Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1985, Blaðsíða 15

ætti að klæðast tvennum hönskum
og fjarlægja ytri hanska að aflokinni
dúkun til að fyrirbyggja mengun
verkfæra og þess svæðis sem taka á
húð af.6
Aður en flutningur húðar getur átt
sér stað hefur sjúklingur oft gengið
í gegnum nokkrar svæfingar vegna
hreinsana og umbúðaskipta á
brunasárum. því ekki er hægt að
flytja húð fyrr en sár eru nokkurn
veginn hrein. Ef brunasjúklingur
þarf að fara í mjög margar svæfing-
ar með stuttu millibili og einkum ef
um er að ræða börn eða gamal-
menni, er stundum gripið til þess
ráðs að svæfa á Ketalar, en það er
létt svæfing sem fólk er fljótt að
jafna sig eftir. Hins vegar veldur
þessi tegund svæfingar því að hljóð
í umhverfi magnast í eyrum sjúk-
lings og hann jafnvel rangtúlkar.
Þegar þessi svæfingaraðferð er not-
uð er því sérstaklega mikilvægt að
hljótt sé á stofu, einkum þegar sjúk-
lingur er að vakna.
Sjúklingur sem fengið hefur mikil
brunasár er alltaf í hættu samfara
svæfingu. í kaflanum um mat var
talað um fylgikvilla brunasára og
eiga þeir hver um sig þátt í að gera
svæfingu áhættusama. Því skyldi
allt gert til að aðgerð geti gengið
sem best, þannig að svæfing þurfi
ekki að lengjast.6
Sýkingavörn
Við brunaskaða á húð hverfur vörn
húðarinnar fyrir bakteríum. Jafn-
framt minnkar sýkingamótstaða
líkamans. Streptokokkar eru fyrstir
til að ná sér upp. Eftir fjóra til fimm
daga koma staphylokokkar og
nokkru síðar gramneikvæðar
þarmabakteríur, svo sem klebsiella,
E-coli og pseudomonas.4,7
Sýklalyfjameðferð nægir ekki til að
halda yfirborði sára bakteríulaus-
um, heldur er fyrst og fremst til að
fyrirbyggja blóðeitrun. Dauður vef-
ur býður upp á góð vaxtarskilyrði
fyrir bakteríur. Blóðflæði er ekki til
vefjarins og þar með ná sýklalyf í
æð og varnarkerfi líkamans ekki
þangað. í meðferð er um tvennt að
ræða, hreinsun brunasára með að-
gerð og breiðverkandi sýklalyf.7
Sýkingavörn hefst strax við komu
sjúklings á spítala og er framhaldið
þar til búið er að græða húð á sár
sjúklings. Sjúklingurinn er í ein-
angrun bæði til að verja hann fyrir
umhverfinu og til að fyrirbyggja
dreifingu baktería frá hinum sýkta
bruna. í byrjun er um að ræða
bakteríur á húð sjúklingsins sjálfs
sem ná sér upp vegna skertra varna
Iíkamans, og bakteríur úr því um-
hverfi þar sem slysið átti sér stað.
Síðar koma til bakteríur úr spítala-
umhverfinu. Fylgjast þarf stöðugt
með sýkingum og þróun þeirra með
ræktunum.6
Fyrst eftir brunaskaða er sárið í
raun hreint eða dauðhreinsað, en á
nokkrum klukkustundum á sér stað
mikil fjölgun á þeim bakteríum sem
fyrr voru nefndar.2 Tilgangur sýkla-
drepandi krema er að minnka
þennan vöxt í og við brunasár svo
að líkaminn geti betur staðist þessa
sýkingu. Krem ráða við flestar sýk-
ingar á yfirborði sársins. Hæfileiki
kremsins til að ná til dauðra vefja er
hins vegar óvissari og því verður að
nema burt dauðan vef eins rækilega
og hægt er til að fyrirbyggja að
bakteríur komist undan sýkladrep-
andi meðferð og valdi blóðeitrun.9
Þar sem brunasár verða fljótt
menguð, þá þarf að framfylgja stíft
settum reglum á skurðstofu varð-
andi meðhöndlun sýktra tilfella.
Kannanir hafa sýnt að bakteríu-
fjöldi á áhöldum eftir hreinsun
brunasára er afgerandi meiri heldur
en eftir aðrar „óhreinar“ aðgerð-
ir.10 Það ber því að forðast alla
snertingu með berum höndum á
nokkru því sem kemst í snertingu
við brunasár, og tau ætti allt að fara í
poka sem fara beint í þvottavélar og
eyðast þar í heitu vatni, þannig að
komið sé í veg fyrir að handfjatla
þurfi tau eftir að það fer frá skurð-
deild. Áhöld fara í bleyti í sótt-
hreinsandi vökva, mislengi eftir því
um hvaða vökva er að ræða, en eru
síðan dauðhreinsuð í ,,autoklava“.
Æskilegt er að nota einnota áhöld
eftir því sem hægt er, svo sem sog-
slöngur og stúta sem erfitt er að
hreinsa. Meðan á aðgerð stendur á
umferð á stofu að vera sem minnst.
Loftræsting þarf að vera góð og
æskilegt er að hægt sé að hafa við-
komandi skurðstofu lokaða um
nokkurn tíma eftir að aðgerð lýkur.
Grisjum er hent. Hjúkrunarfræð-
ingur sem er í kring er í slopp og
notar hanska er hún tekur á því sem
komist hefur í snertingu við sjúk-
linginn. Starfsfólk fer úr sloppum,
hönskum, skóhlífum og tekur ofan
maska og húfu áður en það fer út af
stofu, og það er sett í sérstaka poka
til varnar mengun. Stofa er þvegin
sérstaklega eftir aðgerð með sótt-
hreinsandi vökva og allt sem inni á
stofunni er, og þvegið er upp um
veggi. Síðan skal Ioka stofu í eina
klukkustund eða þann tíma sem
það tekur loftræstingakerfið á við-
komandi stað að skipta algjörlega
um loft í stofunni.12
Lokaorð
Þegar ég ákvað að leggja út í þetta
verkefni, þá var mér ljóst að það
væri mjög yfirgripsmikið og ýmsu
mundi þurfa að sleppa. Brunasjúk-
lingar og meðferð þeirra er mis-
munandi og ræðst af mörgum þátt-
um sem meðal annars voru nefndir
í köflunum hér á undan. Þetta fólk
er oft ákaflega illa farið bæði and-
lega og líkamlega, og hjúkrun þess
mjög krefjandi. Þetta eru þeir sjúk-
lingar sem við sem vinnum á skurð-
stofum fylgjumst hvað best með þar
eð þeir koma aftur og aftur með
stuttu millibili. Það væri því ekki
nema sjálfsagt að við sem hjúkrun-
arfræðingar settum okkur almennt
inn í meðferð þessara einstaklinga
og hefðum það að markmiði að
veita þeim einstaklingsbundna
hjúkrun á skurðstofu. Til þess að ná
HJÚKRUN X '2A$ - 61. árgangur 13