Læknablaðið - 01.02.2016, Blaðsíða 35

LÆKNAblaðið 2016/102 95
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
„Hlutverk okkar er oft og tíðum að hvetja og
sannfæra sjúklinginn um að hann sé betur
á sig kominn en hann heldur sjálfur,” segja
dr. Jonathan Fuld lungnasérfræðingur frá
Cambridge og Dóra Lúðvíksdóttir lungnasér-
fræðingur á Landspítala.
míturlokum nauðsynleg en prófið leiðir
kannski í ljós að mæðin stafar af öðrum
orsökum og þá mun aðgerð á míturlokum
ekki gagnast sjúklingnum.“
Mæði er einstaklingsbundin upplifun
„Oft er talsvert misræmi á milli þess sem
sjúklingurinn lýsir og þess sem kemur
í ljós við áreynslupróf. Ég nefndi dæmi
í fyrirlestrinum um konu sem kvartaði
yfir mikilli mæði og sagðist ekki lengur
geta gengið upp stigann heima hjá sér.
Áreynslupróf leiddi hins vegar í ljós að
hún réði við talsvert meira álag en gangan
upp stiga útheimtir. Við sjáum stundum
sjúklinga sem kvarta um mikla mæði en
lungnamynd og öndunarmælingar sýna
mun betri niðurstöður en búast mætti við
af lýsingu sjúklingsins.“
Fuld segir skýringuna geta legið í því
að sjúklingur sem fær hvatningu frá lækni
eða sjúkraþjálfara getur oft reynt talsvert
meira á sig en hann telur sig geta við aðrar
aðstæður. „Þetta getur verið spurning um
sjálfstraust og trú á að geta gert ýmislegt
sem sjúklingurinn er hættur að treysta
sér til að gera. Hlutverk okkar er oft og
tíðum að hvetja og sannfæra sjúklinginn
um að hann sé betur á sig kominn en
hann heldur sjálfur. Flestir sjúklingar með
langvinna lungnateppu sem mælast með
fráblástursgetu (FEV1) upp á að minnsta
kosti einn lítra eiga að geta sinnt flestum
daglegum verkefnum án mikilla vand­
kvæða.
Mæði er afskaplega einstaklingsbundin
upplifun og tveir sjúklingar sem mælast
nákvæmlega eins á áreynsluprófi geta
lýst mæði sinni á mjög ólíkan hátt. Þetta
er eins og þegar sjúklingar lýsa verkjum.
Áreynsluprófið eyðir þessu misræmi á
milli líkamlegra einkenna og upplifunar
af þeim. Önnur vandamál geta einnig átt
sinn þátt eins og oföndun eða öndunar­
óregla. Þá er hægt að aðstoða sjúklinginn
við að ná betri tökum á önduninni og
draga þannig úr mæðinni.“
Hreyfing í stað lyfjagjafar
Dóra Lúðvíksdóttir lungnasérfræðingur
á lungnarannsóknarstofu Landspítala
segir að áreynslupróf séu einkum gagnleg
til að fá nákvæmari greiningu á vanda
sjúklingsins og hvort lausnin sé fólgin í
breyttri eða aukinni lyfjagjöf.
Jonathan Fuld tekur undir þetta og
bætir við að stundum leiði áreynsluprófið í
ljós að sjúklingurinn sé ekki eins illa hald­
inn og hann taldi sjálfur og því sé aukin
lyfjagjöf ekki nauðsynleg.
Áreynsluprófið nýtist einnig að sögn Jo­
nathans Fuld við eftirlit og meðferð hjarta­
sjúklinga og er meðal annars notað til að
mæla árangur af innsetningu gangráðs.
„Prófið er einnig gagnlegt þegar meta á
hvort sjúklingurinn þurfi á hjartaðgerð að
halda, jafnvel hjartaígræðslu, og svo er það
notað í tilfellum þar sem um bæði hjarta­
og lungnasjúkdóm er að ræða og meta þarf
hvor sjúkdómurinn kalli á frekari inngrip.“
Jonathan Fuld segir að lokum að við
langvinna hjarta­ og lungnasjúkdóma sé
nákvæm mæling á getu öndunarfæra og
hjarta­ og æðakerfis forsenda fyrir öllum
ákvörðunum um meðferð og inngrip.
„Viðeigandi hreyfing undir umsjón læknis
og sjúkraþjálfara gagnast nánast alltaf
og ég nota áreynsluprófið til að sannfæra
sjúklinga mína um að það sé allt í lagi að
gera líkamlegar æfingar til að styrkja sig.
Oft er það stærsti þröskuldurinn fyrir
sjúklinginn að stíga yfir en jafnframt sá
mikilvægasti.“
Áreynslupróf sem mæla afkastagetu
lungna, hjarta og vöðva eru framkvæmd á
lungnarannsóknarstofu A­3 Landspítala,
Fossvogi. Netfang: lungnarannsókn@lsh.is
og sími 543­6040.