myndast og ný þekking hefur
verið fljót að ryðja sér til rúms. Menntun
æðaskurðlækna síðustu 20 ár hefur einnig
breyst umtalsvert þar sem gerð er krafa
um þekkingu og færni í innæðaaðgerðum
jafnt sem opnum aðgerðum. Þetta hefur
leitt til þess að sérfræðinám í greininni
hefur verið mjög langt og var gerð krafa
um almennar skurðlækningar sem
aðalsérgrein en æðaskurðlækningar sem
undirsérgrein. Með nýrri reglugerð um
sérfræðileyfi lækna hér á landi er nú hægt
að fá sérfræðiviðurkenningu eingöngu í
æðaskurðlækningum í dag.
Til að fagna 20 ára afmæli félagsins var
haldið málþing um meðhöndlun bláæða­
sjúkdóma nú á Læknadögum 2016.
Fyrsti örvinn við einkennum ofvirkrar þvagblöðruß -
3
Heimildir: 1. Khullar et al. European Urology 63;(2013):283–295.
2. Nitti et al. J Urol 2013;189:1388–1395.
Munnþurrkur sambærilegur
ly�eysu1,2
Það er hægt að lifa við ofvirka
þvagblöðru á annan hátt