Læknablaðið - 01.05.2016, Blaðsíða 32

240 LÆKNAblaðið 2016/102
U M F J Ö L L U N O G G R E I N A R
almannatryggingalöggjöfinni er lagt til að
fara úr örorkumati yfir í starfsgetumat –
og er reyndar algjörlega óútfært hvernig
á að standa að því – þá sé ég ekki annað
en til staðar þurfi að vera endurhæfingar-
stofnun sem getur sinnt hluta þessa verk-
efnis. Nú er ekki flókið verkefni að meta
þá sem eru með lítið skerta starfsgetu, eða
innan við 25%, og einnig er ekki flókið
að meta þá sem eru undir 25% starfsgetu.
Það er hins vegar stærsti hópurinn, með
skerta starfsgetu á bilinu 25-75% aðallega
vegna geðraskana eða stoðkerfisraskana,
sem þarf á þjónustu og endurhæfingu að
halda. Þarna þarf að koma til verulegt átak
að mínu mati ef sinna á þessum hópi með
sómasamlegum hætti.“
Fækkun legusjúklinga en gríðarlangur biðlisti
„Um síðustu aldamót fóru hér í gegn ár-
lega rúmlega 1300 sjúklingar og plássin
voru 175. Með þjónustusamningnum
breyttist þetta talsvert, inniliggjandi sjúk-
lingum hefur fækkað og göngudeildar-
starfsemi hefur vaxið að sama skapi, en
um leið fækkaði sjúklingum á ári, þeir
hafa undanfarin ár verið í kringum 1100
og samningurinn segir að lágmarki 1050,“
segir Magnús. „Í dag eru hér einungis 18
rúm fyrir inniliggjandi sjúklinga, allir
aðrir eru á dagdeild. Eftirspurnin er hins
vegar mun meiri en framboðið og það
á við um öll svið endurhæfingar. Stutta
svarið varðandi biðlista hjá okkur er að
um 1000 manns eru á biðlista eftir endur-
hæfingu hjá okkur og þetta er virkur
biðlisti.
Ef við byrjum á hjartaendurhæfingunni
er eðli hennar þannig að annaðhvort
kemst sjúklingurinn í endurhæfingu inn-
an ákveðins tíma eftir aðgerð eða áfall eða
ekki. Öðru máli gegnir um sjúklinga með
hjartabilun en þeir eru talsvert færri. Varð-
andi lungnaendurhæfingu erum við með
samning við Landspítalann um að taka
við sjúklingum sem hafa farið í lungnaað-
gerðir og þar er sama upp á teningnum að
mæta verður þörfinni strax ef meðferðin á
að koma að gagni og við reynum að mæta
því en það kemur þá niður á þjónustunni
á öðrum sviðum hjá okkur. Geðheilsuend-
urhæfingin er gott dæmi en geðheilbrigð-
isþjónustu er verulega ábótavant í landinu
og við verðum áþreifanlega vör við það.
Það er mikil pressa að koma hingað inn
fólki sem ekki þarf endilega á geðendur-
hæfingu að halda heldur eru einfaldlega
einstaklingar með geðrænan vanda sem
hafa ekki fengið neina þjónustu. Við höf-
um þurft að vísa fullt af fólki frá enda ger-
um við kröfu um að greining liggi fyrir og
mat á endurhæfingarþörf.
Það er um 200 manna biðlisti eftir
verkjameðferð hjá okkur og það þrátt
fyrir að við séum mjög dugleg við að yf-
irfara listann og klippa aftan af honum
ef einstaklingar hafa beðið lengur en 6
mánuði, en þá höfum við samband við
viðkomandi og könnum hvort endurhæf-
ingarþörfin sé sú sama og þegar beiðnin
barst upphaflega. Staðan er þannig að
undanfarin þrjú ár höfum við fengið um
1800-1900 beiðnir um þessi 1050 pláss og
í ár stefnir í rúmlega 2000 miðað við það
sem af er árinu. Þetta er auðvitað gríðar-
lega erfið staða og við höfum brugðið á
það ráð að reyna að vísa fólki annað en
það er bara ekki um svo mörg önnur úr-
ræði að ræða.“
Árangurinn er áþreifanlegur
„Það er eiginlega fáránlegt að segja það
en við forðumst nánast að vekja athygli
á starfseminni þar sem það bætir bara í
biðlistana hjá okkur. Árangurinn af með-
ferðinni er hins vegar mjög áþreifanlegur
og allar rannsóknir sem gerðar hafa verið,
bæði hér heima og í nágrannalöndum,
staðfesta að fyrir hverja eina krónu sem
lögð er í endurhæfingu koma 9 til baka.
Virk endurhæfingarsjóður hefur birt tölur
þessa efnis og rannsókn sem við gerðum
á árangri meðferðar okkar sjúklinga stað-
festir þetta. Það er því þjóðhagslega mjög
hagkvæmt að leggja fjármuni í endurhæf-
ingu og koma fólki aftur út á vinnumark-
aðinn með einum eða öðrum hætti.
Þó yfirleitt sé talað um starfsendur-
hæfingu þegar rætt er um endurhæfingu
erum við með mjög breiðan hóp skjól-
stæðinga þar sem endurhæfing snýst oft
um að auka færni fólks og gera það meira
sjálfbjarga, vinnufærni er ekki alltaf mark-
miðið. Ef ég tek eitt nýlegt dæmi, var hér
maður á sjötugsaldri sem var upphaflega
með greiningu sem gigtarsjúklingur en
fékk svo slæma hjartabilun að hann var
orðinn mjög veikur hjúkrunarsjúklingur
þegar við vorum beðin um að taka hann í
endurhæfingu. Eftir tvo mánuði var hann
orðinn svo hress að hann gat farið heim og
séð um sig sjálfur að mestu leyti. Ef ekkert
hefði verið gert hefði hann verið rúmliggj-
„Allar rannsóknir sem gerðar hafa verið, bæði hér
heima og í nágrannalöndum, staðfesta að fyrir
hverja eina krónu sem lögð er í endurhæfingu
koma 9 til baka,“ segir Magnús.