Læknablaðið - 01.02.2016, Blaðsíða 26

86 LÆKNAblaðið 2016/102
enda á þunglyndiskvarða voru á bilinu 0 til 44 stig (meðaltal 15,86,
miðgildi 15) og 0 til 37 stig á kvíðakvarðanum (meðaltal 10,78 og
miðgildi 8). Samtals voru 36,1% þátttakenda með miðlungs eða
alvarleg þunglyndiseinkenni, og 27,3% með miðlungs eða alvarleg
kvíðaeinkenni við upphaf meðferðar. Lífsgæði sjúklinga voru lak­
ari en hjá almennu þýði (meðaltal 39,59, miðgildi 39). Lífsgæði voru
verri hjá körlum (33,5 ± 11,5) en konum (40,5 ± 10,6) og var þessi
kynjamunur marktækur (t(99) = 2,04; p<0,05). Ekki var kynjamunur
á öðrum rannsóknarbreytum.
Skammtímaárangur
Marktækar breytingar voru á öllum breytum við lok fjögurra vikna
offitumeðferðar. Líkamsþyngdarstuðull lækkaði að meðaltali um
2,1 stig (± 0,1). Minnst lækkaði hann um 0,3 stig en mest um 5,6 stig.
Þunglyndis­ og kvíðaskor lækkuðu marktækt og að meðaltali voru
sjúklingar einkennalausir við lok fjögurra vikna meðferðar. Lífs­
gæði jukust verulega og náðu almennum viðmiðum (sjá töflu I).
Langtímaárangur
Þyngdartap hélst allt að þremur árum eftir meðferð. Mislangt var
liðið frá lokum upphafsmeðferðar hjá þátttakendum. Hjá öllum
(T3, T4 og T5) var meðaltal líkamsþyngdar enn marktækt lægra
en við upphaf meðferðar (p<0,001). Að auki var miðgildi líkams­
þyngdar lægra en við lok meðferðar sem gefur til kynna jákvæða
þróun eftir að meðferð lauk (sjá töflu I).
Árangur var enn til staðar til skemmri og lengri tíma fyrir
þunglyndi, en ekki kvíða. Skorin hækkuðu þegar lengra leið frá
meðferð. Fyrir kvíða voru þau ennþá marktækt lægri einu ári eftir
lok meðferðar, en ekki eftir það. Þunglyndisskor voru enn mark­
tækt lægri en við upphaf meðferðar við ≥3 ára eftirfylgd. Niður­
stöður fyrir þunglyndi við 1­2 ára eftirfylgd náðu ekki marktekt.
Heilsutengd lífsgæði voru enn marktækt betri í langtímaeftir­
fylgd miðað við upphaf meðferðar. Lífgæði þátttakenda voru þó
enn lakari en hjá almennu þýði (sjá töflu I).
Samanburður árangurs offitumeðferðar með og án hjáveituaðgerðar
Árangur var skoðaður hjá þeim sem fóru í hjáveituaðgerð (n=28) og
borinn saman við þá sem ekki fóru í hjáveituaðgerð (n=72) (sjá töflu
II). Líkamsþyngdarstuðullinn við upphaf meðferðar var marktækt
hærri hjá þeim sem fóru í hjáveituaðgerð miðað við þá sem ekki
fóru í aðgerð (p=0,006). Við lok fjögurra vikna upphafsmeðferðar
var ekki lengur marktækur munur á þyngdarstuðli hópanna
(p=0,035, ekki marktækt eftir Bonferroni­leiðréttingu). Hins vegar
var líkamsþyngdarstuðull þeirra sem fór í aðgerð marktækt lægri
þegar langtímaárangur (≥3 ár) var skoðaður (p<0,001). Þegar litið
er til innanhópasamanburðar sést að hjá báðum hópum lækkaði
líkamsþyngdarstuðullinn marktækt frá upphafi meðferðar, bæði
til skemmri (með aðgerð p<0,001; án aðgerðar p<0,001) og lengri
tíma (með aðgerð p<0,001; án aðgerðar p<0,001).
Breytingar á þunglyndis­ og kvíðaeinkennum voru svipaðar
hjá báðum meðferðarhópum. Þunglyndi var marktækt meira við
upphaf meðferðar hjá þeim sem fóru í hjáveituaðgerð (p=0,034),
en ekki var munur á þunglyndi hópanna eftir meðferð og í lang­
tíma eftirfylgd. Þunglyndiseinkenni bötnuðu til skemmri tíma hjá
báðum hópum (með aðgerð p<0,001; án aðgerðar p<0,001) en ein­
kennin versnuðu aftur. Hjá hjáveituhóp voru þunglyndiseinkenni
þó enn marktækt minni þremur árum eftir upphaf meðferðar
(p=0,003.) Svipað mynstur kom fram hvað varðar kvíðaeinkenni.
Þar dró marktækt úr kvíða við lok meðferðar hjá báðum hópum
(með aðgerð p<0,001; án aðgerðar p<0,001) en sá árangur hélst ekki
þremur árum síðar (sjá töflu II).
Marktækur munur var á lífsgæðum meðferðarhópanna við
upphaf meðferðar, og voru lífsgæði lakari hjá þeim sem fóru í hjá­
veituaðferð (p=0,037). Hins vegar var enginn munur á lífsgæðum
meðferðarhópanna við lok fjögurra vikna meðferðar þar sem lífs­
gæði jukust marktækt hjá báðum meðferðarhópum (með aðgerð
p<0,001; án aðgerðar p<0,001). Lífsgæði héldust nokkuð stöðug
yfir tíma hjá þeim sem fóru í hjáveituaðgerð (p=0,001) en virtust
leita aftur í fyrra horf hjá hópnum sem ekki fór í hjáveituaðgerð
(p=0,135) (sjá töflu II).
Umræða
Meginniðurstöður rannsóknarinnar voru að offitumeðferð með
eftirfylgd skilaði langtímaávinningi hvað varðaði þyngdartap
og lífsgæði sjúklinga. Andleg líðan batnaði einnig við meðferð.
Þeir sem fóru í hjáveituaðgerð náðu betri árangri í þyngdartapi,
minnkun þunglyndis og almennum lífsgæðum samanborið við þá
sem fóru í offitumeðferð án aðgerðar.
Þeir sem fóru í offitumeðferð án aðgerðar léttust marktækt til
lengri tíma eftir meðferð þó að þeir þyngdust smám saman á ný,
sem er í samræmi við fyrri rannsóknir.8,9 Þetta bendir til þess að
sjúklingar tileinki sér breytta hegðun í meðferð sem skili þyngdar­
tapi, en eigi erfiðara með að viðhalda breyttri hegðun eftir því sem
lengra líður frá meðferð. Þyngdartap frá upphafi meðferðar var
þó enn marktækt þremur árum síðar, sem undirstrikar mikilvægi
eftirfylgdar í offituúrræðum.8 Þegar þyngdartap þátttakenda án
aðgerðar við mælingu 3 er skoðað í kílóum hafa 17 einstaklingar
af 31 (um 55%) viðhaldið 5%+ þyngdartapi, og 7 (um 22%) hafa
náð að viðhalda 10% þyngdartapi eða meira. Rannsóknir gefa til
kynna að 5­10% þyngdartap dugi til þess að ná fram aukningu á
R A N N S Ó K N
Tafla II. Líkamsþyngdarstuðull (LÞS), þunglyndiseinkenni (BDI-II), kvíðaeinkenni
(BAI) og heilsutengd lífsgæði (HL) hjá þeim sem fóru í hjáveituaðgerð og þeim
sem ekki fóru í hjáveituaðgerð.
Mæling 1
upphaf
meðferðar
miðgildi (n)
Mæling 2
lok
meðferðar
miðgildi (n)
Mæling 3
≥3 ár eftir
meðferð
miðgildi (n)
LÞS
með hjáveituaðgerð
án hjáveituaðgerðar
43,7(28)
40,9 † (72)
40,9* (28)
39,2* (72)
30,1* (18)
40,32*‡ (31)
BDI-II
með hjáveituaðgerð
án hjáveituaðgerðar
18 (26)
13† (70)
5* (26)
3* (70)
8,5* (18)
11 (32)
BAI
með hjáveituaðgerð
án hjáveituaðgerðar
6,5 (28)
9 (70)
2* (28)
2,5* (68)
7 (18)
8,5 (30)
HL-lífsgæði
með hjáveituaðgerð
án hjáveituaðgerðar
33 (25)
40,5† (60)
53* (25)
51* (60)
49* (17)
47 (32)
*innanhópasamanburður p<0,001
‡millihópasamanburður p<0,001