Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1985, Blaðsíða 42

SIGÞRÚÐUR INGIMUNDARDÓTTIR, formaður HFÍ
Siðfiœðileg uiðhoif
í heilsugœslu og hjúkrun
Það er virðingarvert framtak hjá
stjórn Samtaka heilbrigðisstétta að
boða til umræðu um siðfræðileg
málefni, málefni sem oft brenna á
okkur er störfum innan heilbrigðis-
þjónustunnar.
Þegar formaður samtakanna fór
þess á leit við mig að hafa hér fram-
söguerindi um siðareglur hjúkrun-
arfræðinga, fannst mér ábyrgðin
þung. Hér er um að ræða vanda og
viðamikinn þátt í okkar starfi sem
oftar þyrfti að ræða. Ég hef haft
samráð við hjúkrunarfræðinga í
ýmsum sérgreinum hjúkrunar við
að semja erindið og kann þeim
bestu þakkir fyrir.
Siðfræðileg viðhorf í heilsugæslu og
hjúkrun hafa undanfarin ár verið
mikið rædd.
Rekja má umræðuna aftur til Núrn-
berg réttarhaldanna eftir seinni
heimsstyrjöldina, en þar varð heim-
inum Ijós vitfirring nasismans; áður
hafði haldið nokkuð vel grundvall-
aratriði Hippokratesar, þetta „að
gera hið góða og forðast að gera
skaða.“
Síðan í kjölfar stórkostlegra upp-
finninga og tækni vísinda hafa sið-
fræðileg vandamál risið sem við,
bæði sem manneskjur og fagfólk,
hljótum að þurfa að taka afstöðu
til. Þróun innan eðnsfræðinnar
leiddi til atómsprengjunnar; við
ráðum í dag yfir öflum er geta
Eftirfarandi erindi var flutt á
ráðstefnu samtaka heilbrigð-
isstétta í maí 1984.
Fjölmörg erindi og ávörp
voru flutt á ráðstefnunni sem
fjallaði um ,,siðareglur heil-
brigðisstétta“.
grandað mannkyninu. Þróun innan
heilbrigðisvísinda gerir það að
verkum að í dag er hægt að grípa
inn í lífshringinn með oft ófyrirsjá-
anlegum afleiðingum til góðs eða
ills. Ábyrgð okkar er stór því við
byggjum bæði á þekkingu og
reynslu; ættum því að geta tekist á
við viðfangsefnin.
En ekki er nóg að hafa menntun,
við þurfum líka að hafa það sem ég
vildi kalla siðmenntun. í gegnum
innsæi og sjálfsþekkingu öðlumst
við mannþekkingu.
Sókrates sagði:
„Þekktu sjálfan þig, þekking er
dyggð, dyggðin gerir mennina
góða.“
Mannskilning öðlumst við með
skilningi og þekkingu á mannlegu
eðli. Siðfræðileg þekking, lífsgildi
og manngildishugsjón vega því
þungt.
Markmið hjúkrunar í dag er að
stuðla að hámarksvellíðan einstakl-
inga, fjölskyldna og samfélaga.
Starfssviði hjúkrunarfræðinga má
skipta í þrennt:
1) umönnun
2) stjórnun
3) leiðbeiningu - kennslu.
Hugtakið umönnun er jafngamalt
manninum, þjóðir til forna stóðu
margar hátt hvað varðaði heilsu-
bætandi aðgerðir. Fór það eftir
menningarástandi hverju sinni; þó
má ætla að þeir sem hjúkruðu hafi
verið konur og þrælar.
Með fæðingu Krists og hinnar
kristnu lífsskoðunar breytast þessir
hlutir, allir skyldu verða jafnir hvað
mannréttindi varðaði og sýna í
verki mikilvægi þess að hjálpa öðr-
um.
Er fram liðu stundir öðluðust
nunnur og munkar t. d. mikla
þekkingu á lækningamætti jurta.
Kringum árið 1700 fara síðan lærð-
ir læknar að láta meira að sér kveða
í meðhöndlun sjúkdóma og fyrir-
byggingu; einnig hjúkrunarkonur
og fleiri er töldu umbóta þörf í því
myrkri er ríkti í heilbrigðismálum
Evrópu á þessum tíma.
I dag stöndum við frammi fyrir því
að heilbrigðisþjónustan hefur þan-
ist út, starfssvið þeirra stétta sem
fyrir voru hefur breyst og aukist til
muna. Hvað hjúkrunarstarfið
36 HJÚKRUN '■‘‘M - 61. árgangur