Fréttatíminn - 03.12.2016, Síða 16

16 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 3. desember 2016
Í byrjun nóvember voru tvö embætti í brennidepli. Don-ald Trump var kosinn í emb-ætti Bandaríkjaforseta og sjónvarpsserían The Crown
var frumsýnd en hún fjallar um
líf og störf Elísabetar II. Breta-
drottningar. Hvort tveggja voru
gífurlega vinsælir sjónvarpsvið-
burðir. Sterkar andstæður birtust
í þessum tveimur víddum. Margir
á Vesturlöndum gleymdu sér við
að horfa á hið eldforna og stífa
breska konungdæmi í búninga-
dramanu í Buckingham-höll í stað
þess að fylgjast með raunveruleik-
anum í Hvíta húsinu, sem kannski
mun helst líkjast leikmyndinni í
raunveruleikaþættinum The App-
rentice. Á tímum óstöðugleika í
stjórnmálum, Brexit og mikils fylg-
is utangarðsmanna eins og Trumps
og Marine Le Pen í Frakklandi,
virðist trú á hinu hefðbunda lýð-
ræðiskerfi minnka stöðugt. Sumir
mæra því kosti þess að eiga góða
konungsfjölskyldu í hásætinu sem
getur tryggt stöðugleikann þó hún
sé valdalaus að mestu. Það er ein-
kennilegt að heyra fólk réttlæta að
völd gangi í erfðir, nú á 21 öldinni.
Heyrum því hvað það hefur eigin-
lega að segja.
Kosningarnar og
Trump „frábær rök
fyrir konungsstjórn“
Úrslit kosninganna í Bandaríkjunum vekja
ýmsar kenndir. Ein er sú að nú hugnast
mörgum konungsstjórn.
Helgi Hrafn Guðmundsson
ritstjorn@frettatiminn.is
Þversagnakennd umræða
Slíkar vangaveltur hafa birst í
mörgum af helstu blöðum hins
enskumælandi heims eftir hin
sögulegu úrslit í kosningunum vest-
anhafs. Þversögn liggur í konung-
dæmum. Fáir myndu skipa kóng
eða drottningu í stað þess lýðræðis-
lega þjóðhöfðingja sem fyrir er, nú
á 21. öldinni. Það væri tímaskekkja.
En samt vill meirihluti þegna í kon-
ungdæmunum – til dæmis Noregi,
Danmörku, Svíþjóð, Hollandi, Belg-
íu og auðvitað Bretlandi – ríghalda
í þau, enda skapi þau svo mikinn
stöðugleika, séu góð fyrir túrisma,
þjóðartákn og þar fram eftir götun-
um.
„Pælið í kóngi, Ameríka!“
Skemmtilegur aðsendur pistill birt-
ist í New York Times nokkrum dög-
um fyrir kosningarnar eftir Niko-
lai Tolstoy, greifa, sagnfræðing
og formann The International
Monarchist League eða Alþjóð-
legra samtaka konungssinna.
Kannski hlaut hún náð ritstjórnar
vegna óvissunnar og umrótsins
í kosningunum í Bandaríkjun-
um. Tolstoy greifi er af sömu
rússnesku aðalsætt og Lev,
rithöfundurinn mikli. Hann er
líka breskur þjóðernissinni, ákaf-
ur stuðningsmaður Brexit og á
lista hjá UKIP, flokki Nigel Farage.
Greinin heitir einfaldlega „Veltið
fyrir ykkur konungdæmi, Banda-
ríkjamenn“ og í henni rekur Tol-
stoy kosti þess stjórnarfyrirkomu-
lags í stað lýðveldisins sem hinir
dáðu stofnfeður Bandaríkjanna
komu á fót. Washington og Lincoln-
-fjölskyldurnar, ættingjar George
og Abrahams, hefðu getað haldið
um valdataumana allt fram á þenn-
an dag og sameinað þjóðina mun
betur en raunveruleikinn ber vitni.
Úr holræsinu beint á toppinn
Það er engin vitleysa, að mati Tol-
stoy. Bandaríkjamenn þurfi að-
eins að kíkja yfir landamærin til
Kanada, frábærs lýðræðisríkis þar
sem samt ríkir þingbundin kon-
ungsstjórn undir Bretadrottningu.
Tolstoy nefnir ýmsar hugmyndir
Winstons Churchill. Kannski sjá
margir sjónvarpsáhorfendur leik-
arann John Lithgow fyrir sér þegar
hann er nefndur á nafn, enda leik-
ur hann breska forsætisráðherrann
í The Crown, áðurnefndum þátt-
um um drottninguna. Churchill
taldi að mistök hafi verið að reka
habsborgarveldið og Hohenzollern-
-ættina úr keisarastóli í Austurríki-
-Ungverjalandi og Þýskalandi eftir
fyrri heimsstyrjöldina og kenndi
þar Bandaríkjamönnum og áhrif-
um nývæðingar um. Og vegna þess
tómarúms hefði „Hitlersskrímslið
skriðið úr holræsinu og beint á
valdastólinn“. Tolstoy telur líka
að ákvörðunin um að steypa Jap-
anskeisara ekki af stóli eftir síðari
heimsstyrjöldina hafi verið góð því
þannig hafi Japan getað haldið jafn
vel á málum og raun ber vitni.
„Forherðing og hanaslagur“
Það er ef til vill kaldhæðnislegt
að það sem mest rímar við nútím-
ann í nokkuð vemmilegri upptaln-
ingu Nikolai Tolstoy á dásemdum
konungsstjórnar, séu orð enska
átjándu aldar fræðimannsins Ed-
wards Gibbon, en hann skrif-
aði á sínum tíma stórmerka bók
um fall Rómarveldis: „Kosturinn
við konungdæmi er að stofnunin
eyðir flokkadráttum með því að
vera yfir skaðlega forherðingu og
hanaslag kjörinna fulltrúa hafin.“
Þessi orð hljóma allavega ekki fá-
ránlega í sumra eyrum. Bandarísk
stjórnmál einkennast af gríðarlegri
spennu og sundrungu á milli stríð-
andi fylkinga. Breski presturinn
og pistlahöfundurinn Giles Fraser
skrifaði grein í The Guardian eft-
ir kosningarnar í Bandaríkjunum
með fyrirsögninni „Bandarísku
Kóngafólk þarf stöðugt að vera viðstatt þingsetningar.
„Kosturinn við konung-
dæmi er að stofnunin
eyðir flokkadráttum með
því að vera yfir skaðlega
forherðingu og hanaslag
kjörinna fulltrúa hafin.“
Öllu er tjaldað til í búningadramanu
um líf og störf Elísabetar II Englands-
drottningar en Netflix eyddi um 160
milljónum dollara í herlegheitin.