Læknablaðið - 01.02.2016, Blaðsíða 27

LÆKNAblaðið 2016/102 87
lífslíkum og bættri heilsu hjá offeitum, einkum hvað varðar hjarta­
og æðasjúkdóma og sykursýki af gerð 2.25,26 Langtímaárangur
meðferðarinnar hefur því skýrt klínískt gildi, þótt lítill munur sé
á miðgildum LÞS milli fyrstu og síðustu mælingar.
Gera má ráð fyrir að betri andleg líðan í lok fjögurra vikna
offitumeðferðar skýrist að hluta til af því að sjúklingarnir voru
í streituminna umhverfi á meðan á meðferð stóð og fylgdu fyrir­
fram ákveðinni dagskrá. Einnig tilheyrðu þeir samstæðum hópi
með sameiginleg markmið sem gera má ráð fyrir að hafi haft góð
áhrif á líðan, auk þess sem þyngdartap og aukin orka stuðluðu
líklega að bættri líðan í meðferðinni. Mögulegt er svo að andleg
líðan versni á ný ef sjúklingar þyngjast eftir meðferð.
Niðurstöður varðandi þunglyndis­ og kvíðaeinkenni benda til
að í offitumeðferð sé æskilegt að leggja meiri áherslu á andlegan
stuðning til að stuðla að því að viðhalda árangri, en ætla má að
andleg líðan og þyngd geti verið tengd. Það að þyngjast á ný gæti
leitt til verri líðanar, og verri líðan gæti leitt til þyngdaraukningar.
Æskilegt væri að kanna nánar þessi tengsl og skoða sérstaklega
þann hóp sem glímir við alvarlega andlega vanlíðan.
Lífsgæði þátttakenda voru í upphafi almennt slök miðað við al­
mennt þýði23 en náðu eðlilegum viðmiðum við lok fjögurra vikna
meðferðar þegar þyngdartap var hvað mest og breytingar á lífsstíl
ferskar. Lífsgæðin héldust svo marktækt betri í langtímaeftirfylgd
fyrir þá sem fóru í hjáveituaðgerð en leituðu í fyrra horf hjá hinum
sem ekki fóru í aðgerð. Þetta undirstrikar samband þyngdartaps
og lífsgæðaaukningar; einnig þarf að hafa í huga að hjáveituhóp­
urinn hafði lakari lífsgæði við upphaf meðferðar, en til lengri tíma
var ekki lengur munur á lífsgæðum hópanna.
Nokkrir annmarkar voru á þessari rannsókn. Hópurinn sem
tók þátt í rannsókninni samanstóð af einstaklingum sem komu
til offitumeðferðar á FSN og svöruðu spurningakönnun, og tak­
markast ályktanir um árangur meðferðarinnar við þá sem líkjast
þeim hópi. Þar sem meðferðarhópurinn var ekki valinn af handa­
hófi takmarkar það getu okkar til að álykta af vissu um árangur
út fyrir þennan valda hóp og takmarkar ytra réttmæti. Það skal
einnig undirstrikað að þar sem enginn hópur var til samanburðar
er mögulegt að skýra megi meðferðarárangur með þátttum eins
og áhrifum af samveru eða því að vera í „vernduðu“ umhverfi,
en þetta eru þættir sem geta stuðlað að bættri andlegri líðan. Því
er nauðsynlegt að túlka niðurstöður um árangur í andlegri líðan
með þessa takmörkun á innra réttmæti í huga. Einnig þarf að hafa
í huga að einungis fimmtungur þátttakenda var karlkyns og því
álitamál hversu lýsandi niðurstöður eru fyrir karla. Niðurstöðurn­
ar gefa þó vísbendingar um góðan langtímaárangur þverfaglegrar
offitumeðferðar.
Lokaorð
Rannsóknin er sú fyrsta hérlendis sem gefur til kynna góðan ár­
angur þverfaglegrar offitumeðferðar með langtímaeftirfylgd. Þátt­
takendur léttust til lengri tíma, hvort sem þeir fóru í hjáveituað­
gerð eða ekki. Kvíði, þunglyndi og lífsgæði bötnuðu til skemmri
tíma hjá þeim sem ekki fóru í hjáveituaðgerð en þeir sem fóru í
aðgerð sýndu varanlegri bata á þunglyndi og lífsgæðum. Niður­
stöður rannsóknarinnar undirstrika að offita er langvinnur sjúk­
dómur sem krefst langvinnrar þverfaglegrar meðferðar.
Þakkir
Höfundar vilja þakka starfsfólki sjúkraþjálfunar á FSN fyrir yfir­
lestur, ábendingar og aðstoð við gagnaöflun við skrif þessarar
greinar.
R A N N S Ó K N
Heimildir
1. who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/ – desember
2013.
2. Haslam DW, James WPT. Obesity. Lancet 2005; 366:
1197­209.
3. Lin HY, Huang CK, Tai CM, Lin HY, Kao YH, Tsai CC,
et al. Psychiatric disorders of patients seeking obesity
treatment. BMC Psychiatry 2013; 13: 1.
4. Valdimarsdóttir M, Jónsson SH, Þorgeirsdóttir H,
Gísladóttir E, Guðlaugsson JÓ, Þórlindsson Þ. Líkams­
þyngd og holdafar fullorðinna Íslendinga frá 1990­2007.
Lýðheilsustöð, Reykjavík 2009.
5. Overweight and obesity, í OECD­Factbook 2013:
Economic, Environmental and Social Statistics, OECD
Publishing 2013. dx.doi.org/10.1787/factbook­2013­100­
en ­ janúar 2013.
6. Þórsson B, Aspelund T, Harris TB, Launer LJ, Guðnason
V. Þróun holdafars og sykursýki í 40 ár á Íslandi.
Læknablaðið 2009; 95: 259­68.
7. Þorgeirsdóttir H, Valgeirsdóttir H, Gunnarsdóttir I,
Gísladóttir E, Gunnarsdóttir BE, Þórsdóttir I, et al. Hvað
borða Íslendingar? Könnun á mataræði Íslendinga
2010­2011. Embætti landlæknis, Matvælastofnun og
Rannsóknastofa í næringarfræði við Háskóla Íslands og
Landspítala­háskólasjúkrahús, Reykjavík 2012.
8. Anderson JW, Konz EC, Frederich RC, Wood CL. Long­
term weight­loss maintenance: A meta­analysis of US
studies. Am J Clin Nutr 2001; 74: 579­84.
9. Perri H. The maintenance of treatment effects in the long­
term management of obesity. Clin Psychol Sci Pract 1998;
5: 526­43.
10. Wing RR, Phelan S. Long­term weight loss maintenance.
Am J Clin Nutr 2005; 82: 222S­225S.
11. Sjöström L, Narbro K, Sjöström CD, Karason K, Larsson
B, Wedel H, et al. Effects of bariatric surgery on mortality
in Swedish obese subjects. N Engl J Med 2007; 357: 741­52.
12. Hsu LK, Benotti PN, Dwyer J, Roberts SB, Saltzman E,
Shikora S, et al. Nonsurgical factors that influence the
outcome of bariatric surgery: a review. Psychosom Med
1998; 60: 338­46.
13. Livingston EH. The incidence of bariatric surgery has
plateaued in the U.S. Am J Surg 2010; 200: 378­85.
14. Hannesdóttir SH, Guðmundsson LÁ, Jóhannsson E.
Heilsufarslegar breytingar sjúklinga í atferlismiðaðri
offitumeðferð. Læknablaðið 2011; 97: 597­604.
15. Middleton KM, Patidar SM, Perri MG. The impact of
extended care on the long­term maintenance of weight
loss: A systematic review and meta­analysis. Obes Rev
2012; 13: 509­17.
16. Jensen MD, Ryan DH, Apovian CM, Ard JD, ComuzzieAG,
Donato KA, et al. 2013 AHA/ACC/TOS guideline for the
management of overweight and obesity in adults: a report
of the American College of Cardiology/American Heart
Association Task Force on Practical Guidelines and The
Obesity Society. J Am Coll Cardiol 2014; 63: 2987­3023.
17. Obesity: Identification, assessment and management.
NICE (2014). nice.org.uk/guidance/cg189 ­ október 2015.
18. NIH conference Consensus Development Conference
Panel. Gastrointestinal surgery for severe obesity. Ann
Intern Med; 1991: 115: 956­61.
19. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory
for measuring clinical anxiety: psychometric properties. J
Consult Clin Psychol 1988; 56: 893­7.
20. Beck AT, Steer RA, Brown GK. BDI­II. Beck Depression
Inventory Manual. (Önnur útgáfa.) [Fyrsta útgáfa 1987].
The Psychological Corporation, San Antonio 1996.
21. Sæmundsson B. Próffræðilegir eiginleikar íslenskrar
þýðingar Becks Anxiety Inventory. Óbirt meistararitgerð:
Háskóli Íslands 2009.
22. Smári J, Ólason DÞ. Mælitæki fyrir þunglyndi fullorðinna
sem til eru í íslenskri gerð: Próffræðilegar upplýsingar og
notagildi. Sálfræðiritið 2008; 13: 147­69.
23. Helgason T, Björnsson JK, Tómasson K, Grétarsdóttir E.
Heilsutengd lífsgæði Íslendinga. Læknablaðið 2000; 86:
251­7.
24. Helgason T, Björnsson JK, Tómasson K, Ingimarsson S.
Heilsutengd lífsgæði. Læknablaðið 1997; 83: 492­502.
25. Wing RR, Lang W, Wadden TA, Safford M, Knowler
WC, Bertoni AG, et al. Benefits of modest weight loss in
improving cardiovascular risk factors in overweight and
obese individuals with type 2 diabetes. Diabetes Care
2011; 34: 1481­6.
26. Goldstein DJ. Beneficial health effects of modest weight
loss. Int J Obes Relat Metab Disord 1992; 16: 397­415.