Morgunblaðið - 15.12.2016, Blaðsíða 58

58
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. DESEMBER 2016
BÆKUR
TOPPUR ehf
Bifreiðaverkstæði
TOPPUR er viðurkennt
þjónustuverkstæði fyrir
Skemmuvegi 34 • Kópavogi • Sími 557 9711 • toppur@toppur.is
Ármúla 38 | Sími 588 5010 | hljomsyn.com
Nýtt
Verð 109.900,-
Music System
frá Tivoli Audio
Líkt og ég nefndi áður er sam-
keppni við annað fólk, hvort sem er
í daglegu lífi eða hvað vinnuna
varðar, einfaldlega ekki sá lífsstíll
sem mér finnst eftirsóknarverður.
Fyrirgefið mér þótt ég fullyrði hið
augljósa, en heimurinn sam-
anstendur af alls kyns fólki. Annað
fólk hefur sín eigin gildi til að lifa
eftir, og það sama á við um mig.
Þessi mismunur býður upp á
ágreiningsefni og blanda þessara
ágreiningsefna getur skapað enn
stærri misskilning. Af því leiðir að
fólk verður stundum fyrir ósann-
gjarnri gagnrýni. Það segir sig
sjálft. Það er
ekki mjög
skemmtilegt að
vera misskilinn
eða gagnrýndur,
þvert á móti er
það frekar sárs-
aukafull lífs-
reynsla sem sær-
ir fólk djúpt.
Eftir því sem
ég eldist hef ég
smátt og smátt komist að þeirri
niðurstöðu að þessi tegund óþæg-
inda og særinda er nauðsynlegur
hluti af lífinu. Ef hugsað er út í
það er sú staðreynd að fólk er mis-
munandi einmitt ástæða þess að
því er kleift að skapa sitt eigið
sjálf. Tökum mig sem dæmi. Ein-
mitt sá eiginleiki minn að koma
auga á tilteknar hliðar atburða sem
annað fólk getur ekki, að líða öðru-
vísi en öðrum manneskjum og velja
önnur orð en þær, hefur gert mér
kleift að skrifa sögur sem eru al-
gjörlega mínar. Og vegna þessa
höfum við þær óvenjulegu að-
stæður að allmargir lesa það sem
ég hef skrifað. Þannig að stað-
reyndin að ég er ég og enginn ann-
ar er einn af mínum bestu kostum.
Tilfinningalegur sársauki er verðið
sem manneskja verður að greiða til
að vera sjálfstæð.
Þetta er það sem ég trúi í
grunninn og hef hagað mínu lífi í
samræmi við. Á vissum sviðum í lífi
mínu leita ég markvisst í einveru.
Hún er meira og minna óhjá-
kvæmileg, ekki síst fyrir mann í
mínu starfi. En eins og sýra sem
lekur úr flösku getur þessi tilfinn-
ing einangrunar einnig ómeðvitað
étið upp hjarta manneskju og leyst
það upp. Það er líka hægt að hugsa
þetta sem eins konar tvíeggjað
sverð. Það verndar mig um leið og
það skefur taktfast innan úr mér.
Ég held að á minn hátt sé ég með-
vitaður um þessa hættu – líklega
að fenginni reynslu – og það sé
ástæða þess að ég hef stöðugt
þurft að stunda þessa hreyfingu, í
sumum tilvikum ýtt sjálfum mér að
endimörkum til þess að lækna ein-
manaleikann sem ég finn innra
með mér og til að setja hann í
samhengi. Þetta hefur ekki beint
verið vísvitandi aðgerð, heldur eðl-
islæg viðbrögð.
Til að orða þetta nákvæmar:
Þegar ég verð fyrir ómaklegri
gagnrýni (séð af mínum sjónarhóli
að minnsta kosti), eða þegar ein-
hver sem ég var viss um að myndi
skilja mig gerir það ekki, fer ég og
hleyp aðeins lengur en venjulega.
Með því að hlaupa lengur er engu
líkara en ég geti líkamlega gert út
af við óánægju mína. Um leið renn-
ur upp fyrir mér hversu máttlaus
ég er, hve takmarkaðir hæfileikar
mínir eru. Ég verð líkamlega með-
vitaður um þessa veikleika. Og ein
af afleiðingum þess að hlaupa örlít-
ið lengra en venjulega er að ég
styrkist sem því nemur. Ef ég er
reiður beini ég þeirri reiði að sjálf-
um mér. Ef eitthvað veldur mér
gremju nota ég hana til að bæta
mig. Svona hef ég haft þetta allt
mitt líf. Ég drekk hljóðlega í mig
þá hluti sem hægt er að innbyrða
og sleppi aftur síðar í eins breyttu
formi og unnt er, sem hluta af
söguþræði í skáldsögu.
Ég held að fæstum myndi líka
við persónuleika minn. Mögulega
gætu fáir – örfáir, myndi ég giska
á – heillast af honum, en sjaldgæft
er að einhver kunni vel við hann.
Hver í ósköpunum gæti haft hlýjar
tilfinningar, eða því sem næst, í
garð manneskju sem gerir ekki
málamiðlanir en læsir sig í staðinn
inni í skáp hvenær sem vandamál
kemur upp? Eða getur atvinnurit-
höfundur nokkurn tímann verið vel
liðinn? Ég hef ekki hugmynd.
Kannski einhvers staðar í heim-
inum. Það er erfitt að alhæfa. Ég
verð að segja, fyrir mitt leyti, eftir
að hafa stundað skáldsagnaskrif í
mörg ár, að ég á mjög erfitt með
að sjá fyrir mér að einhver heillist
af mér persónulega. Að fólki mis-
líki við mig, hati og fyrirlíti, virðist
einhvern veginn eðlilegra. Ekki það
að ég sé feginn þegar það gerist.
Jafnvel ég er ekki ánægður þegar
einhverjum mislíkar við mig.
En það er önnur saga. Snúum
okkur aftur að hlaupum. Ég hef
tamið mér hlaupalífsstíl á nýjan
leik. Ég byrjaði á alvöru hlaupum
og er núna í stífum hlaupum. Hvað
þetta gæti táknað fyrir mig, nú
þegar ég er á ofanverðum sextugs-
aldri, veit ég ekki enn. En ég held
að þetta hljóti að tákna eitthvað.
Kannski ekkert mjög djúpt, en það
hlýtur að felast merking í þessu.
Hvað um það, nú um stundir hleyp
ég mjög mikið. Ég bíð þar til síðar
með að hugsa um hvað þetta allt
saman táknar. (Að fresta því að
hugsa um eitthvað er eitt af því
sem einkennir mig, færni sem ég
hef slípað til með aldrinum.) Ég
pússa hlaupaskóna mína, nudda
sólarvörn á andlit og háls, stilli úr-
ið og dríf mig af stað. Staðvind-
arnir gæla við andlitið, hvítur hegri
fyrir ofan mig teygir fæturna beint
aftur líkt og af skyldurækni á með-
an hann flýgur um himininn, og ég
hlusta á uppáhaldið mitt, Lovin’
Spoonful.
Á meðan ég hljóp laust hugsun
niður í huga minn: Jafnvel þótt
tími minn í hlaupum batni ekki er
ekki margt sem ég get gert við
því. Ég hef elst, og tíminn hefur
tekið sinn toll. Það er engum að
kenna. Þetta eru reglur leiksins.
Rétt eins og á rennur til sjávar er
það að eldast og hægja á sér ein-
faldlega náttúruleg framvinda, og
ég verð að sætta mig við það. Það
getur verið að það sé ekki mjög
ánægjulegt ferli, og það sem ég
uppgötva í kjölfarið ekki gleðilegt.
En hvaða valmöguleika hef ég
hvort sem er? Ég hef, á minn hátt,
notið lífsins hingað til, þótt ég geti
ekki sagt að ég hafi notið þess í
botn.
Ég er ekki að reyna að monta
mig eða neitt slíkt – hver í veröld-
inni myndi monta sig af einhverju
svona? – en ég er ekki klárasta
manneskja í heimi. Ég er sú mann-
gerð sem verður að prófa eitthvað
líkamlega, í raun snerta eitthvað,
áður en ég skil það almennilega.
Sama hvað um ræðir, þá þarf ég
bara að sjá það með eigin augum
til að sannfærast. Ég er líkamleg,
ekki vitsmunaleg, manneskja. Auð-
vitað er ég sæmilega greindur – í
öllu falli held ég það. Ef ekki, gæti
ég ekki skrifað skáldsögur. En ég
er ekki týpan sem vinnur bara eft-
ir kenningum eða lógík, ekki týpan
sem fær orku úr hugvitssamlegum
vangaveltum. Það er ekki fyrr en
ég tekst á við raunverulega lík-
amlega byrði og vöðvar mínir
byrja að stynja (og stundum öskra)
sem kviknar á skilningnum hjá
mér og mér tekst að ná utan um
hlutinn. Það þarf ekki að taka
fram að það getur tekið tímann
sinn, og kostað erfiði, að fara í
gegnum hvert stig, skref fyrir
skref, og komast að niðurstöðu.
Stundum tekur það of langan tíma,
og þegar ég er loksins sannfærður
er það of seint. En hvað er til
ráða? Ég er bara þessi manngerð.
Á meðan ég hleyp segi ég sjálf-
um mér að hugsa um á. Og ský.
En í meginatriðum er ég ekki að
hugsa um neitt. Það eina sem ég
geri er að halda áfram að hlaupa í
mínu eigin notalega, heimatilbúna
tómi, minni eigin nostalgísku þögn.
Og þetta er allyndislegt fyrirbæri.
Hvað sem aðrir segja.
Hlaup gera út af við óánægju
AFP
Árið 1982 seldi japanski rithöfundurinn Haruki Murakami djassbar sem hann átti og einsetti sér að starfa aðeins sem
rithöfundur. Liður í því að snúa sólarhringnum við, fara að vaka á daginn og sofa á nóttunni, var að fara að hlaupa og
ári síðar hafði hann hlaupið, upp á sitt eindæmi, frá Aþenu til borgarinnar Maraþon. Í bókinni Það sem ég tala um
þegar ég tala um hlaup segir Murakami frá þessum umskiptum, en bókin er í senn ferðabók og minningabók.
Hlaupari Haruki
Murakami hlaut
á dögunum Hans
Christian And-
ersen-bók-
mennta-
verðlaunin .